Moral food lab: Transforming the food system with crowd-sourced ethics
LINK
YouTube video: Welke waarden wil de mediaconsument het liefst terugzien in krantenkoppen, en hoe verhoudt zich dit tot de algoritmische werking van social media platforms? Mede gefinancierd door een KIEM-subsidie (regieorgaan SIA).
YOUTUBE
De groeiende belangstelling voor gemeenten in het transformeren van steden in Smart Cities, maakt dat er in toenemende technologische ingrepen in het stedelijke weefsel plaatsvinden. Die ingrepen, vaak gericht op het efficiënter inrichten van logistieke, energie technische or ruimtelijke processen, hebben ook impact de sociale, culturele maatschappelijke structuren. Toch staan die ethische aspecten van smart cities maar spaarzaam op de beleidsagenda. Dit terwijl landelijke schandalen, waaronder de Toeslagenaffaire, nopen tot betere morele afwegingen rondom manieren waarop technologie wordt ingezet ten aanzien van burgers. Er is een grote behoefte aan enerzijds minder handelingsverlegenheid in decentrale bestuurslagen in het nemen van techno-ethische besluiten die de slimme stad van de toekomst moeten voorzien van een moreel kompas. Anderzijds is er behoefte aan methoden die ertoe kunnen leiden burgers op een betekenisvolle manier blijvend te betrekken bij het vormen van zo’n ethisch kompas. In dit onderzoek bouwen we voort op opgedane inzichten uit eerdere onderzoeksprojecten rondom ethiek, slimme technologie en slim en en verantwoord bestuur. We bouwen aan een handzame doch genuanceerde strategie om burgers blijvend te laten meedoen met inclusieve besluitvorming die de slimme stad van de toekomst moet vormgeven. Dit doen we door stedelijke ethische commissies, moral labs en lokale bestuursorganen in negen grote steden in Nederland, België, Zweden en Canada aan elkaar te koppelen. Hierdoor wordt expertise, bestuurservaring en burger-expertise duurzaam met elkaar vervlochten. Het doel is om te komen tot een levend, techno-moreel stadskompas waar burgers zich bij thuis voelen, en op basis waarvan bestuurders inclusieve en maatschappelijk verankerde besluiten kunnen nemen. We kiezen daarbij voor een combinatie van methodes waarbij linguïstische analyses, empirische ethiek en vergelijkende methoden uit de sociale wetenschappen middels interventie-design verbinden. Dit doen we in een internationaal ecosysteem van stedelijke gebieden met soortgelijke smart-city-uitdagingen, met een focus op Nederland.
Journalisten willen dat hun producties een zo groot en productief mogelijk bereik hebben. Traditionele journalistieke waarden uiten zich veelal in het goed informeren van het publiek en het prikkelend voeden van maatschappelijk debat. De laatste jaren willen journalisten daarbij ook maatschappelijke impact genereren (Schohaus, 2019). Daarin spelen in toenemende mate ook commerciële belangen een grotere rol. Meer unieke lezers leiden voor veel nieuwswebsites immers tot meer advertentie-inkomsten (Christin, 2018). Nieuwsredacties maken gebruik van sociale media platformen zoals Facebook en Twitter om meer publiek te bereiken (Hågvar, 2019; Hille & Bakker, 2013). Deze sociale media platformen gebruiken een complex netwerk van algoritmes, real time data feeds en historische data om, onder andere, te bepalen welke posts door welke gebruikers worden gezien (Batrinca & Treleaven, 2014). Journalistieke redacties proberen steeds meer te anticiperen op die mechanismen (Bucher, 2018), door bij het plaatsen van hun geschreven content op sociale media (zogeheten native tekst) ‘pakkende teksten’ met veelgebruikte zoektermen te gebruiken, evenals emojis (Hågvar, 2019). Het is echter de vraag of ze daarmee voldoende rekening houden met hun eigen journalistieke waarden of dat ze de ‘criteria’ die sociale media platformen aan deze content toekennen laten prevaleren. “Uiteraard vinden we het belangrijk dat het journalistieke kompas altijd voorop staat. Maar ik durf niet te zeggen dat de manier waarop de content online ontsloten wordt daar altijd mee in de pas loopt”, aldus John van den Oetelaar, hoofdredacteur Eindhovens Dagblad. Er bestaat een aantoonbaar verband tussen nieuwsvergaring via social media platforms en een toenemende waarden-polarisatie in de samenleving (Goyanes, 2021). In dit onderzoek verkennen we daarom welke waarden worden aangesproken bij succesvolle social media nieuwsberichten, in hoeverre traditionele journalistieke waarden door algoritmisering in het gedrang komen.
De slimme stad van de toekomst is een stad met drones. In toenemende mate onderzoeken aanstormende tech-bedrijven hoe ze businesscases kunnen maken van drone-diensten in uiteenlopende toepassingen. Denk aan bezorgdrones, drones voor landbouwbewerking, drones voor gebouwinspectie, drones om zonnepanelen schoon te maken, of drones die spoedbezorgingen uitvoeren in de medische sector. Er is een enorm technologisch enthousiasme onder ontwerpers van drone-toepassingen om tot waardevolle producten en diensten te komen. Tegelijkertijd staat dat in schril contrast met zorgen en wantrouwen onder burgers rondom belangrijke publieke waarden, zoals privacy, veiligheid, duurzaamheid en leefbaarheid. Voornaamste uitdagingen hierbij zijn dat burgers zich weinig kunnen voorstellen bij drone-toepassingen, ze zich onvoldoende geëquipeerd voelen mee te denken over hoe een slimme stad met drones eruit moet zien, en dat drone-ontwikkelaars onvoldoende zicht hebben op de ethische vraagstukken van de burgers die voortvloeien uit dronetoepassingen. Er wordt veel onderzoek gedaan over burgers, maar niet met burgers. Gezien de snelle technologische ontwikkelingen is het stellen van juridische- of beleidskaders een onvoldoende werkbaar antwoord, en is er vooral behoefte aan ‘moral design’ als belangrijke bouwsteen voor innovatie. Zodoende staat in dit projectvoorstel de volgende onderzoeksvraag centraal: Welke designprincipes voor drone-toepassingen in de openbare ruimte ontstaan wanneer je burgers als co-designer betrekt bij het ontwerp ervan? Hiertoe hebben we een breed consortium opgezet rondom Brainport Eindhoven waarbinnen drone-ontwikkelaars, onderzoekers en burgers samen kunnen ontwerpen, op basis van drie verschillende dronetoepassingen1 om zodoende te komen tot designprincipes voor civiele dronetoepassingen die passen bij een slimme stad van de toekomst. Om het voorstellingsvermogen zo goed mogelijk op te rekken, wordt gebruik gemaakt van VR-technologie in een zogeheten Moral Lab in het Stadslab Eindhoven. Studenten van ROC Tilburg, Fontys Eindhoven en Technische Universiteit Eindhoven staan centraal binnen dit project, en werken onder meer samen in een Innovatiehub Digital Transformation (Fontys Hogescholen).
