Het lectoraat Lifelong Learning in Music & the Arts van de Hanzehogeschool Groningen en de Hogeschool der Kunsten in Den Haag is onderdeel van het sinds kort ingerichte Kenniscentrum Kunst en Samenleving van de Hanzehogeschool Groningen en heeft het project „Het Cross Arts Laboratorium‟ vormgegeven. Het resultaat is dit rapport van het onderzoeksproject dat als een reisbeschrijving is beschreven. Het is een pleidooi geworden voor het belang van interdisciplinair samenwerken tussen kunstenaars en musici. Samen leren en ontdekken binnen de kunsten. Studenten van het Prins Claus Conservatorium Groningen, Koninklijk Conservatorium Den Haag en Academie Minerva Groningen en o.l.v. van Horst Rickels en Elvira Wersche, hebben deelgenomen en samengewerkt aan het project in 2010 op het eiland Schiermonnikoog. Centraal stond de vraag op welke wijze interdisciplinaire samenwerking tussen musici en beeldend kunstenaars kan leiden tot artistieke vernieuwing.Ook de impact voor het curriculum wordt beschreven en werkbare modellen hiervoor onderzocht.
In deze publicatie is een aantal vrij willekeurige concepten gebundeld diede verbeelding een plaats geven en die niet alleen verbonden wordt met de wereldbuiten de taal, maar die ons ook laten zien hoe de taal ons kan helpen om diewereld te doorgronden. Dit alles vanuit het geloof dat taal net als het beeld directmet het artistieke onderzoek verbonden is zolang het maar vergezichten kanopenen.
'Kijk, dit zie ik' onderzoekt hoe je iemand met dementie beter kunt leren kennen door samen foto's te maken. Artistiek onderzoeker en documentairemaker Swanhilde de Jong maakte foto’s met bewoners van het Groninger verpleeghuis ‘t Blauwbörgje (Dignis). Zij ontwikkelde een manier om iemand met dementie te ontmoeten en diens blik op de wereld te delen. Ze gaat op zoek naar die momenten waarin bewoners de regie kunnen nemen. Fotografie is daarin een middel om mensen een artistieke stem te geven. De ontwikkelde en geteste methode heeft ze overdraagbaar gemaakt met een video en publicatie, zodat anderen ermee kunnen werken. Het artistieke proces binnen deze sociale context wordt gemonitord en onderzocht door Anke Coumans, lector Image in Context, Kenniscentrum Kunst & Samenleving, Hanzehogeschool Groningen. Dignis is voor dit project een belangrijke partner. Samen zijn we op zoek naar een menswaardiger samenleving. De kunsten kunnen daar een belangrijke bijdrage aan leveren.
Maatschappelijke ontwikkelingen zorgen ervoor dat de rol en bijdrage van de creatieve professional verandert. Niet alleen moet hij met steeds minder financiering toe, tegelijkertijd wordt er maatschappelijk een steeds grote beroep op hem gedaan. Gemeentes hebben hierin een grote rol. Steeds meer sturen zij hun cultuurbeleid vanuit de maatschappelijke meerwaarde van de creatieve industrie voor o.a. de domeinen gezondheid, welzijn en zorg. Juist zij zijn zich ervan bewust dat een weerbare en flexibele samenleving ontstaat wanneer mensen zich verbonden en gehoord voelen in juist die domeinen. Het is daarbij voor gemeentes van groot belang dat organisaties en zelfstandige ondernemers in deze sector inzicht hebben in de impact die ze veroorzaken en dat ze kunnen samenwerken om op die manier slagvaardiger een innovatieve, inclusieve en reflectieve samenleving te laten ontstaan en daarmee bijdragen aan het maatschappelijk verdienvermogen. In het versplinterde landschap in de regio van menig dorp en stad verhinderen goede samenwerking en een gezamenlijke focus op de regionale context vaak de innovatieve slagkracht van de creatieve industrie. Zo ook in de context van gemeente Het Hogeland. In deze aanvraag wordt een traject ontwikkeld waarin mkb cultuurorganisaties, amateurclubs en gesubsidieerde organisaties beter in staat worden gesteld om met elkaar deze rol op zich te nemen. In samenwerking met VRIJDAG Advies wordt in een traject van vier stappen met de deelnemers van dit platform in oprichting een ‘Sociaal Cultureel Waarden Canvas’ ontwikkeld, fungerend als empowerend instrument binnen dit platform. Het canvas kan beschouwd worden als een Key Enabling Methodology (KEM) vanuit een artistieke invalshoek met een academische methodische grondslag. VRIJDAG Advies heeft de intentie om deze aanpak ook in te zetten in andere contexten waarin het net als in Het Hogeland de bedoeling is dat verschillende culturele organisaties vanuit eigenheid en vanuit het appèl van de samenleving gaan samenwerken.
Het project ‘Makers in Verandering’ (Makers for Change) is erop gericht interdisciplinaire werkwijzen te onderzoeken en te ontwikkelen. De kunstdocent van de toekomst ontwikkelt zich niet alleen als docent, maar is tevens een maker, een onderzoeker, en iemand die verandering teweegbrengt. Dit postdoc-project is niet bedoeld als een pleidooi voor het willekeurig combineren van die rollen, noch voor het verder ontmantelen van disciplines, maar wil een doordachte en eigen positionering van de kunstdocent in opleiding ondersteunen, vanuit de visie dat een interdisciplinaire benadering daarin nodig is om betekenisgeving en sociale ontwikkeling te stimuleren. In tijden van onzekerheid, maatschappelijke onrust en wantrouwen jegens kennisinstituten, moeten we juist helder krijgen wat we in het tertiair onderwijs mogen verwachten van de educator, de maker, de onderzoeker en de veranderaar. De vraag is hoe deze rollen en competenties samen kunnen gaan en wat de ‘artist educator’ daarvoor nodig heeft. Onderwijs biedt de kritische ruimte waarin verandering vorm en betekenis kan krijgen, op weg naar een veerkrachtige samenleving. Ten eerste vraagt dit van de artist educator in opleiding een kritische, onderzoekende houding, met zicht op hoe kennis tot stand komt en getoetst kan worden. Ten tweede vraagt het om visie, om een maatschappelijke betrokkenheid en een strategie of tactiek om verandering en bewustzijn teweeg te kunnen brengen. Ten derde is de artist educator een maker, iemand die het maakproces, de verbeelding, inzet om maatschappelijke issues zichtbaar of ervaarbaar te maken. Deze drie komen samen in de houding en werkwijze. De opbrengst van het project ‘Makers in verandering’ zal een theoretische uitwerking zijn en een op praktijkonderzoek gestoelde basis voor interdisciplinair werken vanuit de verbinding van de genoemde vier rollen. Het instrument dat hieruit ontstaat helpt studenten en docenten om zich te positioneren. Zicht op het onderscheid tussen disciplines en domeinen, maakt een zinvolle verbinding mogelijk.
Inclusieve cultuurparticipatie is voor mensen met een cognitieve beperking niet vanzelfsprekend, terwijl het wel een wezenlijke bijdrage kan leveren aan hun welzijn en deelname in de samenleving. Er zijn steeds meer artistiek ondernemers die zich richten op deze doelgroep, maar de matching tussen aanbod en doelgroep laat te wensen over en de kennis over hoe je dat doet wordt nog weinig breed gedeeld. In dit project werken we op basis van recente wetenschappelijke en praktijk-inzichten met en voor artistiek aanbieders, de doelgroep en zorgprofessionals aan het ontwikkelen van een platformconcept voor online ontmoeting en vraag-aanbod matching. Dit platform staat symbool voor het samenkomen van de wereld van sociale zorg en de wereld van kunst- en cultuur. Dit doen we in een actieonderzoek met een brede leergemeenschap gefaciliteerd door een onderzoeker vanuit het sociale domein (HAN) en een onderzoeker vanuit het kunstendomein (ArtEZ), met studenten van HAN en ArtEZ, en ondersteund door een adviesraad van landelijke experts vanuit praktijk en wetenschap. Het project draagt bij aan betere maatschappelijke participatie van doelgroepen met een chronische conditie of beperking en aan de ontwikkeling van economische kansen en professionalisering voor artistiek ondernemers. Bovendien willen we in het project de voorwaarden realiseren voor langjarig commitment tussen de consortium-partners om tot een gezamenlijke RAAK-PRO aanvraag te komen op basis van de uitkomsten van dit project.
