De afgelopen jaren brachten praktijken van kunstenaars in niet-artistieke omgevingen mijn denken in beweging. Waar ik vroeger verwonderd kon raken van de beeldende uitkomsten van het artistieke proces en wilde begrijpen hoe processen van betekenisvorming beschreven konden worden, zo raakte ik de afgelopen jaren vooral verwonderd door de wijze waarop kunstenaars aanwezig zijn, hoe zij kijken, hoe zij beslissen, wanneer en hoe ze handelen, hoe ze verantwoordelijkheid nemen. Ik spreek met hen en stel vragen om die processen beter te begrijpen en ik zoek in de literatuur naar mensen bij wie ik mijn zoektocht herken. Dat proces van bewegen en bewogen worden ligt aan de basis van De artistieke attitude.”
LINK
Het lectoraat Image in Context van het Kenniscentrum Kunst en Samenleving in Groningen heeft in de afgelopen acht jaar van zijn bestaan gezocht naar nieuwe rollen voor kunstenaars en ontwerpers in sociale contexten. Zoekend naar de specifieke rol die de kunsten (als een verzamelnaam voor de disciplines die binnen een kunstacademie gedoceerd worden) kunnen innemen in sociale omgevingen, ontstond er als vanzelf een focus op de artistieke attitude als datgene waarmee een kunstenaar, naast zijn beeldende kwaliteiten, zich onderscheidt. Immers zonder een artistieke attitude komen beeldende kwaliteiten minder tot hun recht en wordt kunstenaarschap een ambacht. En in een sociale omgeving maakt de artistieke attitude van de kunstenaar het verschil met bijvoorbeeld een sociaal werker of een zorgprofessional. Het is een attitude die door hem of haar wordt ontwikkeld binnen het kunstonderwijs.
DOCUMENT
Dit artikel laat zien hoe artistiek onderzoek gegrond kan worden in wat we “de artistieke attitude” noemen en begrepen kan worden vanuit het performatieve paradigma. De kern is dat artistiek onderzoek niet zozeer op zoek is naar ‘objectieve’ kennis, maar naar een meer ecologisch gevoelige benadering, waarin onverwachte verwevingen ontstaan en ontmoetingen mogen plaatsvinden.
LINK
‘In recent years, the practices of artists in non-artistic environments have set my mind in motion. Where before I could marvel at the visual outcomes of the artistic process and would want to understand how processes of creating meaning could be described, I am now particularly struck by the way in which artists are present, by their way of looking, how they make decisions, when and how they act, how they take responsibility. I have conversations with them and ask questions to better understand their processes, and I explore literature to find people with a similar quest. This process of moving and being moved lies at the heart of the book The Artistic Attitude.’
LINK
For this book, we chose the term Applied Design Research. “We”are the Network Applied Design Research: a learning community of professors and researchers at various universities of applied sciences. Within this community, we share our experiences with the many forms of applied design research. We consciously choose the word “applied” because we like to emphasize the practical application of design research. So what do we mean by applied design research? And do we even have a shared understanding about the concept?By asking the members of the network: “What is your definition of applied design research?”, we created a unique spectrum of different perspectives. The resulting articles give a glimpse into the kitchen of twenty-five professors and researchers who apply this inspiring approach to product development, architecture, the arts, healthcare, food, and the social sector. It leads to a remarkably transdisciplinary research field. When reading and discussing the articles, we found a robust pattern of characteristics. These all manifest to a greater or lesser extent in each individual contribu-tion, including a future-orientation, the desire to improve the world and the ambition to involve others in the design process.
DOCUMENT
De dialoogkaarten 1 Kennismakingsles Creatieve kennismaking 2 Ervaar het maar… Introductieles in kunst, muziek en cultuur 3 Weten wat ik kan Op zoek naar voorkennis 4 ‘Mijn’ artistieke plan Leerwegondersteuning in de praktijk 5 Gelijk zijn aan elkaar Erbij horen 6 Veelzijdig zijn Coachen van creatieve leertaken 7 Laten zien en horen wie ik ben De vraag achter de vraag ontdekken 8 Aanmoedigen doet goed Complimenten geven doe je zo… 9 Mijn talent is mijn trots Talenten ontdekken 10 Dat bepaal ik zelf wel! Geef de regie terug 11 Ik wil kunst maken Kunst maakt het verschil 12 Samen leren Samenwerkend leren 13 Niet invullen Alleen maar aanvullen 14 De jacht en het wachten Tijd en ruimte gunnen 15 De kunst van het wegwerken Technieken aanleren en afleren 16 Leren experimenteren Experimenteren is leren 17 Het kan wel als... Het kan niet want... 18 Alledaags leren Leren van alledaagse dingen 19 Instructief leren Normen en waarden doorgeven 20 Actief leren Zelfstandig leren leren 21 Sociaal leren Functioneel leren 22 Samenwerken Betekenisvol samenwerken 23 Beleef de kunst van het nieuwe Nieuwe ontmoetingen ervaren
DOCUMENT
In beleidsnotities en publicaties in Nederland komt men de laatste jaren regelmatig de stelling tegen dat van het kunstonderwijs verwacht mag worden dat het haar studenten equipeert op hun toekomstige rol als cultureel ondernemer. Deze publicatie doet verslag van een onderzoek naar de relatie tussen cultureel ondernemerschap en het kunstonderwijs. Allereerst gaat de tekst in op de definitie van cultureel ondernemerschap en op de kwaliteiten ofwel competenties waar een cultureel ondernemer over dient te beschikken. Vervolgens staat de auteur stil bij de (vermeende) risico's van dit fenomeen. Als laatste komt de vraag aan de orde of en hoe het kunstonderwijs aandacht kan besteden aan dit onderwerp. De eindconclusie van dit onderzoek luidt: "Ze kunnen beter als Rapunzel hun vlecht uit het torenraam hangen om Prins Fortuin een handje te helpen dan lijdzaam wachten tot het lot hen gunstig gezind is." Het boek is bedoeld voor studenten en docenten van Kunstvakopleidingen, zoals conservatoria en academies voor beeldende vorming, drama, dans, circus en popmuziek, die meer over het onderwerp cultureel ondernemerschap willen weten. Het is geschreven in opdracht van het lectoraat "Kunstpraktijk in de samenleving" van Fontys Hogeschool voor de Kunsten. Studenten en docenten van de verschillende academies leverden naast kunstenaars en cultureel ondernemers een bijdrage in het onderzoek.
MULTIFILE
Op 6 november 2015 hield Ruth Benschop haar lectorale rede. Ze richt daarin haar blik op de praktijk van artistiek In haar gedachte-experiment voert ze ons langs een bonte stoet: een achttiende-eeuwse eland, de schrijvende antropoloog, zwijgende werknemers in een lift, en slurpende tafelgenoten. Wat gebeurt er als we eikenhouten clichés over kunst en wetenschap, autonomie en openbaarheid, subjectiviteit en objectiviteit even terzijde leggen?
DOCUMENT
Wijkcultuurhuizen zijn belangrijk voor de stad Utrecht. Utrecht biedt met de wijkcultuurhuizen een infrastructuur om cultuurparticipatie van bewoners van Utrecht te bevorderen. De wijkcultuurhuizen – Cultuur 19, De Vrijstaat, Het Wilde Westen, BOKS Jongerencultuurhuis en ZIMIHC – zijn laagdrempelige culturele voorzieningen die cultuurparticipatie in de samenleving stimuleren en bijdragen aan de sociale basisinfrastructuur. De gemeente Utrecht ziet het belang van wijkcultuurhuizen en benadrukt dat met het credo ‘cultuur voor iedereen’. In samenwerking met de wijkcultuurhuizen en de gemeente Utrecht vindt het meerjarig onderzoek Cultuur voor iedereen in stad Utrecht plaats, waarin we vanaf januari 2019 tot en met februari 2022 in drie fases onderzoek doen naar de gezamenlijke werkwijze van de wijkcultuurhuizen.
DOCUMENT
Kindheid van denken is speels maar ook ernstig. Ze gaat uit van diepgaande ontvankelijkheid voor dat wat niet ‘gehoord’ wordt. Daarmee betreft ze iets ‘onbestemds’, iets dat niet alleen in de kindertijd maar ook in de volwassenheid schuilgaat. ‘Kindheid’, in het Frans enfance, komt van het Latijn in-fantia, letterlijk: ‘niet-sprekendheid’. Onze manier van denken en spreken, al onze tweedelingen en ordeningen, worden altijd ook bestookt door die kindheid. Door wat slechts gevoeld, maar niet gezegd of gehoord kan worden. De sprakeloosheid. Van het gevoel zelf, dat slechts gevoeld kan worden. Vanuit het differentiefilosofische perspectief schiet de mens met zijn tweedelingen en ordeningen altijd te kort. En ‘kindheid van denken’, te beginnen met ons besef ervan, creëert ruimte voor het aanvoelen van en inspelen op nieuwe mogelijkheden. Een dergelijke ontvankelijkheid voor het nieuwe, buiten allerlei bestaande kaders, of er dwars doorheen, is in de kunsten cruciaal. Een pleidooi voor meer ‘kindheid van denken’, voorbij alle denken in tweedelingen, betekent daarom ook altijd een pleidooi voor de veelheid en het experiment.
DOCUMENT
