De democratisering en beschikbaarstelling van informatie die de wereld de afgelopen decennia heeft overspoeld, vraagt om een nieuwe standpuntbepaling. Hoe gaan we met al die informatie om? Hoe bepalen we welke informatie zinvol en welke zinloos is? Er is nog geen betrouwbaar en sluitend systeem ontwikkeld dat onze informatie naar waarde en bruikbaarheid ordent en categoriseert. Zonder zo’n systeem is alle informatie, zo stelt filosoof Roger Scruton, gelijkwaardig, en daarmee even waardevol als waardeloos. De mening van een middelbare scholier is dan net zo belangrijk als de relativiteitstheorie van Einstein, de gedichten van een goedwillende amateur gelijkwaardig aan die van Emily Dickinson. Met de mondialisering van informatie is de wereld zelf ook fysiek gekrompen. Terwijl satellieten voortdurend elke vierkante meter aardoppervlak scannen en in beeld brengen, is de mobiliteit van haar bewoners groter dan ooit. Vrijwillige migratie en vluchtelingenstromen veroorzaken lokaal culturele diversiteit en vermenging. Het bundelen en herverdelen van macht en invloed door de sterkste economieën roept extreme reacties op. De nieuwe situatie is verwarrend. We moeten ons opnieuw oriënteren ten opzichte van begrippen als globalisering, mondialisering, internationalisering, wereldoriëntatie en inter- en intraculturaliteit. Ook in de kunst, ook in het kunstonderwijs. We kunnen ons niet langer veroorloven ons achter land- of continentgrenzen te blijven verstoppen. Overal op de wereld wordt gedacht en worden nieuwe ideeën ontwikkeld. Die ontwikkelingen komen op ons af en daar zullen we iets mee moeten. Die informatie heeft invloed op onze kunst en vormgeving, onze opvattingen over wat kunst en kunstgeschiedenis inhoudt, en hoe we het kunstonderwijs zouden kunnen inrichten en vormgeven. Dit Cahier reikt een aantal invalshoeken aan, en geeft enig zicht op de brede invulling die aan de term ‘het internationale perspectief’ kan worden gegeven. Zonder daar een oordeel aan te verbinden.
Zuyd Hogeschool heeft in 2011 haar budget voor onderwijsinnovatie ingezet voor projecten gericht op de verbinding tussen onderzoek in lectoraten en het bacheloronderwijs. In deze bundel zijn de ervaringen en opbrengsten gerapporteerd van twaalf onderwijsinnovatieprojecten die binnen Zuyd hogeschool zijn uitgevoerd. Onderzoek in het hbo is geworteld in de beroepspraktijk, en moet daarnaast van betekenis zijn voor het onderwijs. De uitgevoerde projecten brengen deze variatie mooi in beeld en laten zien dat er vele vormen van verbinding mogelijk zijn tussen onderzoek en onderwijs. Elk project had een uniek doel. Enkele projecten werkten aan het ontwikkelen van producten voor het werkveld, in andere projecten ging het om het scheppen van randvoorwaarden voor een betere aansluiting tussen onderzoek en onderwijs of leverden concrete bijdragen aan het onderwijs.
Honderd jaar geleden werd de Katholieke Leergangen opgericht, de oermoeder van de ABV, en één van de voorouders van Fontys Hogescholen. Zo’n jubileum leidt vanzelfsprekend tot bespiegelingen. Niet direct over de vraag of de ABV er over honderd jaar nog zal zijn, maar over welke kant we op willen met ons onderwijs. Die vraag stellen we ons natuurlijk voortdurend, en de uitkomsten zorgen doorlopend voor programmawijzigingen en koerscorrecties. Maar dit eeuwfeest is een interessant moment om een select groepje betrokkenen en oud-betrokkenen van de ABV hun licht te laten schijnen over het verleden en de toekomst van het kunstonderwijs en de beeldende vorming.
Schooluitval komt veelvuldig voor bij leerlingen met Autisme Spectrum Stoornis (ASS) omdat het aanbod en didactiek van het reguliere onderwijs slecht bij deze groep aansluit. Ook kunstonderwijs zoals dat aan veel PO en VO scholen wordt gegeven, lijkt slecht te passen, omdat de nadruk hierbij vaak ligt op zelfexpressie en het verbeelden van gevoelens. Daardoor wordt er een beroep gedaan op precies die vaardigheden die bij leerlingen met ASS vaak minder goed zijn ontwikkeld, waardoor zij niet mee kunnen komen tijdens deze lessen. Onderwijs- en zorgorganisaties die (uitgevallen) leerlingen met ASS ondersteunen, zoeken dan ook naar mogelijkheden om voor hen een meer passend lesaanbod te kunnen bieden. Onderwijs in artssciences, dat op het snijvlak van kunst, we-tenschap en techniek opereert, zou zo’n mogelijkheid kunnen zijn omdat het meer uitgaat van een oplossingsgerichte, systematische en technisch georiënteerde manieren van denken en werken. Daarom willen twee bedrijven, één actief in de zorg voor jongeren met ASS, één gespecialiseerd in artssciences, samen met het lectoraat Kunsteducatie van de AHK een lesontwerp ontwikkelen en testen voor, en met jongeren met ASS. Het doel van het project is om te onderzoeken of en hoe artssciences het kunstonderwijs beter aan kan laten sluiten bij de mogelijkheden en wensen van (uitgevallen) jongeren met ASS. We willen nagaan hoe zij dit artssciences lestraject ervaren en of het hen een ander beeld geeft van wat kunst is en kan zijn én of dit lestraject de jongeren meer zelfvertrouwen geeft en een positieve (hernieuwde) kennismaking zijn met leren. Dit sluit aan bij het thema Gezondheid & Zorg van het missiegedreven innovatiebeleid en specifiek missie III die zich richt op het meer naar wens en vermogen laten meedoen in de samenleving van mensen met een beperking.
Platform kunst≈onderzoek is een netwerk van en voor alle lectoraten in Nederland die zich bezighouden met onderzoek in de kunsten. Het biedt ruimte aan een groeiende community van onderzoekers in de kunsten door uitwisseling van onderzoeksmethodes, -processen en disseminatie te organiseren en faciliteren. Het platform is er niet alleen voor lectoren, maar ook voor docent-onderzoekers, PhD, postdoc en onderzoeksbegeleiders. Het onderzoeksprogramma van kunst≈onderzoek bestaat uit strategische bijeenkomsten en inhoudelijke werksessies, trainingen, netwerkbijeenkomsten, en een tweejaarlijks exposium. Zo verzamelt en deelt kunst ≈ onderzoek informatie over de lectoraten en wat voor soort onderzoek deze doen, over welke thema’s en vraagstukken, en met wie. Dit doet het platform om de breedte van het onderzoeksgebied en de doorwerking ervan op andere plekken zichtbaar te maken. Zo krijgen partners en maatschappij inzicht in de unieke bijdragen die kunst kan leveren aan de maatschappelijke vraagstukken en kunnen nieuwe samenwerkingen ontstaan. Artistiek onderzoek en praktijkgericht onderzoek in de kunsten bieden een specifieke benadering en perspectief: samen met de culturele sector, creatieve industrie en andere partners kunnen we andere mogelijkheden voorstellen en verbeelden, zaken kritisch bevragen, nieuwe manieren van (samen)werken en -onderzoeken ontwikkelen. Precies dat is hard nodig in complexe transitieopgaves. Of dit nu gaat om de thema’s uit de KIA’s of andere gebieden waar verandering vanuit de menselijke maat nodig is. Als platform werken we aan een onderzoeksagenda waarin we de methodologieën in/door de kunsten ontwikkelen en beschrijven als bijdrage aan de key enabling methodologies (KEMs). We werken ook aan de verandering en (door)ontwikkeling in de (kunst)hogescholen zelf. Hoe kunnen deze lectoraten gezamenlijk bijdragen aan een duurzame, zorgzame en inclusieve sector van kunstonderwijs en werkveld? Thema’s waaraan we werken (2023-2026): • Maatschappelijke relevantie van onderzoek in de kunsten • Ethiek • Derde cyclus • Verbinding onderwijs en onderzoek • Work of Research • Diversiteit & Inclusie
Kunst ≈ Onderzoek is een samenwerkingsverband van kunstlectoraten in Nederland om onderzoek in de kunsten op de kaart te zetten en samenwerking te stimuleren. Kunst en ontwerpende disciplines hebben het vermogen om nieuwe ontwikkelingen in gang zetten in cultuur, politiek, economie, onderwijs en wetenschap. Om ons toekomstige werelden voor te kunnen stellen is het noodzakelijk om het onderzoekspotentieel van de kunsten te verkennen, te articuleren en te mobiliseren. Hiervoor is het belangrijk dat er meer aandacht komt voor onderzoek in de kunsten. Kunst ≈ Onderzoek fungeert als spreekbuis en denktank voor kunstlectoraten in actuele debatten over kunst, onderzoek en kunstonderwijs. Via dit platform wordt er kennis gedeeld en formuleren we gemeenschappelijke standpunten. Kunst ≈ Onderzoek richt zich de komende periode op: - een verdieping van het inhoudelijke debat op het gebied van onderzoek in de kunsten - duurzame samenwerking tussen kunstlectoren onderling en tussen kunst, onderwijs en onderzoek - verstevigen van de relatie tussen kunstonderzoek en kunstonderwijs - versterking van kwalitatieve onderzoeksgroepen aan kunsthogescholen door te werken aan manieren waarop je onderzoek inricht en organiseert - de derde cyclus in de kunsten in Nederland (zowel PD als PhD of andere trajecten) - aansluiting en kritische input op, en bijdrage aan beleidsagenda's op het gebied van praktijkgericht onderzoek, wetenschap en kunsten - planontwikkeling voor een nationale onderzoeksomgeving, waaronder het bouwen aan een landelijke community van praktijkgericht onderzoek in de kunst In de nieuwe periode wil het platform naast onderzoekers vanuit de kunstdisciplines, ook nadrukkelijk lectoraten en onderzoekers uitnodigen die zich bezighouden met de meer exploratieve, experimentele en kritische dimensie van de esthetische praktijk bv. vanuit de vakgebieden design, mode, beeldcultuur en technologie. Ook worden initiatieven en activiteiten ontwikkeld om de culturele sector en de kunstpraktijk zelf nog meer en beter te verbinden aan het praktijkgericht onderzoek in de kunsten.
