© 2024 SURF
Het praktijkgerichte, verkennende onderzoeksproject Sound Soils speelde in op de vraag van
muziekprofessionals om rurale contexten als werkveld te willen verkennen. Het had als doel
het in de breedte in kaart brengen van het Noord-Nederlandse rurale muziekveld, en het
doen van een dieptestudie van een aantal concrete settings, rollen en werkwijzen van
bestaande praktijken. De onderzoeksactiviteiten bestonden uit desk research, ‘guided walk’-
interviews, participatief actie-onderzoek en feedbacksessies met stakeholders en experts. In
de analyse is specifiek aandacht geschonken aan participatieve initiatieven.
We concluderen onder meer dat:
- Het Noord-Nederlandse muziekveld bruist, en divers van aard is. De vraag naar culturele
initiatieven die verbinding leggen met rurale thematieken lijkt toe te nemen;
- Kleinschalige, door vrijwilligers gerunde initiatieven houden lokale muziektradities in stand
en zoeken tegelijkertijd naar vernieuwende concepten, zoals het combineren van een
avondconcert met een bezoek van muzikanten aan de lokale basisschool eerder op de dag;
- Hoewel muziek door beleidsmakers als beloftevol instrument wordt gezien bv. in verbetering
van leefbaarheid, en onderzoek dit ondersteunt, kunnen ‘herstelgerichte’ en instrumentele
verwachtingen op gespannen voet staan met van oudsher op autonomie gestoelde
kunstpraktijken;
- Muziekverenigingen fungeren als belangrijke steunpilaar van het lokale sociaal-culturele
weefsel maar zijn vaak afhankelijk van een kleine kern van vrijwilligers. In potentie hebben zij
veel in hun mars, mits zij zelf voldoende ondersteuning ontvangen;
- Van buitenaf toegang krijgen tot gemeenschappen in rurale gebieden is niet vanzelfsprekend
voor musici. De verschillen tussen de gevolgde praktijken op het gebied van verankering,
ontwikkeling en legitimatie verkrijgen zijn groot;
- Naast artistieke doelen spelen sociale, economische en ecologische doelen in meer of
mindere mate een rol in de ontwikkeling van muziekpraktijken in rurale contexten;
- Programmeurs hebben te maken met een mix aan publieken; de combinatie van lokale
inwoners met recreanten/toeristen van elders vergt aandacht.
Net als voor andere rurale regio’s in Nederland en de rest van Europa is een nieuw toekomstperspectief voor het Noord-Nederlandse platteland hard nodig als gevolg van complexe vraagstukken rondom aardbevingsproblematiek, landbouwtransitie en bevolkingskrimp. Een aantal professionele musici ziet voor zichzelf een rol weggelegd voor het leveren van een bijdrage aan dit nieuwe perspectief als het gaat om leefbaarheid. Stakeholdergesprekken en kleinschalige experimenten laten zien dat deze bijdrage relevant is. Participatieve kunstvormen lijken met name veelbelovend: ze versterken de sociale cohesie tussen en het welzijn van bewoners en hebben het unieke potentieel om mensen (opnieuw) in contact te brengen met elkaar en met de natuur, en systeemverandering te verbeelden. Tegelijkertijd geven musici die reeds werkzaam zijn in rurale contexten aan te worstelen met traditionele rollen en zijn zij zoekende in het ontwikkelen van passende (participatieve) werkwijzen. Systematisch vergaarde kennis over gevalideerde rurale (participatieve) muziekpraktijken is namelijk schaars. Verder zijn musici en muziekpartners in Noord-Nederland die met ruraliteit bezig (willen) zijn alsook hun ambities nog onvoldoende in beeld.
Het praktijkgerichte, verkennende onderzoeksproject Sound Soils speelt in op de vraag van muziekprofessionals om rurale contexten als toekomstig werkveld te willen verkennen. Het heeft als doel het formuleren van kansen voor musici en muziekorganisaties in Noord-Nederlandse rurale gebieden, met specifieke aandacht voor participatieve muziekpraktijken, als mogelijke opmaat naar (ontwerpend) actie-onderzoek als vervolg op dit projectvoorstel. Methodologisch stoelt Sound Soils op Participatief Actie-Onderzoek en etnografisch vergaarde onderzoeksdata.
Gezien de vergelijkbare problematiek in andere rurale gebieden zijn de resultaten overdraagbaar. Daarnaast, met het oog op de ontwikkeling van de nieuwe onderzoekslijn Muziek & Ruraliteit als uitbreiding van het onderzoeksportfolio van het lectoraat Music in Context, dient dit project ook als voeding voor het identificeren van onderzoeksthema’s en behoeftes van stakeholders voor verder onderzoek.