Een competent NT2-docent houdt ontwikkelingen in zijn/haar vakgebied bij: professionaliseren is een must. Wanneer onderwijsprofessionals kennisnemen van inzichten uit onderzoek over wat werkt (en wat niet), kunnen zij hun onderwijs ‘evidence-informed’ vormgeven en vernieuwen. Dat vereist natuurlijk wel dat docenten weten wat werkt en daarvoor is toegang tot wetenschappelijke kennis nodig. Internationaal onderzoek laat echter zien dat het professionals in de onderwijspraktijk vaak schort aan tijd en middelen om kennis te nemen van de nieuwste wetenschappelijke inzichten. Een gevolg daarvan zou kunnen zijn dat het onderwijs te weinig vernieuwt en/of dat vernieuwingen die wel plaatsvinden niet evidence-informed zijn. De onderwijsinspectie concludeerde recent dat het lerend vermogen van het onderwijs inderdaad relatief klein is in vergelijking met andere disciplines, en dat onderwijsvernieuwing te weinig systematisch plaatsvindt en onvoldoende duurzaam is (Inspectie van het onderwijs, 2019). Daar zijn ongetwijfeld vele redenen voor, maar één ervan is dat de afstand tussen onderwijs en onderzoek vrij groot is. Er vindt nog weinig kennisdeling plaats tussen wetenschap en de onderwijspraktijk in vergelijking met sommige andere disciplines.
We noemen ze ‘nieuwkomerskinderen’. Maar zijn het niet gewoon kinderen? Kinderen die we net als alle andere leerlingen op onze basisscholen hoogwaardig onderwijs moeten bieden in een doorlopende lijn? Daar ligt een grote verantwoordelijkheid. Hoe ontdek je wat de nieuwkomers nodig hebben? Hoe maak je gebruik van hun onderwijservaring, hun talen, hun achtergrond? Hoe neem je hen op in een groep met leeftijdsgenoten? Deze handreiking biedt een nieuw perspectief op het onderwijs aan nieuwkomers. Inzichten in tweedetaalverwerving en taaldidactiek wijzen de weg naar een meerjarig integratiemodel dat bestaat uit eerste opvangfase, instapfase en doorgroeifase. Daarbij is van meet af aan contact met Nederlandstalige leeftijdgenoten cruciaal: voor de kinderen zelf, de klas en de school. Integratie komt van twee kanten. Zo’n nieuwe benadering reikt verder dan een jaar opvang met Nederlands als tweede taal. En vraagt veel van iedereen rondom en op de basisschool, in het bijzonder van leerkrachten. De ambitie een sociale setting te scheppen voor samen leven en samen leren, de competentie om door de jaren heen taalsteun op maat te bieden, de kunde om dagelijkse taal en schooltaal te helpen ontwikkelen. De makers van deze handreiking laten het niet bij woorden alleen, ze geven ook handige tips en praktische aanwijzingen.
Drie prangende maatschappelijke vraagstukken worden in dit project geadresseerd: de toename van nieuwkomerskinderen, een groeiend tekort van docenten en handelingsverlegenheid bij zittende leraren. Er wordt geëxperimenteerd met onderwijspraktijken waarin volwassen nieuwkomers met een onderwijsbevoegdheid uit het land van herkomst in de rol van meertalige onderwijsassistent ondersteuning bieden aan nieuwkomerskinderen met gebruikmaking van de taal/talen die zij delen. Het gebruik van een gedeelde (thuis)taal, maakt de rol van broker (bruggenbouwer) mogelijk. Doel Met het project wordt ingezet op onbenut potentieel – van zowel volwassen nieuwkomers als nieuwkomerskinderen. Het doel van dit kleinschalige project is het versterken van de instroom en structurele inbedding van onderwijsprofessionals in het voortgezet onderwijs (eerste opvang) in Overvecht, Utrecht. Met als doel beter onderwijs te realiseren voor de nieuwkomersleerlingen van nieuwkomersschool Ithaka ISK en de huidige docenten te ontlasten, en daarmee te behouden voor het onderwijs. Resultaten Realiseren van duurzame meertalige onderwijspraktijken bij Ithaka ISK waarbij het potentieel van leerlingen met een vluchtelingenachtergrond (beter) zichtbaar gemaakt wordt; deze leerlingen meer inclusie zullen ervaren; en een verbetering van nieuwkomersonderwijs tot stand komt; Inzichten in hoe meertalige onderwijspraktijken vorm kunnen krijgen, en wat daarbij de kansen en uitdagingen zijn die de meertalige onderwijsassistenten, opleiders en docenten ervaren; Meertalige statushouders kunnen zelfstandig functioneren als onderwijsassistenten binnen Ithaka ISK, hebben zich breed georiënteerd op het onderwijsassistentschap, en zijn na afloop van het project inzetbaar zijn als onderwijsassistent (of docent) op Ithaka ISK of op een reguliere school; Een breder plan ontwikkelen dat in heel Utrecht kan worden uitgevoerd, waarbij meerdere scholen (primair onderwijs, voortgezet onderwijs) en het mbo betrokken kunnen worden. Looptijd 01 september 2023 - 31 augustus 2025 Aanpak Het project bestaat uit drie verschillende lijnen die deels overlappen: 1) Werving, scholing en begeleiding van meertalige onderwijsassistenten en de professionalisering van betrokken docenten 2) Ontwikkelen en evalueren van meertalige onderwijspraktijken in co-design met meertalige onderwijsassistenten 3) Opzetten van een klankbordgroep waarin wordt afgestemd met een bredere kring van experts en betrokkenen en waarin wordt toegewerkt naar een vervolgproject. Impact voor het onderwijs Door middel van dit project wordt ingezet op nu nog onbenut potentieel van zowel volwassen nieuwkomers als nieuwkomerskinderen in het onderwijs. Het project draagt bij aan inzicht in hoe meertalige onderwijspraktijken ontworpen en uitgevoerd kunnen worden op zo’n manier dat het bijdraagt aan beter onderwijs voor de nieuwkomers leerlingen. Daarnaast draagt het project direct bij aan het verminderen van het lerarentekort in Utrecht.
