De impact van COVID-19 op het beroepsonderwijs is enorm, zo blijkt uit recente consultaties en studies van de Inspectie van het Onderwijs, het Nederlands Jeugdinstituut, Cedefop, Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven en uit onderzoek onder Nederlandse studenten en docenten in het mbo en hbo (Grijpstra-Hanekamp et al., 2020; Rutten, 2020; Custers et al., 2020). Het beroepsonderwijs (mbo en hbo) is sterk verweven met de beroepspraktijk. Beroepspraktijkvorming, stages, leerbedrijven, werkplekleren en uiteenlopende leeromgevingen op de grens tussen school en beroepspraktijk vormen een belangrijk deel van een beroepsopleiding. Daar ontstaan nu problemen: er zijn minder stageplekken beschikbaar, praktijkleren is lastig omdat moeilijk afstand kan worden gehouden. Dit roept de vraag op: zijn er online en op 1,5 meter afstand nog wel voldoende mogelijkheden voor leren handelen in een complexe en dynamische beroepspraktijk?
Opdracht van het project Vision 2037 aan een groep multidisciplinaire studenten van De Haagse Hogeschool: Wat is de toekomst van leren en welke rol speelt de hogeschool daarin? Onze samenleving is in transitie en kent daardoor vele feitelijke veranderingen, zoals tekorten op diverse arbeidsmarkten, hoeveelheid instroom van kennis uit het buitenland of het teruglopende percentage beroepsbevolking. Onderzoek heeft de feitelijke kennis samengevoegd tot inzichten: 7 drivers for change zijn gevonden, die de toekomst van onderwijs werkelijk gaan veranderen: 1 Personalisatie 2 Passie, talent, waarde 3 Leren altijd en overal 4 Middenin en voor de maatschappij 5 De 21st Century Skills 6 Herwaardering van doen 7 ‘Meetbare’ proeve van bekwaamheid
Het sectoraal adviescollege Hogere Sociale Studies (SAC-HSS) van de Vereniging Hogescholen (VH) heeft in het voorjaar van 2015 een project geïnitieerd met als doel de gemeenschappelijke kennisbasis van de bachelor opleidingen voor het sociaal werk vast te stellen. De kennisbasis zal voor een substantieel deel de inhoud van deze opleidingen gaan bepalen, waarbij opleidingen en studenten ruimte houden voor profilerende invullingen en aanvullingen. Het SAC-HSS beoogt met het project een bijdrage te leveren aan het versterken van de kwaliteit van de opleidingen. Aanleiding voor het project zijn de rapporten ‘Meer van Waarde’ van de Commissie Boutellier en ‘Sociaal werk op solide basis’ van de Gezondheidsraad waarin geconstateerd is dat de kwaliteit van de beroepsuitoefening van sociaal werkers in het kader van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning achterblijft bij de verwachtingen. Voor een duurzame kwaliteitsverbetering is een goed functionerend kennissysteem nodig. Kennis afkomstig uit wetenschappelijk onderzoek en uit de beroepspraktijk, van professionals en van ervaringsdeskundige burgers. Kennis die samen met beroepsvaardigheden en houdingen het curriculum van sociaal werk opleidingen uitmaken en studenten helpen zich te ontwikkelen tot start bekwame sociale professionals. Het onderhavige rapport heeft als doel een overzicht te bieden van het wetenschappelijk deel van de kennisbasis.
Eén van de taken van verpleegkundigen is om de kwaliteit van hun werk te monitoren via richtlijnen en protocollen. Maar in mensgerichte beroepen doen zich voortdurend omstandigheden voor waarin regels geen antwoord geven op individuele situaties en behoeften van zorgvragers. Daar waar regelgeving en protocollen haperen als instrument voor het professionele handelen, zal de professional een beroep doen op andere bronnen van inspiratie. Die bronnen zijn, naast cognitieve kaders, de normen en waarden die gevormd worden in de opvoeding, de cultuur en religie, de opleiding en de sociale context van het beroep. De diverse bronnen worden, meestal in overleg met anderen, gewogen om tot wijze besluitvorming te komen. Het verwerven en gebruiken van bronnen voor wijze besluitvorming wordt in de literatuur aangeduid als een stap in de ontwikkeling tot ‘expert’ professional. Deze ontwikkeling zou vooral ná de opleiding plaatsvinden door het opdoen van ervaringen in de beroepspraktijk. De laatste jaren is in de literatuur hernieuwde belangstelling voor deze ‘vaardigheid van wijze besluitvorming’ van professionals. Deze belangstelling lijkt een reactie op de protocollair aangestuurde beroepspraktijk en de onmogelijkheid om alle professionele handelen daarin te vatten. Data uit onderwijskundige bronnen tonen aan dat studenten al in de opleiding starten met het ontwikkelen van deze vaardigheid. Doel van het onderzoek is om meer kennis te verzamelen over deze vaardigheid van wijze besluitvorming van de hbo-verpleegkundige en hoe zij bronnen van inspiratie inzetten in hun professionele handelen. Het onderzoek beoogt 1) literatuurstudie naar het ontwikkelen van de vaardigheid van wijze besluitvorming en de rol daarin van bronnen van inspiratie, 2) kwalitatief onderzoek onder laatstejaars studenten en novice hbo-verpleegkundigen naar welke bronnen zij ontwikkelen en inzetten in de vaardigheid van wijze besluitvorming, en 3) actieonderzoek naar het gebruik van de bronnen in het handelen in de verpleegkundige praktijk en het handelingsrepertoire uit te breiden.
Voor de kwaliteit van het middelbaar beroepsonderwijs is het belangrijk dat docenten zich continu blijven ontwikkelen. Welke activiteiten ondernemen mbo-docenten om zich te professionaliseren en wat is de doorwerking daarvan op hun denken en/of doen? In dit promotieonderzoek verzamelen we inzichten hierover.Doel We willen inzicht krijgen in de professionele ontwikkeling van ervaren mbo-docenten, de activiteiten die zij ondernemen om te professionaliseren en de samenhang tussen deze activiteiten en hun professionele ontwikkeling. Onder professionele ontwikkeling verstaan we het proces van activiteiten dat leidt tot verandering in denken en/of doen. We richten ons op: Formele en informele professionaliseringsactiviteiten en hun kenmerken; De doorwerking van deze professionaliseringsactiviteiten op denken en/of doen; Inzicht in beroepskennis van mbo-docenten en de ontwikkeling daarvan; Onderzoek naar de samenhang tussen professionele ontwikkeling en professionaliseringsactiviteiten. Resultaten Dit onderzoek loopt. Na afloop vind je hier een samenvatting van de resultaten. De verwachte opbrengsten resulteren in: Wetenschappelijke opbrengsten: vier artikelen, presentaties op conferenties en proefschrift. Praktijkgerichte opbrengsten: publicaties, workshops, en presentaties voor betrokkenen uit het mbo-onderwijs. Behaalde resultaten Onderzoeksplan 'Professionele ontwikkeling van ervaren mbo-docenten', 2017. Presentatie ‘Professionele ontwikkeling van ervaren mbo-docenten: Tijdens koffiepraat of een formele cursus?’ tijdens de mbo-onderzoeksdag in Rotterdam, november 2017 Posterpresentatie ‘Professionele ontwikkeling van ervaren mbo-docenten: Tijdens koffiepraat of een formele cursus?’ tijdens de Onderwijs Research Dagen in Nijmegen, juni 2018. Presentatie ‘Onderzoek naar kennisontwikkeling m.b.v. Concept maps’ tijdens de mbo-onderzoeksdag in Hengelo, november 2019. Discussietafel ‘Longitudinaal onderzoek naar professionalisering van mbo-docenten; ontwikkelen van de analyse-aanpak van data uit verschillende bronnen. Tijdens de Onderwijs Research Dagen in Hasselt, Belgie, juni 2022. Posterpresentatie ‘VET teachers’ professional development; a study on the impact of formal and informal activities' tijdens de EarliSIG11 conferentie in Oldenburg, Duitsland, juni 2022. Verwachte resultaten kunnen helpen bij het ontwerpen en uitvoeren van professionaliseringsbeleid en -activiteiten in het mbo. Looptijd 01 september 2017 - 01 september 2024 Aanpak Dit promotieonderzoek betreft een samenwerking tussen de OU en het lectoraat Beroepsonderwijs. De promotor vanuit de OU is prof. dr. Elly de Bruijn (ook lector Beroepsonderwijs), en de co-promotor vanuit het lectoraat Beroepsonderwijs is dr. Maaike Koopman. Om zicht te krijgen op formele- en informele professionaliserings-activiteiten en professionele ontwikkeling van mbo-docenten, voeren we een longitudinaal onderzoek (2,5 jaar) uit, waarbij docenten aan de hand van Learner Reports en interviews bevraagd worden over hun ondernomen professionaliseringsactiviteiten en de doorwerking daarvan op hun denken en/of doen. Om de ontwikkeling van beroepskennis van docenten in kaart te brengen analyseren we de door hen gemaakte concept maps en interviewen we hen hierover. Om zicht te krijgen op de samenhang tussen professionele ontwikkeling en professionaliseringsactiviteiten wordt een case studie uitgevoerd.