In beleidsnotities en publicaties in Nederland komt men de laatste jaren regelmatig de stelling tegen dat van het kunstonderwijs verwacht mag worden dat het haar studenten equipeert op hun toekomstige rol als cultureel ondernemer. Deze publicatie doet verslag van een onderzoek naar de relatie tussen cultureel ondernemerschap en het kunstonderwijs. Allereerst gaat de tekst in op de definitie van cultureel ondernemerschap en op de kwaliteiten ofwel competenties waar een cultureel ondernemer over dient te beschikken. Vervolgens staat de auteur stil bij de (vermeende) risico's van dit fenomeen. Als laatste komt de vraag aan de orde of en hoe het kunstonderwijs aandacht kan besteden aan dit onderwerp. De eindconclusie van dit onderzoek luidt: "Ze kunnen beter als Rapunzel hun vlecht uit het torenraam hangen om Prins Fortuin een handje te helpen dan lijdzaam wachten tot het lot hen gunstig gezind is." Het boek is bedoeld voor studenten en docenten van Kunstvakopleidingen, zoals conservatoria en academies voor beeldende vorming, drama, dans, circus en popmuziek, die meer over het onderwerp cultureel ondernemerschap willen weten. Het is geschreven in opdracht van het lectoraat "Kunstpraktijk in de samenleving" van Fontys Hogeschool voor de Kunsten. Studenten en docenten van de verschillende academies leverden naast kunstenaars en cultureel ondernemers een bijdrage in het onderzoek.
MULTIFILE
Voor haar promotieonderzoek naar de interculturele ontmoeting in het hoger kunstonderwijs bestudeert Margo Slomp groepsgesprekken in de eigen lespraktijk. Het (auto-)etnografische en narratieve onderzoek verbindt het spreken van de participanten met hun levensverhalen. In dit artikel schetst ze een serie educatieve ontmoetingen en verbindt ze deze aan de fenomenologische begrippen van de ‘tussenwereld’ of ‘intermonde’, pathos en responsiviteit om de interculturele ontmoeting te kunnen duiden.
DOCUMENT
Schooluitval komt veelvuldig voor bij leerlingen met Autisme Spectrum Stoornis (ASS) omdat het aanbod en didactiek van het reguliere onderwijs slecht bij deze groep aansluit. Ook kunstonderwijs zoals dat aan veel PO en VO scholen wordt gegeven, lijkt slecht te passen, omdat de nadruk hierbij vaak ligt op zelfexpressie en het verbeelden van gevoelens. Daardoor wordt er een beroep gedaan op precies die vaardigheden die bij leerlingen met ASS vaak minder goed zijn ontwikkeld, waardoor zij niet mee kunnen komen tijdens deze lessen. Onderwijs- en zorgorganisaties die (uitgevallen) leerlingen met ASS ondersteunen, zoeken dan ook naar mogelijkheden om voor hen een meer passend lesaanbod te kunnen bieden. Onderwijs in artssciences, dat op het snijvlak van kunst, we-tenschap en techniek opereert, zou zo’n mogelijkheid kunnen zijn omdat het meer uitgaat van een oplossingsgerichte, systematische en technisch georiënteerde manieren van denken en werken. Daarom willen twee bedrijven, één actief in de zorg voor jongeren met ASS, één gespecialiseerd in artssciences, samen met het lectoraat Kunsteducatie van de AHK een lesontwerp ontwikkelen en testen voor, en met jongeren met ASS. Het doel van het project is om te onderzoeken of en hoe artssciences het kunstonderwijs beter aan kan laten sluiten bij de mogelijkheden en wensen van (uitgevallen) jongeren met ASS. We willen nagaan hoe zij dit artssciences lestraject ervaren en of het hen een ander beeld geeft van wat kunst is en kan zijn én of dit lestraject de jongeren meer zelfvertrouwen geeft en een positieve (hernieuwde) kennismaking zijn met leren. Dit sluit aan bij het thema Gezondheid & Zorg van het missiegedreven innovatiebeleid en specifiek missie III die zich richt op het meer naar wens en vermogen laten meedoen in de samenleving van mensen met een beperking.
Kunstmatige intelligentie (AI) speelt een steeds grotere rol in ons dagelijks leven en heeft impact op alle werkvelden — van wetenschap en onderwijs tot dienstverlening en industrie. Ook in de creatieve sector laat AI zich steeds nadrukkelijker gelden: algoritmes genereren muziek, tekst en beelden op basis van eenvoudige beschrijvingen, zogeheten prompts. Hoewel deze algoritmes de creatieve gereedschapskist verrijken, vormen zij ook een existentieel risico voor makers: ze respecteren hun auteursrechten niet en nemen creatief werk van hen over. In dit project bundelen de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten en de Universiteit van Amsterdam hun krachten met Sonic Acts en individuele kunstenaars om te onderzoeken hoe AI op een betekenisvolle manier geïntegreerd kan worden in het creatieve proces. In plaats van in te zetten op autonome AI-systemen die het werk van kunstenaars overnemen, experimenteren we met artistieke methodes die een intuïtieve, fysieke en gelijkwaardige samenwerking met AI mogelijk maken. We laten ons inspireren door documenterend onderzoek naar het werk van vroege AI-kunstenaars uit de twintigste eeuw om te exploreren hoe embodied en temporele interactie met AI kunnen leiden tot nieuwe expressievormen die ingezet kunnen worden in live-performances. Tegelijkertijd biedt dit experimenteren fundamentele inzichten in hoe AI leert en de wereld ‘waarneemt’. Zo ontwikkelen we een gelijkwaardige co-creatie tussen mens en AI die verder gaat dan de prompt. Het onderzoek laat zien hoe deze technologie een verrijking kan vormen — niet alleen voor kunstenaars en het kunstonderwijs, maar ook voor de bredere maatschappij, die hiermee een krachtig voorbeeld krijgt van een creatieve dialoog tussen mens en machine.
Platform kunst≈onderzoek is een netwerk van en voor alle lectoraten in Nederland die zich bezighouden met onderzoek in de kunsten. Het biedt ruimte aan een groeiende community van onderzoekers in de kunsten door uitwisseling van onderzoeksmethodes, -processen en disseminatie te organiseren en faciliteren. Het platform is er niet alleen voor lectoren, maar ook voor docent-onderzoekers, PhD, postdoc en onderzoeksbegeleiders. Het onderzoeksprogramma van kunst≈onderzoek bestaat uit strategische bijeenkomsten en inhoudelijke werksessies, trainingen, netwerkbijeenkomsten, en een tweejaarlijks exposium. Zo verzamelt en deelt kunst ≈ onderzoek informatie over de lectoraten en wat voor soort onderzoek deze doen, over welke thema’s en vraagstukken, en met wie. Dit doet het platform om de breedte van het onderzoeksgebied en de doorwerking ervan op andere plekken zichtbaar te maken. Zo krijgen partners en maatschappij inzicht in de unieke bijdragen die kunst kan leveren aan de maatschappelijke vraagstukken en kunnen nieuwe samenwerkingen ontstaan. Artistiek onderzoek en praktijkgericht onderzoek in de kunsten bieden een specifieke benadering en perspectief: samen met de culturele sector, creatieve industrie en andere partners kunnen we andere mogelijkheden voorstellen en verbeelden, zaken kritisch bevragen, nieuwe manieren van (samen)werken en -onderzoeken ontwikkelen. Precies dat is hard nodig in complexe transitieopgaves. Of dit nu gaat om de thema’s uit de KIA’s of andere gebieden waar verandering vanuit de menselijke maat nodig is. Als platform werken we aan een onderzoeksagenda waarin we de methodologieën in/door de kunsten ontwikkelen en beschrijven als bijdrage aan de key enabling methodologies (KEMs). We werken ook aan de verandering en (door)ontwikkeling in de (kunst)hogescholen zelf. Hoe kunnen deze lectoraten gezamenlijk bijdragen aan een duurzame, zorgzame en inclusieve sector van kunstonderwijs en werkveld? Thema’s waaraan we werken (2023-2026): • Maatschappelijke relevantie van onderzoek in de kunsten • Ethiek • Derde cyclus • Verbinding onderwijs en onderzoek • Work of Research • Diversiteit & Inclusie
