In Nederland staat het traditionele aanbod aan hulpverlening, dienstverlening en maatschappelijke ondersteuning onder druk. Onder invloed van maatschappelijke en beleidsmatige ontwikkelingen in Nederland lijken de hulpverlenings-, welzijns- en zorginstellingen steeds meer naar elkaar toe te groeien. Er ontstaan samenwerkingsverbanden waarin elke participant vanuit eigen verantwoordelijkheid en deskundigheid zijn eigen bijdrage levert. Dergelijke samenwerkingsverbanden worden “ketens” genoemd. Om het ontstaan van deze ketens goed te kunnen begrijpen worden in dit artikel eerst de belangrijkste maatschappelijke en beleidsmatige ontwikkelingen beschreven, die van invloed zijn op de praktijk van hulpverlening, dienstverlening en maatschappelijke ondersteuning in Nederland. Vervolgens worden verschillende manieren van multiprofessionele samenwerking in Nederland op het gebied zorg, hulp- en dienstverlening met elkaar vergeleken. Tenslotte wordt de ketenbenadering geïllustreerd met een good-practice-voorbeeld: de ketenbenadering van voetbalvandalisme bij SportClub Cambuur te Leeuwarden. Het artikel wordt besloten met enkele kritische kanttekeningen.
In 30 jaar tijd is het aantal huishoudens met problematische schulden met een factor drie toegenomen. Het gaat nu om meer dan 720.000 huishoudens, bijna 9 procent van de bevolking. Voor hulpverleners is het steeds moeilijker geworden om mensen uit de schulden te helpen, ondanks alle inspanningen. Schulden hebben tal van oorzaken die veelal buiten de invloedssfeer liggen van de individuele professional. De onderzoekers zien dat de wet- en regelgeving burgers onvoldoende beschermt tegen het opbouwen van schulden. Het belang van de schuldeiser staat voorop en niet dat van de consument. Daarbij treedt de overheid vaak op als de grootste schuldeiser. Daarnaast zien de onderzoekers nog drie andere oorzaken voor de toename van schulden over de afgelopen dertig jaar.Een groep burgers is in de knel gekomen door maatschappelijke verschuivingen, zoals de digitalisering, de opkomst van de participatiemaatschappij met de verwachting dat mensen zelfredzaam zijn en de toename van eenpersoonshuishoudens. Ook hierdoor heeft de schuldenproblematiek zich verspreid en verdiept.Daarnaast hebben de economische ontwikkelingen gezorgd voor meer schulden. De financiële crises van 2008 en 2022, een steeds flexibelere arbeidsmarkt en het achterblijven van het bestaansminimum hebben burgers met lage inkomens onder druk gezet. En ten slotte is de schuldhulpverlening zelf onvoldoende in staat gebleken om de herhaaldelijke aanbevelingen voor een integraal beleid en voor verbeteringen in (vroeg)signalering, preventie en nazorg in te voeren en structureel onderdeel te maken van de dienstverlening. SysteemingrepenDit alles maakt duidelijk dat schuldenproblematiek grotendeels een systemisch probleem is, dat vraagt om systeemingrepen die het ontstaan en oplopen van schulden terugdringen. Hier horen bij:•Een hoger en betrouwbaarder inkomen voor mensen met een krappe beurs•Sterkere bescherming tegen het maken van schulden•Een rechtvaardiger systeem van incasso•De aanbevelingen aan de schuldhulpverlening die sinds 1994 worden gedaan echt ten uitvoer te brengen
MULTIFILE
Motivatie Het versterken van de samenwerking tussen relevante lectoraten door het ontwikkelen van een multidisciplinaire onderzoeksagenda op het terrein van Arbeid in de brede zin van het woord. Hierdoor kan de thematiek rondom toegang tot en behoud van arbeid vanuit meerdere kanten worden aangevlogen én kan focus en massa worden gecreëerd voor onderzoeksprogrammering en –funding. Daardoor kunnen we als lectoraten een belangrijke rol te spelen bij vraagstukken die betrekking hebben op het duurzaam (weer) aan het werk gaan én duurzaam aan het werk blijven. Achtergrond Om als individu zelfstandig en volwaardig te kunnen deelnemen aan onze participatiemaatschappij, is het hebben van werk cruciaal. Werk is echter voor mensen met minder of onvoldoende arbeids-, persoonlijk-, sociaal-, en cultureel kapitaal en/of toegang tot hulpbronnen steeds minder vanzelfsprekend. Naast traditioneel kwetsbare groepen – zoals laagopgeleiden, mensen met een chronische aandoening en migranten - zijn er nieuwe categorieën, waaronder veel middelbaar en hoog opgeleiden, voor wie het lastig is/wordt structureel betaald werk te vinden. De oorzaak ligt voornamelijk bij de toenemende digitalisering en robotisering in combinatie met de flexibilisering van de arbeidsmarkt. Ook werk op academisch niveau, dat gebaseerd is op regels, bijvoorbeeld accountancy en rechtspraak, zal steeds vaker (deels) geautomatiseerd kunnen worden (Est et al. 2015, Went et al. 2015). Anderzijds zijn er sectoren, zoals techniek en ICT, die een steeds grotere behoefte hebben aan hoogopgeleid personeel en waar het lastig is om voldoende gekwalificeerde mensen te krijgen. Tot slot zien we in alle sectoren een toename van stress- en burn-out klachten, die deels gerelateerd zijn aan traditionele, functioneel ingerichte organisaties. Het bovenstaande biedt geen rooskleurig beeld voor grote groepen in de samenleving en vanuit een breed Platform Arbeid willen we de thema’s op het terrein van arbeid vanuit meerdere perspectieven benaderen en in samenhang beschouwen.
Kunststoffen zijn onmisbaar in onze samenleving, en het gebruik van kunststoffen heeft de afgelopen decennia een enorme vlucht genomen. Dit mede door de veelzijdigheid van het materiaal en de vele toepassingsmogelijkheden. Tegelijkertijd zorgen kunststoffen voor een behoorlijke milieudruk door het gebruik van fossiele grondstoffen, CO2-emissies en zwerfafval en microplastics. Een van de maatschappelijke opgaves is om het ontwerp van kunststof toepassingen circulair te maken, en de beschikbare hoeveelheid plastics maximaal te recyclen. Dit sluit aan bij Europees en nationaal beleid, en bij de strategie van een investeringsbereid cluster van bedrijven, overheden en kennisinstellingen in Noord-Nederland.De SPRONG groep, bestaande uit de hogescholen NHL Stenden, Hanze Hogeschool en Van Hall Larenstein vertegenwoordigen samen met Rijksuniversiteit Groningen en het Nationaal Testcentrum Plastics de kennisinstellingen in dit cluster. Deze organisatie verbinden kennis met de zo’n 100 praktijkorganisaties en maatschappelijk organisaties. De SPRONG groep werkt al geruime tijd samen rond dit onderwerp en zit momenteel in ontwikkelingsfase 3. Met dit trajectvoorstel wil de SPRONG groep zich de komende jaren doorontwikkelen naar een Krachtige SPRONG groep. Dat betekent:• Versterken en doorontwikkelen inhoudelijk profiel en profilering• Sterkere coördinatie op onderzoeken en projecten, ontwikkeling doorlopende leerlijn in verbondenheid met onderzoek• Sterkere benutting van en dienstverlening in het netwerk, en door ontwikkeling van netwerk: nationaal en EU• Doorontwikkeling kwaliteitsverbetering en -borging voor groep en i.c.m. Design Based Research• Impact meten en vooral ook makenEen SPRONG komt na een impuls. Daarom zorgen we met dit traject voor een impulsteam in aanvulling op de betrokken onderzoekers en andere stafleden. Het impulsteam bestaat uit een onderzoekscoördinator, projectcoördinator en een projectontwikkelaar die we vanuit deze SPRONG financieren.Met de lectoraten, het consortium en netwerk werken we de komende vier jaar aan een maatschappelijk relevant transdisciplinair onderzoeksprogramma op basis van Design Based Research, een actie- en investeringsagenda kwaliteitsanalyses en labfaciliteiten en aan een stevige interne en externe profilering. Daarnaast gaan we aan de slag met een PhD/Postdoc programma, verbinden we de beroepspraktijk en verkennen we de oprichting van een Practoraat. Ons kwaliteitsbeleid gaan we verder integreren en op SPRONG groep nivo komen we met kwaliteitsrichtlijnen waarmee we hoge kwaliteit garanderen en de integratie met DBR borgen. Tenslotte gaan we impact meten, en belangrijker nog IMPACT MAKEN.
Kunststoffen zijn onmisbaar in onze samenleving en het gebruik van kunststoffen heeft de afgelopen decennia een enorme vlucht genomen. Tegelijkertijd zorgen kunststoffen voor een behoorlijke milieudruk door het gebruik van fossiele grondstoffen, CO2-emissies, zwerfafval en microplastics. Een van de maatschappelijke opgaves is om het ontwerp van kunststof toepassingen circulair te maken en de beschikbare hoeveelheid plastics maximaal te recyclen. De SPRONG groep, bestaande uit de hogescholen NHL Stenden en Hanze vertegenwoordigen samen met Rijksuniversiteit Groningen en het Nationaal Testcentrum Plastics de kennisinstellingen in dit cluster. Deze organisaties verbinden kennis met zo’n 100 praktijkorganisaties en maatschappelijk organisaties. De SPRONG groep werkt al geruime tijd samen rond dit onderwerp en zit momenteel in ontwikkelingsfase 3. Met dit trajectvoorstel wil de SPRONG groep zich de komende jaren doorontwikkelen naar een Krachtige SPRONG groep. Dat betekent: • Versterken en doorontwikkelen inhoudelijk profiel en profilering • Sterkere coördinatie op onderzoeken en projecten, ontwikkeling doorlopende leerlijn in verbondenheid met onderzoek • Sterkere benutting van en dienstverlening in het netwerk, en doorontwikkeling van netwerk: nationaal en EU • Doorontwikkeling kwaliteitsverbetering en -borging voor groep en i.c.m. Design Based Research • Impact meten en vooral ook maken Om verder een SPRONG te maken stellen we de volgende functies aan: - Onderzoekscoördinator - Projectcoördinator en een - Projectontwikkelaar Met de lectoraten, het consortium en netwerk werken we de komende vier jaar aan een maatschappelijk relevant transdisciplinair onderzoeksprogramma op basis van Design Based Research, een actie- en investeringsagenda kwaliteitsanalyses en labfaciliteiten en aan een stevige interne en externe profilering. Daarnaast gaan we aan de slag met een PhD/Postdoc programma, verbinden we de beroepspraktijk en verkennen we de oprichting van een Practoraat. Ons kwaliteitsbeleid gaan we verder integreren en op SPRONG groep nivo komen we met kwaliteitsrichtlijnen waarmee we hoge kwaliteit garanderen en de integratie met DBR borgen.
