© 2024 SURF
Het resultaat van dit project is een hybride (online/offline) toolkit voor het vormgeven en begeleiden van
workshops en inspiratietrajecten waarin toekomstdenken centraal staat. De toolkit bestaat onder meer uit
een facilitator box met handleiding, een ladekastje met templates en materialen voor elke fase van het
proces en een online whiteboard voor het creëren van overzicht en reflectie.
Doel(en) van de de workshops of trajecten kunnen zijn:
• Deelnemers laten kennismaken met een HU aanpak van toekomstdenken.
• Deelnemers mogelijke toekomsten laten verkennen en de inzichten te verbinden aan innovaties in
het heden (anticiperen).
Het ontwerpproces bestaat uit drie stappen, het heden gewaarworden – toekomsten verkennen – vandaag
handelen, die ook terugkomen in de toolkit.
Het heden gewaarworden gaat over het begrijpen van de wereld zoals die nu geworden is en het oppikken
van signalen van verandering met als start punt een centraal thema of vraagstuk.
Met toekomsten verkennen neem je een sprong in diverse verre toekomsten waarin je wegbreekt van
huidige paradigma’s, denkpatronen en praktijken om te verkennen wat mogelijk is.
Voor vandaag handelen voer je gesprekken om de betekenis van die verre toekomsten te duiden wat
betreft wenselijkheid en geassocieerd ongemak en gebruik je de inzichten uit die gesprekken om tot
handelen te komen.
Binnen de stappen zijn meer en minder intensieve tools te gebruiken om je proces te ondersteunen. Alle
mogelijke maatschappelijke vraagstukken zijn te onderzoeken met de toolkit. Alle mogelijk te bedenken organisaties kunnen aan de slag met deze toolkit onder begeleiding van een facilitator.
Ook is een link te leggen naar onderwijs door samen te werken met HU studenten.
De meeste methoden voor visievorming extrapoleren lineair het verleden via het heden naar de toekomst. ‘Probing the future’ breekt met die continuïteit door een sprong in de verre toekomst te nemen. Verbeeldingskracht, reframing en speculatief ontwerpen worden ingezet om een spectrum van mogelijke toekomsten voorstelbaar te maken. Missiegedreven innovatiebeleid stuurt op het oplossen van complexe maatschappelijke uitdagingen, zoals bijvoorbeeld de energietransitie. Naast technologische innovatie is sociale innovatie nodig, en hoewel missies richting en urgentie geven, is niet meteen helder voor welke marktvraag een oplossing wordt gezocht. De toekomstbeelden, die in TAK zullen ontstaan, helpen mensen en organisaties om ‘groter en baanbrekender te denken’ en genereren een effectieve dialoog over wat wel en niet wenselijk is, teneinde te komen tot oplossingen die breed worden gedragen. Als strategisch ontwerpdenkers bij de Hogeschool Utrecht (HU) gebruiken we dit toekomstdenken al langer als onderzoeksmethode om complexe vraagstukken samen met overheden, burgers en andere relevante organisaties in beweging te krijgen en in het onderwijs leiden we studenten Communicatie en Multimedia Design erin op. Het is niet makkelijk organisaties en burgers uit hun routine-gedrag te krijgen en de huidige ‘online situatie’ in de samenleving lijkt dat te versterken. Vóór COVID-19 trainde HU mensen op locatie, waar zij een intensieve samenwerking aangingen om het toekomstdenken met behulp van deze onderzoeksmethode te doorlopen. Dit kan niet meer. Doel van dit project is de onderzoeksmethode door te ontwikkelen in een toekomstbestendige, elkaar versterkende online en offline vorm (transmediale toolkit), die stakeholders rondom een maatschappelijk vraagstuk faciliteert om toekomstdenken te gebruiken om tot radicale, breed gedragen innovaties te komen. De toolkit wordt ontwikkeld i.s.m. creatieve partners, Design Innovation Group en The Wrong Songs. Validatie vindt plaats in een praktijkcase van Energiecoöperatie Energie-U, “Utrechtse bewoners die duurzame energie thuis, in hun buurt en in onze stad aanjagen, organiseren en bewaken”.