Doelgroep Steunend Relationeel Handelen (SRH) is gericht op mensen die psychische en sociale kwetsbaarheid ervaren, in het bijzonder mensen die te maken hebben met ontwrichtende ervaringen, psychische aandoeningen, verslaving of dakloosheid en het daarmee gepaard gaande risico op sociale uitsluiting. SRH kan toegepast worden in de geestelijke gezondheidszorg (ggz), de maatschappelijke opvang (mo), de jeugdzorg, de verstandelijk gehandicaptenzorg (vg) en de ouderenzorg. Doel Het hoofddoel van Steunend Relationeel Handelen (SRH) is het realiseren van persoonlijk en maatschappelijk herstel en daarmee het verbeteren van de kwaliteit van leven van mensen die psychische en sociale kwetsbaarheid ervaren. Aanpak De kern van de aanpak kan worden samengevat in vier werkwoorden: Verbinden, Verstaan, Verzekeren en Versterken. De professional streeft naar het realiseren van een werkzame persoonlijk-professionele relatie (verbinden). Hij vormt een zo goed mogelijk beeld van wat vanuit het perspectief van de ander belangrijk is in relatie tot herstel en het verbeteren van kwaliteit van leven (verstaan). Op basis van deze informatie biedt hij ondersteuning die enerzijds gericht is op de kwetsbaarheid (verzekeren) en anderzijds op het vergroten van mogelijkheden (versterken). SRH is een vorm van relationele, krachtgerichte zorg gericht op versterking van de mogelijkheden van de cliënt en de kwaliteit van de samenleving (netwerken en sociale en fysieke omgevingen). De aanpak bestaat uit de volgende zes stappen. 1. Opbouwen en onderhouden van een ‘werkzame’ relatie. 2. Verzamelen van informatie. 3. Cliënt helpen wensen te formuleren, keuzes te maken en doelen te stellen. 4. Cliënt helpen een Persoonlijk Plan te maken (inclusief Ondersteuningsplan). 5. Plan helpen uitvoeren. 6. Proces volgen; leren van ervaringen, evalueren en bijstellen. De duur van de interventie en de frequentie en intensiteit van de contacten verschillen per persoon en per setting. Hoewel er een zekere volgorde zit in deze activiteiten, zijn het niet allemaal afgebakende stappen. Zo gaat het opbouwen en borgen van een werkzame relatie door gedurende het gehele proces. De handelingen van de professional worden voortdurend afgestemd op wat de cliënt en de situatie vragen. Tegelijkertijd blijft de professional toekomst- en ontwikkelingsgericht werken. Materiaal De methodiek wordt onder andere beschreven in het praktijkboek Werken in Verbinding, geschreven door Dirk den Hollander en Jean Pierre Wilken en in 2020 uitgegeven bij uitgeverij SWP in Amsterdam. Het boek beschrijft de uitgangspunten en de algemene werkwijze van SRH, behandelt stapsgewijs de methodiek en diverse praktische tools die daarbij gebruikt kunnen worden. Onderzoek Er is in de loop van de jaren veel onderzoek verricht naar SRH. Hieruit komt naar voren dat de interventie mensen die kampen met psychische en sociale kwetsbaarheid ondersteunt bij herstel en kwaliteit van leven. De methodiek biedt professionals veel mogelijkheden om hulp- en dienstverlening effectief in te richten.
Werken in Verbinding beschrijft hoe je kunt werken met de methodiek van Steunend Relationeel Handelen (SRH). SRH is ontwikkeld om professionals in de GGZ, de Maatschappelijke Opvang en de Verslavingszorg handvatten te bieden om cliënten optimaal te ondersteunen bij herstel en kwaliteit van leven. Werken met het SRH houdt concreet in: de ander ondersteunen bij kwaliteit van leven, bij betekenisvolle activiteiten en sociale rollen. Daarbij wordt de basis gevormd door een persoonlijk-professionele samenwerkingsrelatie. Bij SRH staan vier kernhandelingen centraal, dit zijn: • Verbinden: het aangaan van een samenwerking waarbij evenwaardigheid voorop staat. • Verstaan: begrijpen wat voor de ander belangrijk is en wat wensen en behoeften zijn. • Verzekeren: ondersteuning bieden bij kwetsbaarheid • Versterken: van zelfvertrouwen, identiteit, vaardigheden en sociale relaties. Werken in Verbinding beschrijft hoe -op een methodische wijze- goede zorg en dienstverlening geboden kan worden. Het is een praktisch boek met veel voorbeelden en hulpmiddelen.
Een onderzoek naar de toepassing en ervaringen van jongeren en begeleiders bij Kwintes In 2012 verscheen het ‘Handboek integrale rehabilitatiebenadering’ van Jean Pierre Wilken en Dirk den Hollander. Het boek beschrijft verschillende toepassingen van het Systematisch Rehabilitatiegericht Handelen (SRH), zoals bij ouderen en mensen met autisme. Een doelgroep waaraan het boek geen aandacht besteedt is de toepassing van het SRH bij jongeren. Bij Kwintes, een grote instelling voor begeleid en beschermd wonen in Midden-Nederland en Flevoland die het SRH als basismethodiek hanteert, is de afgelopen jaren een specifieke training ontwikkeld voor het werken met jongeren met psychiatrische problematiek. De ontwikkeling van de training kwam voort uit de behoefte van RIBW-medewerkers om meer handvatten te krijgen om met jongeren te werken richting zelfstandigheid. Het SRH werd aangevuld met elementen uit het competentiegericht werken en specifieke kennis over de ontwikkeling van jongeren (Kwintes, 2012a
LINK
Studenten en professionals ervaren onzekerheid in professionele situaties en leersituaties. Welke onzekerheid beleven ze? Hoe gaan ze ermee om? En wat helpt om deze onzekerheid te hanteren? Deze vragen staan centraal in dit onderzoeksproject naar Veilige Onzekerheid.Doel Via dit onderzoeksproject willen Stijn Bollinger en Ritie van Rooijen concrete inzichten krijgen in de onzekerheid waarmee studenten en professionals te maken krijgen in hun leer- en werkprocessen. Deze inzichten zetten we om in praktische (leer)middelen die helpen om deze onzekerheid productief te maken. Zowel studenten, docenten als professionals kunnen deze middelen inzetten. Een belangrijk uitgangspunt van het concept Veilige Onzekerheid is dat onzekerheid die ervaren wordt een drijvende kracht kan zijn. Om deze onzekerheid te kunnen erkennen, verkennen en te hanteren, moet men zich voldoende veilig voelen. Resultaten Bollinger, Stijn, Pim van Heijst & Behzad Assadolahi (2014) ‘Onzekerheid in praktijk. Utrechtse vraagstukken op het gebied van onderzoeksonderwijs’, in: Bollinger, Stijn en Hans van ’t Blik (red.) (2014) SJD en de nieuwe kwetsbaarheid. Een caleidoscopische blik op 25 jaar Sociaal Juridische Dienstverlening. Den Haag: Sdu Uitgevers, pp 157-166 Bollinger, Stijn (2014) ‘The quest for “safe uncertainty” in student research’ (E-paper) Conference on Innovation in Higher Education, SRH University Heidelberg, 4-5 december 2014, pp.22-30. Butter, René en Stijn Bollinger (2015) ‘Onderzoeksonderwijs binnen de pedagogiek. Balanceren tussen onderzoeksinspiratie, praktische relevantie en methodische grondigheid.’, in: Bekker, Jan, et al. (red.) (2015) De pedagoog in de spotlights. Opvoedingsidealen vanuit verschillende contexten. Amsterdam: Uitgeverij SWP, pp 105-114. Bollinger, S., & Rooijen, R. van, (2016) Veilige Onzekerheid en de onderzoekende houding van hbo-studenten. Tijdschrift voor Hoger Onderwijs 34 (2), 44-57 Bollinger, Van Rooijen & Munneke (2017) ‘Mapping of Safe Uncertainty in the research process’ (conference paper) International CORE-conference on Innovation in Higher Education Learning Spaces, SRH University Heidelberg, 30-11-2017. 'Ga positief om met Stress van studenten' (Trouw, sept. 2019) Looptijd 01 januari 2001 - 01 januari 2023 Aanpak In het onderzoeksproject Veilige Onzekerheid doen we praktijkgericht participatief onderzoek. We doen dit samen met de studenten en professional om wie het gaat. We werken met verschillende complementaire onderzoeksbenaderingen en -methoden die kwalitatief van aard zijn. Meer informatie over het spel aankaarten! Herken je dat? Studenten die zich onzeker voelen tijdens de studie? Bijvoorbeeld als ze aan hun afstuderen gaan beginnen, of voor een andere uitdaging staat? Teveel onzekerheid kan verlammend werken. Maar juist het erkennen, herkennen en verkennen van je onzekerheid kan je helpen deze productief te maken. Door het inzetten van het nieuw ontworpen spel Aankaarten kunnen studenten taal geven aan onzekerheid die ze ervaren. Dit reflectiespel helpt studenten ook hun onzekerheid om te zetten naar concrete, zinvolle acties. Dus: help jouw student erachter te komen wat haar of hem beweegt of tegenhoudt. Dit reflectiespel is ontworpen door Stijn Bollinger en Ritie van Rooijen van het lectoraat Onderzoekend Vermogen (KC LENI). Het is ontwikkeld voor studenten, young professionals, en eigenlijk voor iedereen die wil leren zijn onzekerheid productief te maken. Docenten kunnen dit spel inzetten in hun leerteam of onderwijs groep, zowel individueel als met de gehele groep. Wil je meer weten? Bekijk het onderstaande filmpje! Aankaarten bestaat uit 12 herschrijfbare schijfjes in 4 verschillende kleuren; daarnaast zijn er 7 Triggerkaarten, een corrigeerbare stift en een overzichtelijke handleiding. Alles past in een handig zakje. Het spel Aankaarten! is te koop voor € 34,95 (incl. BTW en excl. verzendkosten). Je kunt je bestelling doorgeven aan het lectoraat Onderzoekend Vermogen door een mail te sturen aan karin.ruiter@hu.nl Mocht je vooraf nog wat meer informatie willen ontvangen, dan kun je via hetzelfde mailadres contact met ons opnemen.
In de GGZ wordt in toenemende mate het belang van aandacht voor zingeving benadrukt. In de in dit domein veel gebruikte basismethodiek “Steunend Relationeel Handelen” is zingeving een centrale dimensie. Het is echter de vraag of deze dimensie in de praktijk ook daadwerkelijk het sturende principe voor hulpverlening is. Aandacht voor zingeving kan op gespannen voet staan met het belang van hulpverleningsorganisaties om bij financiers aan te tonen dat bij cliënten haalbare/meetbare doelen gerealiseerd zijn. Het is niet duidelijk of social workers voldoende geschoold zijn om goede aandacht aan zingeving bij cliënten te geven, en of hun beroepsrol en de dynamiek die dat in de relatie met cliënten met zich meebrengt, niet op (te) gespannen voet staat met de kracht van de presentie-achtige benadering die pastores/geestelijk verzorgers doorgaans innemen. In dit onderzoek wordt bij een instelling die het hulpverlenend handelen baseert op de basismethodiek Steunend Relationeel Handelen en die zingeving daarbij als een centrale dimensie beschouwt, in qua zorgintensiteit variërende settings onderzocht hoe zingeving als richtinggevende dimensie voor hulpverlening kan worden ingezet. Daarvoor wordt de methode ‘waarderend onderzoek’ ingezet, waarmee in een eerste ronde aan de hand van analyse van cliëntbesprekingen en voortgangsrapportages, interviews met hulpverleners en cliënten en enquêtes bij cliënten wordt onderzocht op wat voor manieren aandacht aan zingeving wordt gegeven. In focusgroepen met hulpverleners zal worden gereflecteerd op de uitkomsten en zullen vervolgacties worden bedacht, gepland, en uitgevoerd. Daarna wordt op een vergelijkbare manier geëvalueerd of het persoonlijke zingevingsproces van de cliënt in de beginfase voldoende aandacht krijgt, of dit het sturende principe is waar verdere acties uit voortvloeien en of de effecten van deze acties juist ook met het oog op de persoonlijke zingeving geëvalueerd worden. Tenslotte wordt gereflecteerd op de toereikendheid van de competenties van social workers met het oog op zingeving.
