Het artikel presenteert een analyse van de groei van het speciaal onderwijs in Nederland. De focus ligt daarbij op Weer Samen Naar School en Passend Onderwijs. De begrippen integratie en inclusie worden vanuit een internationaal perspectief besproken en geconstateerd wordt dat het Nederlandse onderwwijsbeleid niet gericht is op het realiseren van een inclusief onderwijssysteem.
Deze Raak-Publiek aanvraag richt zich op het meer bewust bekwaam maken van de jeugd- en gezinsprofessionals in het handelen volgens pedagogische uitgangspunten. Kinderen worden niet altijd voldoende bij hun behandeling betrokken (recht op participatie) en doordat de professionals te weinig kennis hebben over (inter)nationale wetgeving resulteert dit in repressief handelen. Het opsluiten van kinderen bijvoorbeeld, zorgt ervoor dat kinderen zich niet optimaal kunnen ontwikkelen. Hoewel in de praktijk de aandacht veelal uitgaat naar diagnoses en behandeling of behouden en herstellen van orde, willen we laten zien dat een pedagogisch perspectief, waarin het belang en de ontwikkeling van het kind centraal staan, het uitgangspunt moet zijn in het werk van jeugdprofessionals. Gezamenlijke besluitvorming met ouders en kinderen staat daarbij voorop. Het doel van dit project is om allereerst de behoeften van professionals in de jeugdzorg in kaart te brengen om repressie te verminderen en ruimte te geven aan de autonomie van kinderen en ouders om daarmee vorm te geven aan de pedagogische opdracht die zij hebben. Daarbij is het belangrijk om inzicht te krijgen in pedagogische overwegingen van professionals bij (complexe) casussen op verschillende niveaus in de jeugdzorg en wat de gevolgen van het handelen zijn voor de (rechts)positie van kinderen en hun ouders. Op basis van inventariserend onderzoek worden dilemma’s, behoeften en vragen uit de breedte van de praktijk van jeugdzorg verzameld en gebundeld. Dit voedt het actieonderzoek waarin gewerkt wordt aan alternatieve aanpakken waarin ruimte is voor gezamenlijke besluitvorming met jongeren en ouders. Deze aanpakken komen voort uit een pedagogisch perspectief en dragen bij aan recht doen aan het kind. Op deze manier kan een stap worden gezet in het ontwikkelen van evidence based pedagogische aanpakken die bijdragen aan het verminderen van repressieve en beperkende maatregelen (drang en dwang) in de zorg.
Naar schatting circa 250.000 jongeren en jongvolwassenen in Nederland met een licht verstandelijke beperking (12-30 jaar, IQ 50-85) denken en leven anders dan Nederlanders met een gemiddelde intelligentie. In een samenleving waarin concreet maken of verbouwen nauwelijks meer voorkomt, maar gericht is op diensten zijn ze in het nadeel. Ze hebben vaker een historie van falen op veel levensdomeinen en hebben in een steeds ingewikkelder wordende samenleving vaak hun leven lang zorg en begeleiding nodig. De huidige methodieken die door de hulpverlening worden gebruikt zijn volgens de beroepspraktijk ontoereikend. Ook HBO instellingen weten vooralsnog onvoldoende hoe zij studenten kunnen opleiden en voorbereiden om te werken met deze doelgroep. Hulpverleners en leerkrachten die deze jongeren en jongvolwassenen begeleiden en behandelen in de zorg en het onderwijs worden mede daarom vaak geconfronteerd met zeer ernstige agressie en crimineel gedrag. Dit leidt binnen instellingen en scholen vaak tot veel inzet van middelen en maatregelen en soms verwijdering van jongeren en cliënten. Deze aanvraag is erop gericht een nieuwe evidence-based vorm van begeleiding en behandeling voor jeugdigen en jong-volwassenen met een LVB in instellingen en binnen het speciaal onderwijs te ontwikkelen. Deze methodiek is gericht op het voorkomen van overschatten en overvragen en het verminderen agressie en crimineel gedrag, teneinde de ontwikkeling van levensvaardigheden en toekomstige integratie en participatie in de samenleving te verbeteren. Met drie hogescholen, twee universiteiten, beide Landelijke Kenniscentra LVB- en de Borg en met inzet van een groot aantal professionals, cliënten uit drie instellingen en scholen voor voortgezet speciaal onderwijs, alsmede drie HBO-instellingen willen we met dit onderzoek, dat voortborduurt op voortschrijdend inzicht van vijf succesvolle Raak Publiek-projecten, een volgende stap zetten. Die stap moet ook in de toekomst alle Nederlandse kenniscentra, scholen en instellingen die zorg dragen voor kinderen en jongvolwassenen met LVB en het HBO met elkaar verbinden.
Kinderen en jongeren met een visuele en/of auditieve beperking missen vaak de boot als het gaat om de inpassing van nieuwe technologieën, zoals Virtual of Augmented Reality (kortweg XR), in hun dagelijkse leven. Dat is jammer, met name omdat dergelijke technologieën kansen bieden om hen onbeperkt te laten meedoen in de samenleving. Zo kunnen XR-toepassingen deze jongeren, bijvoorbeeld, helpen op een veilige manier te leren hoe zelfstandig deel te nemen aan het verkeer, daarbij rekening houdend met hun specifieke beperking. Een belangrijke reden waarom XR-toepassingen voor deze doelgroep nauwelijks worden ontwikkeld is het gebrek aan degelijke ontwerpprincipes, nodig om zulke toepassingen zó te ontwikkelen dat die voor hen toegankelijk zijn. In dit project gaan we onderzoek doen naar welke specifieke ontwerpprincipes kunnen helpen bij de ontwikkeling van XR-toepassingen die bruikbaar zijn voor kinderen en jongeren met een visuele en/of auditieve beperking. Op verzoek van kinderen uit de doelgroep richten wij ons bij dit onderzoek op de ontwikkeling van verkeerslessen, omdat zij hier de grootste kansen zien om volwaardig en zelfstandig mee te kunnen doen in de samenleving. Om dit onderzoek te realiseren verbindt het lectoraat Digitale Transformatie middels het voorgestelde onderzoek experts uit de publieke sector over de scholing van de doelgroep met experts uit de creatieve industrie die inclusieve XR-toepassingen willen ontwikkelen. Het uiteindelijke doel is om een duurzame samenwerking aan te gaan die –aan de hand van adequate ontwerpprincipes— de creatieve industrie, in co-creatie met de doelgroep, op langere termijn in staat stelt om XR-toepassingen te realiseren die toegankelijk zijn voor alle kinderen en jongeren. Door ons netwerk uit te breiden willen wij de mogelijkheden van dergelijke toepassingen verder verbreden. Dit project is daarom een cruciale stap die mensen met een beperking helpen hun gevoel van inclusiviteit in de samenleving kunnen vergroten.
