Het veranderende klimaat is vooral in binnensteden zichtbaar door de hoge mate van verstening die hier te vinden is. Juist op deze plekken zijn er weinig oplossingen voor hittestress en wateroverlast mogelijk, omdat de ruimte boven en onder de grond vaak beperkt is. In dit onderzoek werkten de Hanzehogeschool en The Leaf vof in een consortium met ondernemers en publieke organisaties aan het ontwikkelen van een oplossing voor deze problemen: de Leaf. Een ‘Leaf’ is een groene pergola die meerdere thema’s als hittestress, wateroverlast, biodiversiteit en circulariteit combineert in één oplossing. Het primaire doel van dit onderzoek was om de effectiviteit, haalbaarheid en rendabiliteit van een Leaf in de praktijk te toetsen. Daarvoor is een design thinking aanpak gevolgd, waarin verschillende methoden zijn gebruikt om onderzoeks- en ontwerpstappen te doorlopen. De uiteindelijke ontwerpen zijn uitgewerkt in fysieke prototypes met verschillende karakteristieken die vervolgens op hun effectiviteit zijn getest en vergeleken. Het onderzoek is met een interdisciplinair team van studenten en onderzoekers uitgevoerd, met ondersteuning van verschillende experts uit de praktijk.
MULTIFILE
Uitgebreide online versie. Met dit voorbeeldenboek laten we zien hoe een straat klimaatbestendig ingericht kan worden, wat een klimaatbestendige inrichting kost, maar vooral ook wat de voordelen zijn. Voor karakteristieke - en voor veel gemeenten herkenbare - straten hebben we telkens vier inrichtingsmogelijkheden uitgewerkt met de bijbehorende kosten en baten. Naast de algemene overeenkomsten die straten van eenzelfde wijktypologie hebben, kunnen er ook lokale verschillen zijn waardoor klimaatadaptatie niet op eenzelfde manier kan worden ingevuld. Het gaat hier om het maaiveldverloop, de bodemopbouw en de grondwaterstanden. Naast de investeringskosten zijn de onderhoudskosten en kosten als gevolg van eventuele waterschade meegenomen.
MULTIFILE
Gemeenten hebben aangegeven voor hitte behoefte tehebben aan concrete richtlijnen voor een hittebestendigestad. In het RAAK-project ‘De hittebestendige stad’ zijn naaraanleiding van deze behoefte drie ontwerprichtlijnen voor eenhittebestendige inrichting van de buitenruimte opgesteld (ziekader). Deze voorgestelde richtlijnen zijn in het onderzoekconcreet met grenswaarden ingevuld (bijvoorbeeld 300 metertot een koele plek, of 40 % schaduw op loopgebieden).Gemeenten vinden de gekozen richtlijnen logisch en hebbenvooral nog vragen over de voorgestelde grenswaarden en deexacte definitie van koele plekken in de stad. Er is daaromnog een slag met gemeenten nodig om deze grenswaardenen ook de definitie van termen beter te onderbouwen. Het isimmers zo dat iedere gemeenten zelf keuzes dient te makenover wat zij hittebestendig vindt. Een goede lokale afwegingen onderbouwing is van belang.Het doel van dit praktijkonderzoek is om met meerderegemeenten de richtlijnen concreter uit te werken engemeenten handvatten te geven om zelf specifieke grenswaarden te kiezen. De verwachting is dat andere gemeenten bij een bredere onderbouwing makkelijker de voorgestelde richtlijnen grenswaarden overnemen of daar hun eigen specifieke invulling in kiezen. En dus concreet aan de slag kunnen met het hittebestendig inrichten van de buitenruimte. In dit onderzoek zijn de richtlijnen in de praktijk onderzocht door metingen, interviews foto’s en GIS analyse te combineren. Voor elke van de richtlijnen worden de methode, resultaten en aanbevelingen beschreven zodat de aanpak eenvoudig opschaalbaar is naar andere gemeenten.
Algemene doelstelling van dit project is tweeledig: enerzijds is het doel een methode te ontwikkelen om onderzoek te doen naar de toegevoegde waarde van begroeide stadspergola's voor de biodiversiteit en klimaatadaptatie. Anderzijds is het doel de samenwerking tussen practoraat en lectoraat te conretiseren. Voor dit onderzoek worden in de stad Utrecht drie stadspergola’s gebouwd. Deze dienen als onderzoeksobject en alternatieve interventie voor plekken waar behoefte is aan vergroening van de omgeving maar geen bomen geplaatst kunnen worden. Het practoraat Groene Leefbare Stad van Yuverta en het lectoraat Klimaatbestendige stad van de Hogeschool van Amsterdam zijn elkaar op het onderwerp van praktische vraagstukken over het vergroenen van de stad in de praktijk tegengekomen en zien in dit voorstel een mooie kans om hun expertises over respectievelijke biodiversiteitbevordering en het tegengaan van hittestress te combineren. De inhoudelijke hoofdvraag van deze aanvraag is: Welke methodes kunnen worden ontwikkeld om te onderzoeken hoe stadspergola’s als nature-based street furniture bijdragen aan de vergroening en daarmee de stedelijke biodiversiteit bevorderen en een verkoelende werking geven op plekken waar traditioneel groen niet geplaatst kan worden? We zullen methodieken om de biodiversiteit in en rond de pergola’s te monitoren verkennen. Aansluitend willen we de eerste bevindingen koppelen aan de uitkomsten van stadspergola’s als klimaatadaptatie maatregel door het meten van het verkoelende effect. Deze uitkomsten zullen worden gekoppeld aan een groter onderzoek naar ecosystem services waarmee de bijdragen van stadspergola’s aan stedelijke vergroening, sociale interactie en voordelen voor een gezonder en klimaatbestendig leefmilieu wordt onderzocht. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door het practoraat Groene Leefbare Stad van Yuverta, het lectoraat Klimaatbestendige stad van de Hogeschool van Amsterdam, de gemeente Utrecht, Stadswerk, Hoefakker en Stichting Bouwloods. Studenten, docent-onderzoekers en diverse stakeholders pakken samen de onderzoeksactiviteiten op en delen opgedane kennis openbaar.
