Een boek over de methodologie van praktijkgericht fundamenteel en toegepastonderzoek. Het boek is geschreven door dr. Jac Christis, ter gelegenheid van zijn afscheid als lector ‘Organisatieontwerp en Verandering’ (O&V)* aan de Hanzehogeschool, waar hij van 2009 – 2020 lector is geweest. Het lectoraat O&V maakt onderdeel uit van het Marian van Os Centre of Expertise Ondernemen enis verbonden aan het Instituut voor Bedrijfskunde. Het lectoraat heeft ‘Slim Organiseren’ als kernthema en richt zich op de sectoren MKB, zorg en het HBO. Het lectoraat richt zich op het ondersteunen van individuele bedrijven en instellingen op het gebied van procesinnovatie. Doel daarvan is om door middel van slim organiseren zowel de kwaliteit van de organisatie (in termen van kosten, tijd en kwaliteit) als die van de arbeid (in termen van stressrisico’s en leermogelijkheden) te verbeteren. Dit boek biedt handreikingen voor lectoren en docentonderzoekers om praktijkgericht onderzoek uit te voeren in het HBO.
Cees Reezigt, lector Organisatieontwerp en Verandering en Klaske Veth, lector Duurzaam HRM stellen dat een bold stroke aangezet door het pandemische coronavirus gevolgd moet worden door een long march met een veranderaanpak in ridicuul kleine stapjes
Technologie in het onderwijs wordt mondjesmaat toegepast (zie bijvoorbeeld Schildkamp, Wopereis, KatDe Jong, Peet & Hoetjes, 2020). Alle onderwijsinstellingen hebben tegenwoordig weliswaar een digitale leeromgeving, doch een optimaal gebruik ervan is nog niet gerealiseerd. In veel situaties wordt de digitale leeromgeving voornamelijk gebruikt voor administratieve functies en voor de beschikbaarstelling van leermiddelen. De Coronapandemie heeft voor een ongekende exponentiële groei in het gebruik van technologie gezorgd. Eenvoudigweg omdat de gebruikelijke manieren van lesgeven onmogelijk werden. In een mum van tijd schakelden docenten over naar Teams, Zoom of andere vergelijkbare technologie, werden colleges opgenomen of gestreamd, webinars ontwikkeld, kennisclips gemaakt en online gezet en werd de leeromgeving verder doorontwikkeld om communicatie synchroon en asynchroon te verbeteren. Dat is een prestatie van formaat waardoor het onderwijs in tijden van de pandemie online door kon blijven gaan. Zo ontstonden er door een mix van fysiek en online onderwijs allerlei vormen van blended learning. Blended Learning is een populair concept waar echter zeer uiteenlopende betekenissen achter schuil gaan (Oliver & Trigwell, 2005). Een allesomvattende definitie die op ieders instemming kan rekenen, is een utopie maar de omschrijving van SURF (2020) wordt frequent gehanteerd: Blended learning is een mengvorm van face-to-face en online (ICT-gebaseerde) onderwijsactiviteiten, leermaterialen en tools. Beide soorten leeractiviteiten maken een substantieel onderdeel uit van het onderwijs; idealiter versterken ze elkaar. Het doel is onderwijs te ontwikkelen dat gebruik maakt van ICT om effectief, efficiënt en flexibel leren mogelijk te maken, met een stijging van het leerrendement en de student- en docenttevredenheid tot gevolg. Vanwege het Coronavirus zien we dat onderwijsactiviteiten die voorheen op locatie in een onderwijssetting plaatsvonden, nu voornamelijk online plaatsvinden waarbij studenten en docenten inloggen in Teams, Zoom, Bluejeans of een vergelijkbare omgeving. De inhoud van het onderwijs of manier van lesgeven verandert echter niet of nauwelijks. Dit is illustratief voor wat we verstaan onder blended learning in de vorm van substitutie. Er is dan sprake van een vervanging: Het klaslokaal wordt ingeruild voor Teams. Ook al is straks de coronapandemie voorbij, dan gaan we er van uit dat het onderwijs meer blended zal blijven dan voorheen, omdat we nu op grote schaal de mogelijkheden ervaren van technologische toepassingen en die willen we behouden en verder uitbouwen. Er is momentum om na te denken over hoe te komen tot een meer optimale blend, en dus niet in de fase van substitutie te blijven verkeren, hetgeen vraagt om een herontwerp van het onderwijs. Met dit essay willen we hier de aandacht op vestigen.
Veel organisaties in met name de publieke sector kampen met bureaucratie, medewerkers die hun passie kwijt zijn en cliënten of burgers die zich een nummer voelen. Hoe kan een organisatie de bedoeling centraal stellen en weer wendbaar worden, waardoor zij weer oog krijgt voor de mensen die zij bedient? Hoe kan een organisatie voor sterke teams, coachend leiderschap en betekenisvol werk zorgen en het werkplezier van medewerkers vergroten? Een 'bottom-up'-aanpak van integrale organisatievernieuwing leidt in de praktijk tot goede resultatenDoel In dit ontwerpgerichte onderzoek wordt op participatieve wijze gewerkt aan een organisatieontwerp waarin de klant centraal staat en teams de bouwsteen vormen van de organisatie. Middels een methodiek ontwikkeld door het lectoraat werken professionals zelf aan het ontwerp van deze platte en eenvoudige organisatie en geven vorm aan hun teams waarin hun professionele autonomie groot is. Er wordt gekeken naar de aanpassingen van de organisatie die nodig zijn om teams te versterken, zoals een passende besturingsfilosofie, coachend leiderschap, ondersteunende diensten en systemen. Resultaten Dit onderzoek loopt. Na afloop vind je hier een samenvatting van de resultaten. Zelforganisatietool De door het lectoraat ontwikkelde zelforganisatietool biedt inzicht in de teamvorming en teamontwikkeling en geeft teams en hun leidinggevenden handvatten voor hun ontwikkelpad. Afstudeeratelier Organiseren van waardig werk Studenten van het Institute for People & Business die bezig zijn met hun afstudeeronderzoek rondom het thema Ontwerpen & Veranderen van organisaties vormen tezamen een afstudeeratelier. Zij verdiepen aan de hand van expertcolleges hun kennis en maken de kennis die zij opdoen vervolgens overdraagbaar naar andere organisaties en het onderwijs door de resultaten van hun onderzoek te delen. Aanpak De ontwerp- en verandermethodiek die in het praktijkgericht onderzoek wordt toegepast, is gebaseerd op een experiment in de ouderenzorg. De aanpak staat beschreven in de handreiking ‘Sociale innovatie in de ouderenzorg: samenwerken aan goede zorg, op reis met de client als kompas’ (Handreiking Sociale Innovatie). In dit artikel (Artikel Organisatieverandering van onderop) worden de resultaten van dit experiment toegelicht. Deze ontwerp- en verandermethode is vervolgens in diverse organisaties toegepast (Edward Lawler – High-Involvement Management). Momenteel wordt een soortgelijke participatieve methode ontwikkeld voor, en toegepast in het hoger onderwijs (https://www.hu.nl/onderzoek/projecten/naar-een-teamgerichte-organisatie). Onderwijsteams binnen de HU gebruiken de aanpak om zelforganiserend te worden en een teamgerichte organisatie te bouwen. Er wordt gelijktijdig onderzoek uitgevoerd om inzicht te krijgen in de verbetering van het organisatieontwerp, in de ontwikkeling van het zelforganiserend vermogen van teams en wat de lessons learned zijn ten behoeve van een handreiking voor het ontwerpen van een teamgerichte organisatie in het hoger onderwijs.
Twee instituten van de HU gaan per 1 januari 2023 fuseren. Het nieuwe instituut streeft naar het realiseren van een teamgerichte organisatie met semi-autonome onderwijsteams waar de student centraal staat en waarmee de regelruimte en het werkplezier van docenten wordt vergroot.
Twee instituten van de HU gaan per 1 januari 2023 fuseren. Het nieuwe instituut streeft naar het realiseren van een teamgerichte organisatie met semi-autonome onderwijsteams waar de student centraal staat en waarmee de regelruimte en het werkplezier van docenten wordt vergroot. Doel Het project betreft een ontwerpgericht onderzoek met als doel een teamgerichte organisatie: een eenvoudige en platte organisatie met kleinschalige semi-autonome onderwijsteams die door de docenten zelf ontworpen en ingevoerd wordt en waarin de student het uitgangspunt vormt. Relevantie De kennis die uit dit project voortvloeit kan van toegevoegde waarde zijn voor andere instituten of opleidingen binnen de HU, maar ook voor andere hogescholen en het MBO die toe willen werken naar een eenvoudige organisatie waarin de bedoeling centraal staat en de professionals in hun kracht staan. Resultaten Het ontwerp van een nieuwe teamgerichte organisatie en implementatie in de praktijk; Inzicht in: Het huidige ontwerp van onderwijsteams en het nieuwe ontwerp; Het huidige zelforganiserend vermogen van teams voor en na implementatie van het nieuwe organisatieontwerp; Hoeverre huidige en nieuwe teamontwerpen voldoen aan ontwerpcriteria t.b.v. een teamgerichte organisatie; Ervaringen van studenten t.a.v. het huidige onderwijs en onderwijs na invoering teamgerichteorganisatie; De kennis die uit dit onderzoek voortvloeit, wordt vervolgens overdraagbaar gemaakt in de vorm van een handreiking voor andere opleidingen of instituten. Looptijd 01 februari 2022 - 01 juli 2023 Aanpak Het ontwerpgerichte onderzoek wordt uitgevoerd via een stapsgewijze aanpak, waarbij procesbegeleiding wordt geboden door twee onderzoekers van de lectoraten Organiseren van Waardig Werk en Werken in Onderwijs. Het flankerend onderzoek wordt daarnaast uitgevoerd door studenten Human Resource Management en Bedrijfskunde.