De Gemeente Groningen heeft in maart 2023 het Kenniscentrum NoorderRuimte van de Hanzehogeschool Groningen de opdracht gegeven voor het uitvoeren van een verkenning naar het aanbod aan werklocaties voor creatieve en innovatieve bedrijvigheid in de gemeente. Deze verkenning richt zich primair op het aanbod aan verzamelgebouwen voor kleinschalige en startende ondernemingen, zogenaamde ‘broedplaatsen’.Deze verkenning vormt een vervolg op, en actualisatie van, de in 2018 uitgevoerde QuickScan Groningen Groeit, welke is uitgevoerd door de Gemeente Groningen in samenwerking met Estheticon. Deze rapportage en de bijbehorende bijlagen dienen als input voor de gemeente bij het vormgeven en uitvoeren van haar broedplaatsenbeleid.
Broedplaatsen zijn de thuisbasis van de creatieve industrie. Ze bieden betaalbare werkplekken voor makers en fungeren als placemaker in gebiedsontwikkelingen. De laatste jaren valt in de creatieve huisvestingssector ook een toenemende maatschappelijke oriëntatie waar te nemen. Een hedendaagse broedplaats is meer dan atelierruimte. Het is een publieke plek om samen te leren, delen en experimenteren rondom thema's als leefbaarheid, duurzaamheid, talentontwikkeling, inclusie en burgerschap.
Klimaatbestendige ‘nature-based solutions’ hebben het doel om gezonde stedelijke omgevingen voor mensen, dieren en planten te creëren. De vraag is of er ook risico's aan klimaatadaptatiemaatregelen voor volksgezondheid kleven, zoals bijvoorbeeld mogelijke ziekterisico’s door muggen en teken.
LINK
Kunstenaars en andere ‘creatieven’ vinden steeds moeilijker betaalbare werkruimte. Atelierstichtingen en broedplaatsorganisaties zitten klem tussen oplopende kosten, teruglopende subsidies en de structureel zwak-ke inkomenspositie van de hurende kunstenaars. Een manifest van Platform BK, dat beeldend kunstenaars vertegenwoordigt, en de KunstenBond agendeert dit vraagstuk. Een bijkomend probleem vormt de hoogspan-ning op de vastgoedmarkt, waardoor panden zeer gewild zijn bij projectontwikkelaars en gemeenten geneigd zijn om voor de panden die zij aan deze organisaties verhuren andere draagkrachtigere huurders te zoeken. Medewerkers en management van broedplaatsorganisaties staan voor de uitdaging om hun businesscase maatschappelijk en financieel te verduurzamen. Dit vraagt om nieuwe waardeproposities en herpositionering ten opzichte van de gemeente en andere publieke en private stakeholders. Ook het profiel van de broed-plaatsprofessional verandert. Ontwikkelaars van broedplaatsen zijn veelal geleidelijk in hun organiseren-de/coördinerende rol gegroeid. Het speelveld van stedelijke (gebieds)ontwikkeling waarop zij opereren is echter dynamisch. De broedplaatsprofessional krijgt steeds nadrukkelijker de positie van stedelijke kwartiermaker: een nieuwe, hybride rol op het snijvlak van vastgoed, cultuur, welzijn en ruimtelijk(-economisch)e ontwikkeling. Dit project beoogt broedplaatsorganisaties te voeden met (bedrijfs-)strategieën om hun businessmodel toe-komstbestendig te maken en deze te vertalen naar benodigde competenties voor de betrokken professionals. Alleen zo kunnen zij blijven bijdragen aan de politiek gewenste levendige en veelkleurige stad, waar mensen graag wonen en bedrijven zich graag vestigen. Veel onderzoek onderbouwt dat steden die investeren in cultuur economisch beter presteren. Daarbij gaat het niet alleen om toptheaters en –musea maar juist ook om innova-tie en creativiteit ‘van onderop’. Fontys Hogescholen gaat deze problematiek onderzoeken met inzet van een breed consortium creatieve ver-zamelgebouwen, netwerk- en kennispartners. Gezamenlijk vertegenwoordigen deze organisaties ruim 300 ate-liergebouwen/broedplaatsen, 4.700 werkruimten en honderdveertig professionals. De broedplaatsenproble-matiek speelt bovendien in vrijwel alle G40-steden, hetgeen de resultaten van dit project potentieel relevant maakt voor honderden professionals bij gemeenten, woningcorporaties en andere vastgoedeigenaren.
De beschikbaarheid van passende, betaalbare huisvesting vormt een cruciale randvoorwaarde voor een bloeiende creatieve industrie. Startende en kleinschalige ondernemers die de humuslaag van de sector vormen, zijn voor hun huisvesting vaak aangewezen op broedplaatsen of soortgelijke creatieve bedrijfsverzamelgebouwen. Deze innovatieve stedelijke werkplaatsen, meestal gevestigd in incourante of leegstaande panden, zijn vaak ontstaan als tijdelijke vorm van maatschappelijk leegstandsbeheer, maar hebben zich gaandeweg ontwikkeld tot een zelfstandige categorie binnen het gemeentelijk vastgoed. Complicerende factor is dat de professionaliteit van het beheer van dit vastgoed niet is meegeëvolueerd met het groeiend aantal werkplaatsen. Dit onderzoek heeft als doel om atelierstichtingen, die verantwoordelijk zijn voor het vastgoedmanagement van creatieve werkplaatsen, te ondersteunen bij de verzakelijkingsslag die nodig is om te komen tot een duurzaam businessmodel. De organisaties worden hiertoe geëquipeerd met een set gereedschappen die de financiële en de maatschappelijke waardepropositie van het vastgoed inzichtelijk maakt. Dit instrumentarium wordt ontwikkeld aan de hand van bestaande waarderingsmethoden in andere vormen van maatschappelijk vastgoed en mondt uit in een rendementenmatrix waarmee gestuurd kan worden op sociale, culturele en economische outcome.
In opdracht van de gemeente Groningen heeft het lectoraat Vastgoed een actueel totaaloverzicht gemaakt van de creatieve en innovatieve werklocaties in de stad: kortweg ‘broedplaatsen’. Deze plekken omvatten het volledige spectrum van ateliergebouwen tot en met startup-incubators: van creatief tot innovatief, en van cultureel tot commercieel. De inventarisatie bestond uit het in kaart brengen van het huidige locatieaanbod en het spiegelen van de toekomstbestendigheid hiervan in het licht van de verwachte ontwikkelingen aan vraag- en aanbodzijde op middellange termijn.
