Een korte samenvatting van de vorderingen van de plannen voor de waterstofwijk Hoogeveen
In dit publieke rapport wordt waterstof als een aanvullende mogelijkheid voor verduurzaming van de warmtevoorziening in woonwijken gepresenteerd. Het demonstratieproject Waterstofwijk Hoogeveen dient hierbij als rode draad. Voor andere wijken zal per geval bekeken moeten worden of de waterstofoptie echt past bij de betreffende wijk.
MULTIFILE
Er ligt een gemeenschappelijke uitdaging om de warmtevoorziening van de gebouwde omgeving CO2-neutraal te maken. In de meeste huishoudens is aardgas nu nog een vanzelfsprekende keuze voor verwarmen en koken. Daar komt de komende 30 jaar verandering in. Niet in één keer, maargeleidelijk en gefaseerd. In het Klimaatakkoord is afgesproken dat iedere gemeente voor eind 2021 een transitievisie warmte heeft. Waterstof kan hier als klimaatneutraal gas mogelijk een rol in spelen, maar er zijn ook nog veel vragen.Het WaterstofLab, gestart in 2020, beoogt door het organiseren van dialoog tussen een breed scala aan betrokkenen en belanghebbenden op zoek te gaan naar een meer eenduidig beeld omtrent de rol die waterstof kan spelen als onderdeel van de oplossing voor een CO2-neutrale gebouwde omgeving, dehuidige stand van zaken rond waterstof, en de termijn waarop een bijdrage verwacht zou kunnen worden.Dit document is het resultaat van de voorbeschouwing. Het geeft weer waar de regiegroep van het WaterstofLab het in grote lijnen over eens is en waar nog de grote vraagtekens zitten. Dit is nadrukkelijk geen eindconclusie, maar een tussenstand op basis van huidige inzichten in de groep.Het is bedoeld als start van een bredere dialoog.
De Human Capital Agenda van GroenvermogenNL is de ‘enabler’ voor de ambitieuze activiteiten t.a.v. de productie en transport, op- & overslag van waterstof en de (grootschalige) toepassing ervan in de industrie en de overige toepassingsgebieden zoals mobiliteit & transport en de gebouwde omgeving. Belangrijke voorwaarde voor de realisatie van deze ambities is de voldoende beschikbaarheid van professionals met kennis en vaardigheden van waterstof en de toepassing ervan. Hiervoor moet nieuwe en noodzakelijke kennis snel beschikbaar komen in het reguliere onderwijs en voor de scholing en training van professionals die al werkzaam zijn. Eén van de werkstromen binnen de human capital agenda van GroenvermogenNL is de ontwikkeling en verduurzaming van learning communities rond waterstof. Learning communities zijn in transitieomgevingen een bruikbaar vehikel om derde-orde leren mogelijk te maken. In de energietransitie is zulk derde-orde leren of ook transformatief leren nodig. Dat vindt niet spontaan plaats maar vraagt om een gestructureerde manier van leren, waarin systematisch gewerkt wordt aan het conceptualiseren van complexe problemen, vraagarticulatie en het bedenken van oplossingsstrategieën. Een learning community kan dienen als innovatieruimte waarin kruisbestuiving plaatsvindt tussen verschillende types kennis en vaardigheden. Het project “Aanloopactiviteiten learning communities” is erop gericht om in de projectperiode (2022-2023) in grote lijnen twee met elkaar verweven hoofdactiviteiten uit te voeren, namelijk activiteiten die in de tweede fase zorgen voor daadwerkelijke opschaling én activiteiten die zorgen voor leren en kennisontwikkeling óver leren, werken en innoveren in learning communities. De projectperiode is een voorbereidingsjaar waarin in 6 regio’s gebouwd wordt aan een ecosysteem waarmee de HCA GroenvermogenNL gerealiseerd kan worden. Naast de regionale ontwikkeling zijn er 2 landelijke projecten, het onderhavige rond learning community-ontwikkeling en een project waarin gebouwd wordt aan een kennisplatform.
In the course of the “energie transitie” hydrogen is likely to become a very important energy carrier. The production of hydrogen (and oxygen) by water electrolysis using electricity from sun or wind is the only sustainable option. Water electrolysis is a well-developed technique, however the production costs of hydrogen by electrolysis are still more expensive than the conventional (not sustainable) production by steam reforming. One challenge towards the large scale application of water electrolysis is the fabrication of stable and cheap (noble metal free) electrodes. In this project we propose to develop fabrication methods for working electrodes and membrane electrode stack (MEAs) that can be used to implement new (noble metal free) electrocatalysts in water electrolysers.
De toekomstige transformaties rondom energie, duurzaamheid en circulariteit zitten vol complexe uitdagingen. Bij het vergroten van het aandeel groene energie in de energietransitie spelen plaats en tijd van de opwek een belangrijke rol. Dit dwingt de Nederlandse industrie om oplossingen te zoeken, bijvoorbeeld richting conversie van elektrische energie naar waterstof. Met waterstof kan energie getransporteerd worden (“Plaats”) en opgeslagen worden (“Tijd”). Ondanks deze potentie van waterstof voor de energietransitie, is er nog een grote uitdaging die de huidige voortgang tegenwerkt: de impasse tussen het aanbod van (echt groene) waterstof versus de nog onduidelijke vraag vanuit de industrie / bedrijven. Deze impasse heeft veel impact op de snelheid van de energietransitie. Het is een groot probleem omdat het om een nog onvolwassen waardeketen gaat. De opkomende waterstofmarkt moet voor nieuwe toepassingen direct concurreren met andere markten terwijl deze nu nog niet competitief genoeg is. Door dit dilemma tastbaar te maken voor twee regionale industriële casussen (biovergisting en waterzuivering) wordt de energietransitie op regionaal niveau in Oost-Nederland versnelt. Momenteel wordt gezuiverd drinkwater voor de productie van waterstof gebruikt en fossiele brandstoffen voor de productie van C-based chemicals. De maatschappelijke verandering waar het PD-traject zich op richt is om dit zoveel mogelijk vanuit reststromen en biogene stromen te gaan doen. De probleemstelling is: hoe kunnen waterstof en C-based chemicals zoveel mogelijk uit circulaire en biogene reststromen worden geproduceerd? Binnen de use cases gaat het vervolgens om verwaarding van CO2-reststromen (vanuit biovergisting) via de productie van C-based chemicals en om effluent vanuit de waterzuivering geschikt te maken voor de productie van waterstof. De vragen voor de use cases zijn gericht op hoe dat technisch en economisch rendabel gerealiseerd kan worden en hoe de bedrijven deze processen kunnen inbedden in de bedrijfsvoering. De deliverables zijn te transformeren naar soortgelijke situaties in Nederland of daarbuiten.
