Hoe werk je met verschillende soorten organisaties en bewoners aan de verduurzaming van een wijk? Onderzoeker Maarten ter Huurne vertelt hoe in de wijk Smitsveen in Soest gebruik werd gemaakt van participatief actieonderzoek. Met als opbrengst: gezamenlijke acties en creatieve verbindingen tussen vrijwilligersorganisaties en andere partners, ook buiten het project om.
Sofie Sergeant en Leendert Van de Merbel snijden een belangrijk thema aan: participatief onderzoek met mensen met verstandelijke beperkingen. Participatie lijkt op zegetocht in onderzoek in de wereld van mensen met verstandelijke beperkingen. Maar lang niet altijd is duidelijk wat er in die onderzoeken onder participatie verstaan wordt.
Veel medewerkers geven de voorkeur aan informele vormen van leren en ontwikkelen op de werkplek, terwijl formele leeractiviteiten gangbaarder zijn in organisaties. Deze activiteiten lijken vaak geïnitieerd door managers en HR-functionarissen en vinden veelal buiten de werkplek plaats. Dit terwijl arbeidsmarkttekorten noodzaken om leren en ontwikkelen in het dagelijkse werk vorm te geven. Dit artikel gaat in op het potentieel van participatief actieonderzoek om te leren en te ontwikkelen op de werkplek. Er wordt verslag gedaan van een actieonderzoeksproject binnen de verpleeghuiscontext. Onderzocht is hoe leren en ontwikkelen plaatsvonden en welke werkzame elementen binnen het actieonderzoeksproject hieraan bijdroegen. Resultaten laten zien dat leren en ontwikkelen in en van werk plaatsvinden op het moment dat authentieke situaties, direct beleefd worden. Ook helpt het als de authentieke situaties verkend worden vanuit verschillende perspectieven en als er mogelijkheden gezien worden voor nieuw of anders handelen. Regels en routines kunnen de integratie van leren en ontwikkelen in het werk beperken. Op basis van opgedane ervaringen en geleerde lessen worden aanbevelingen gegeven.
MULTIFILE
Duurzaam Verbonden kan, door middel van participatief actieonderzoek, een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van een transdisciplinaire gemeenschap rondom het thema ‘duurzaamheid’ binnen de HU. Om een duurzame verbinding tussen de initiatieven en gemeenschappen te kunnen realiseren, is er de wens uitgesproken om te onderzoeken hoe een combinatie van zowel online als offline-activiteiten en middelen helpend kan zijn in het geven van zichtbaarheid en in het vergroten van de onderlinge communicatie en verbinding.
Het inzetten van kunst ter bevordering van positieve gezondheid krijgt de afgelopen jaren steeds meer aandacht. Organisaties in zorg en welzijn, zoals Careyn, Buurtzorg en DOCK in Utrecht zien de meerwaarde van kunst, maar hebben geen handvatten, kennis en vaardigheden om dit in te zetten. Culturele instellingen, waaronder wijkcultuurhuis Het Wilde Westen, willen graag een bijdrage leveren aan het versterken van het zorg- en welzijnsdomein. Om de kracht van kunst te gebruiken en de kansen die daarin liggen te benutten, wil men een verbinding leggen tussen deze domeinen. In het in deze aanvraag voorgesteld project wordt, op basis van participatief actieonderzoek, samen met wijkbewoners, kunstenaars, onderzoekers en welzijns- en zorgprofessionals gewerkt aan een wegwijzer voor het inzetten van kunst ter bevordering van positieve gezondheid. Deze wegwijzer vormt de basis voor een verkenning om de samenwerking tussen domeinen te versterken, elkaars taal te leren spreken en te experimenteren met het inzetten van kunst in het welzijns- en zorgdomein. In het participatief actieonderzoek, uitgevoerd door het lectoraat Participatie en Stedelijke Ontwikkeling van de Hogeschool Utrecht, wordt gewerkt met zogeheten living labs waarin wijkbewoners, kunstenaars, zorgprofessionals, welzijnsprofessionals, docenten en studenten deelnemen. Het project wil bijdragen aan positieve gezondheid en aan inclusieve cultuurparticipatie. Doel is om inzicht te krijgen in de ontwerpprincipes die van belang zijn bij het inzetten van kunst in wijkgericht werken ten behoeve van positieve gezondheid. We willen hiermee een basis leggen voor een langdurige samenwerking tussen de consortium-partners om zo een bijdrage te leveren aan de verbinding van verschillende domeinen waarin bewoners centraal komen te staan. Het project wil meer specifiek via kunst bijdragen aan het opbouwen en versterken van een interdisciplinair netwerk bestaande uit culturele-, welzijns- en gezondheidsorganisaties.
Ondervoeding is een onderschat probleem dat bij een verslechterende gezondheid zorgt voor minder herstel of soms zelfs geen herstel. Ondervoede ouderen liggen gemiddeld langer in het ziekenhuis, waardoor zorgkosten stijgen. Van de thuiswonende ouderen is 12% ondervoed en van hen die gebruik maken van thuiszorg is dat zelfs 35%. Dat percentage is mogelijk te verlagen wanneer zorgprofessionals in de wijk beter in staat worden gesteld ondervoeding te voorkomen. Een probleem daarbij is dat de “awareness” rondom ondervoeding bij zowel ouderen, mantelzorgers en zorgprofessionals onder de maat blijft. In dit project willen we thuiswonende ouderen met risico op ondervoeding helpen door op verschillende manieren aandacht aan de preventie van ondervoeding te schenken. De zorgprofessionals, ouderen en hun mantelzorgers staan in onze aanpak centraal. Allereerst willen we zorgprofessionals meer handelingsperspectief geven door in gezamenlijkheid op de werkvloer van elkaar te leren. Ten tweede wordt de bewustwording bij de ouderen en mantelzorgers aangewakkerd door diverse innovaties waarbij sociale en technologische benaderingen letterlijk de kers op de taart verzorgen. Uit de praktijkvraag “Hoe kunnen we de handelingsverlegenheid van zorgprofessionals verminderen met betrekking tot preventie van ondervoeding bij thuiswonende ouderen?” is een centrale onderzoeksvraag met deelvragen gedestilleerd. Deze worden in drie Leer- en InnovatieNetwerken (LINs) opgepakt in de regio Hoorn, Amstelveen en Rotterdam. In werkpakketten zijn het onderzoek, de food innovaties en de kennisverspreiding verdeeld vanuit het oogpunt van zorg, voeding en communicatie. Het consortium van beroepsopleidingen, zorginstellingen, food-bedrijven en netwerkorganisaties heeft de ambitie om op de werkvloer, d.w.z. bij ouderen thuis het verschil te maken door de zorgprofessionals en mantelzorgers beter toe te rusten met kennis en kunde ter preventie van ondervoeding.
