Op 28 september 2017 is Annette Klarenbeek officieel benoemd als lector van de programmalijn ‘gesprek’ van het HU-lectoraat Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein (PubLab). In deze openbare les vertelde ze wat gespreksanalyse kan betekenen voor een succesvolle communicatiestrategie.
DOCUMENT
Hoe kan een uitvoeringsorgaan als UWV communicatie effectief inzetten in de mix van beleidsinstrumenten? Hierover zijn vele onderzoeken en inzichten voorhanden, maar hoe maak je deze toegankelijk voor gebruik in de dagelijkse communicatiepraktijk? Deze vraag stond centraal in het onderzoek dat het Lectoraat Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein in samenwerking met UWV heeft uitgevoerd. Het Communicatie Besluitvorming Instrument (ComBi) helpt bij de beleids- en omgevingsanalyse, de doelgoep- en gedragsanalyse en het bepalen van de strategische aanpak in een communicatie-ontwikkelproces. Het Communicatie Besluitvorming Instrument (ComBi 1.0) betreft een hulpmiddel om te komen tot een communicatieplan waar draagvlak voor is bij alle betrokken partijen. Daarnaast helpt het ComBi je om een communicatieplan te maken gericht op gedragsverandering bij de doelgroep. Wat is het doel van het ComBi? Samen met betrokken beleidsmedewerkers en uitvoerders onderzoeken hoe communicatie het beste kan bijdragen aan het behalen van een beleidsdoelstelling. Het instrument geeft inzicht in de complexiteit van invloeden waaraan de doelgroep blootstaat en helpt om aan te wijzen waar communicatie in dit geheel meerwaarde heeft. De uitkomsten zijn direct te verwerken in je communicatieplan of briefing.
DOCUMENT
Het lectoraat Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein (PubLab) van Hogeschool Utrecht (HU) lanceert samen met service design-bureau Ideate interventies om ouderen te stimuleren tot veiliger fietsgedrag. De interventies zijn gebundeld in het rapport ‘Zolang ik fiets’ en ontwikkeld in opdracht van de gemeenten Amersfoort en Dronten en het ministerie van Infrastructuur en Milieu.
DOCUMENT
Overgewicht en obesitas komen steeds vaker voor onder kinderen met een lage sociaal economische status (SES) (1). Het drinken van suikerhoudende dranken (SHD) wordt genoemd als één van de veroorzakers van overgewicht bij kinderen (2). Het stimuleren van water drinken in plaats van SHD kan bijdragen aan de preventie van overgewicht en obesitas (3). Met name het stimuleren van water drinken vroeg in de ontwikkeling van voedingsgewoontes, tussen de 6-12 maanden. Hiertoe hebben de gemeente Breda, Spadel, Service Design bureau Ideate, en het lectoraat Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein (PubLab) in 2016 de ‘Waterbox’ ontwikkeld binnen het landelijke programma Jongeren op Gezond Gewicht (JOGG). De ‘Waterbox’ is een cadeaubox voor ouders van jonge kinderen (tussen 6-12 maanden) met een lage SES, waarin verschillende middelen zitten (beker, slabbetje, waterwijzer, boekje) om water drinken als bijvoeding te stimuleren (zie figuur 1). Om gedragsverandering te bereiken bij ouders is de box ontworpen om op het consultatiebureau (CB) af te geven en thuis te gebruiken. De eerste evaluatie (4) wijst uit dat er veel potentie zit in het product en het CB als uitgiftepunt. Ouders zijn positief, de box is laagdrempelig en geeft tips over water drinken met hun kindje. Ook het CB is enthousiast. Doordat de box als een cadeau is vormgegeven communiceert dit op een luchtige en visuele manier het gewenste gedrag. Dit bevordert de communicatie met ouders met een lage SES aangezien zij voornamelijk visueel zijn ingesteld en minder openstaan voor directief advies van het CB (5). Om het prototype door te ontwikkelen tot een effectief product hebben verschillende CBs en JOGG regisseurs binnen drie gemeenten (Breda, Oss en Den Bosch) PubLab gevraagd om hier ontwerpend onderzoek naar te starten. Dit KIEM project richt zich op de doorontwikkeling van de Waterbox tot een effectief en aantrekkelijk product voor CBs en ouders. Het doel is tweeledig; enerzijds de doorontwikkeling van de inhoud van de Waterbox, anderzijds inzicht krijgen in de werking van de box in zijn context: het consult op het CB en het bijvoedingsmoment thuis. Daarmee investeren de JOGG-regisseurs en de CBs in een innovatieve manier van het ter sprake brengen van deze voedingsgewoonte en het geven van effectiever drinkadvies aan ouders.
De Top-up subsidie gebruiken wij voor het ontwikkelen van cursusmateriaal vanuit de resultaten uit project ‘The Next Level’ voor het curriculum ‘Communicatie’, ‘fysiotherapie’, een postbachelor-cursus ‘het gesprek’ die september 2017 start bij het Centrum voor Communicatie en Journalistiek (CCJ) en voor de beroepspraktijk ook buiten het crisisdomein. The Next Level heeft interessante inzichten opgeleverd over de wijze waarop taalgebruik op sociale media bijdraagt aan geruchtvorming en mobilisatie tijdens crisis. We spreken van geruchtvorming als een bepaalde voorstelling van zaken online de ronde doet, terwijl de feitelijkheid door autoriteiten (nog) niet is bevestigd of (al) is ontkend, en samengaat met of bijdraagt aan maatschappelijke onrust . Bij de vorming van mobilisatie kan het om verschillende doelen gaan zoals het winnen van morele en ideële steun voor de beweging . Een crisis kent vaak een sluimerende aanloop die uitmondt in een escalatie van de situatie. Het is de taak van het crisisteam om gedurende de aanloopperiode tot en met de escalatie van een crisis signalen tijdig en juist te kunnen duiden. Maar ook in reguliere tijden kunnen de inzichten vanuit een gespreksbenadering voor professionals die veel gesprekken voeren waardevol zijn. Inzichten uit The Next Level zijn verwerkt in een training voor crisisprofessionals: de Discoursanalytische Bril (DaB). Deze training stelt professionals in staat te kijken naar interacties op social media tijdens crises. Communicatie- en veiligheidsadviseurs hebben door de invloed van social media te maken met een veranderde interactionele context. Toch is er zowel wetenschappelijk als in de praktijk weinig aandacht voor de interactionele aspecten van crisiscommunicatie (Klarenbeek, 2012), de manier waarop mensen met elkaar in gesprek zijn over een crisis en de effecten daarvan. In The Next Level demonstreren we aan de hand van de DaB de toegevoegde waarde van een dergelijk perspectief voor professionals in het crisisdomein. De training werd goed beoordeeld. Renate den Elzen, communicatieadviseur Nationale Politie, gaf aan dat de resultaten toepasbaar zijn in de praktijk van alledag. Ook Niels Loeffen, adviseur bij communicatieadviesbureau HowAboutYou, benadrukt de toepassing van de gespreksbenadering bij crises. Tijdens en vlak na de looptijd van het project is er voortdurend aandacht geweest voor de integratie van deze inzichten in de beroepspraktijk, door middel van een reeks trainingen bij Nationale Politie, het Genootschap voor burgemeesters, Veiligheidsregio’s Utrecht, Friesland en Zuid-Holland, Foodlog, in workshops op internationale congressen, en als cursusonderdeel van post-bachelor cursus bij het CCJ. Ook in het onderwijs buiten de HU hebben we gastcolleges verzorgd bij de RUG en de WUR. De gespreksbenadering (ook buiten het crisisdomein) wordt een kernthema in het vernieuwde curriculum van de faculteit Communicatie en Journalistiek aan de Hogeschool Utrecht (Communicatie). In de opleiding is behoefte aan het stimuleren van het onderzoekend vermogen van studenten Communicatie. In vakken behorende tot de onderzoeksleerlijn kan worden ingezet op gespreksanalytisch onderzoek. Vanuit de opleiding fysiotherapie is gevraagd om een cursus gesprek tussen behandelaars en patiënten.
