In deze lectorale rede wordt uiteengezet hoe het lectoraat Regionaal Innovatie Vermogen van de Hanzehogeschool haar leeropdracht 'het versterken van het innovatievermogen van het mkb en de regio Noord-Nederland' wil vormgeven. De transities op het gebied van energie, digitalisering, duurzaamheid, circulariteit en gezondheid vormen kansen voor ondernemers. Juist ook voor ondernemers in het midden- en kleinbedrijf (mkb). Maar om die kansen te kunnen pakken is een sterk innovatievermogen van het mkb steeds belangrijker. Door de snelheid en veelheid van veranderingen worstelen veel mkb-ondernemers met dezelfde vraagstukken. Nieuwe kennis en vaardigheden op individueel, bedrijf en systeemniveau zijn nodig om succesvol te blijven zijn in deze tijd. Het is dan ook van groot belang dat het mkb en met name mkb-ondernemers zich zelfbewust en competent voelen om hun bedrijven in deze tijd met vertrouwen te leiden. De wereld kan niet zonder een innovatief mkb; er is een duidelijke sense of urgency. Daarom moeten we in beweging komen, met het mkb vooruit en het samen beter doen.
In dit artikel worden verschillende aanpakken van honoursprogramma’s in het Nederlandse onderwijs met elkaar vergeleken en worden steutelfactoren voor effectieve honoursprogramma’s geïdentificeerd. Een van de honoursprogramma’s betreft het honoursprogramma van het domein Onderwijs en Opvoeding dat in het artikel uitgebreid wordt beschreven.
MULTIFILE
Het beroepsonderwijs staat voor grote uitdagingen wat betreft de inhoud en de vormgeving van de onderwijsleerprocessen. De overgang van een industriële naar een diensteneconomie dwingt de scholen om niet alleen vakkennis over te dragen en de functiegebonden beroepsvaardigheden van de leerling te ontwikkelen, maar ook persoonlijke vaardigheden tot ontwikkeling te brengen. Een dienst kan immers alleen geleverd worden in direct contact met de klant door een gemotiveerde werknemer. Deze oriëntatie op competentiegericht onderwijs stelt de relatie tussen het beroepsonderwijs en het bedrijfsleven opnieuw ter discussie. De taakverdeling die in de Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB) is vastgelegd, staat volgens velen de aanpassing van het beroepsonderwijs aan een diensten- of kenniseconomie in de weg. De WEB gaat uit, dat is althans de stelling die in deze bijdrage verdedigd zal worden, van een verdeelde verantwoordelijkheid voor de loopbaan van de leerling ('souvereiniteit in eigen kring'). Om de leerling adequaat voor te bereiden op het functioneren in een diensten- dan wel kenniseconomie is echter een gedeelde verantwoordelijkheid voor deze loopbaan nodig. Inzichten uit de moderne leerpsychologie laten zien dat voor de ontwikkeling van brede competenties een leeromgeving nodig is die het resultaat is van een continue dialoog tussen leerling, school en regionaal bedrijfsleven over welke kennis op welke wijze moet worden overgedragen en getoetst (Meijers & Wardekker, 2002; Law, Meijers & Wijers, 2002). Het realiseren van een gedeelde verantwoordelijkheid is evenwel geen sinecure. Niet alleen voorziet de bestaande wet- en regelgeving er niet in, maar het nemen van een gedeelde verantwoordelijkheid voor de loopbaan van de leerling vereist ook een cultuuromslag in zowel het onderwijs als het bedrijfsleven. Ruim 50 jaar geleden zijn de fundamenten van het huidige beroepsonderwijs gelegd. Op dat moment is een proces gestart waarin het onderwijs steeds autonomer werd en waarin het onderwijs en het bedrijfsleven de facto steeds meer met de rug naar elkaar toe zijn komen te staan. Er ontstond een 'pedagogische reservaat' waarvoor het bedrijfsleven, overigens met zijn volle instemming, vooral het decor vormde.
MULTIFILE
Hogeschool Rotterdam gaat innovatietraineeships inzetten om innovatietrajecten te steunen in het mkb. Hogeschool Rotterdam wil graag door het mkb gezien worden als dé partner voor innovatietrajecten en wil haar netwerk met regionale mkb-ondernemers ontwikkelen. Het innovatietraineeship is een uitstekende kans om de studenten een interessante, leerzame stageplek te bieden met de kans op een startersfunctie in een lerend netwerk. Het innovatietraineeship geeft het mkb een kans om een concreet vraagstuk aan te pakken, waarin de innovatietrainee samen met professionals uit het bedrijf en docent/onderzoekers uit het hbo aan de slag gaat. De onderzoeksthema’s zijn digitale transformatie en de gedragsverandering die daarvoor nodig is. Dit project raakt het snijvlak van drie kenniscentra: Kenniscentrum Business Innovation (Kennis maken voor de nieuwe economie) Kenniscentrum Creating010 (Digitale transformatie, methodisch grondig en ethisch verantwoord) Kenniscentrum Duurzame HavenStad (Verduurzamen van stad en haven) Als de gekozen 15 afstudeerders hun diploma’s hebben gekregen, treden ze een jaar in dienst bij hetzelfde bedrijf om het innovatieonderzoek te implementeren. Tijdens dit jaar wordt de rol van de onderzoekers uit hogeschool groter in de begeleidingen, net zoals de rol van de innovatiecoach die verantwoordelijk is voor de begeleiding tijdens het traineeprogramma. Het hele project wordt inhoudelijk aangestuurd door een portfolio manager die de verschillende innovatietrajecten vanuit het mkb met de onderzoekscapaciteiten en -programma’s vanuit de hogeschool matcht. De innovatiecoach verzorgt de procesmatige begeleiding van de innovatietraineeships en is trekker van het traineeprogramma. De innovatietrainees vormen samen binnen de hogeschool een interdisciplinaire top klas. De bedoeling is om waarde te creëren door synergie van de interdisciplinaire samenwerking in het onderwijs en bij de bedrijven. De top klas wordt tijdens het hele traject gecoacht in de competenties van innoverend handelen, ze krijgen masterclasses in verschillende thema’s en worden, waar mogelijk, gekoppeld aan een young professional binnen de bedrijven.
