Om de participatie van volwassenen met visuele en (zeer) ernstige verstandelijke beperkingen ((Z)EVVB) te vergroten, is in een pilotproject de methodiek Zorg voor Participatie (ZVP) ontwikkeld. ZVP is een aanpassing van de Individuele Rehabilitatie Benadering (IRB). ZVP is een scholing op maat, ontwikkeld voorbegeleiders. De toepasbaarheid en de mogelijke resultaten van deze methodiek zijn nog onbekend. Om de toepasbaarheid van ZVP, de veranderingenvan de begeleiders in het kijken naar cliënten en de veranderingen in de activiteiten van cliënten te onderzoeken hebben begeleiders, zowel tijdens de cursus als zes maanden later, vragenlijsten ingevuld en persoonlijkeprofielen geschreven van de cliënten, voor wie ze ZVP toepasten. Deze gegevens zijn aangevuld met notities tijdens de cursusdagen endossieronderzoek.De resultaten laten zien dat de toepasbaarheid van ZVP goed is bij volwassenen met (Z)EVVB. De begeleiders kijken meer naar de mogelijkheden en minder naar de beperkingen van hun cliënten. Ook werd een toename van het aanbod van activiteiten gezien. Om de toepasbaarheid van ZVP te vergroten gaven debegeleiders aan dat het belangrijk is dat ZVP opgenomen wordt in de werkprocessen en in de besprekingen van cliënten. Verder onderzoek naar de inhoud van het begrip participatie van volwassenen met (Z)EVVB en naar de toepasbaarheid en de effecten, ook op langere termijn, van ZVP bij groteregroepen begeleiders en volwassenen met (Z)EVVB is aan te bevelen.
Voor wie is deze handreiking? Met deze handreiking willen we professionals ondersteunen bij het cultuursensitief omgaan met onbegrepen gedrag bij mensen met dementie thuis en hun mantelzorgers. We focussen ons daarbij op mensen met een migratieachtergrond. Wijkverpleegkundigen en casemanagers zorgen steeds vaker voor mensen met dementie met een migratieachtergrond en hun mantelzorgers. Onbegrepen gedrag zoals agressie of apathie komt veel voor bij mensen met dementie. De beroepsgroep weet vaak onvoldoende hoe om te gaan met onbegrepen gedrag bij deze doelgroep. Uit de praktijk blijkt echter dat de handreiking ook aansluit bij een bredere doelgroep. De term ‘cultuursensitief’ verwijst naar een brede sensitiviteit van professionals voor de invloed van cultuur, leefsituatie, (migratie)geschiedenis, minderheidspositie en achterstand op iedere persoon of groep. Deze handreiking is vooral bedoeld voor wijkverpleegkundigen en casemanagers dementie, maar ook andere professionals uit zorg en welzijn kunnen hier hun voordeel mee doen. Hierna gebruiken wij daarom de term ‘professional’.
Bewoners met een licht verstandelijke beperking (LVB) worden vanuit het beleid gestimuleerd zelfstandig te wonen in de wijk, met hulp van het formele en informele welzijnsaanbod in de ‘sociale basis’. Vanuit de praktijk komen signalen dat dit niet altijd gemakkelijk gaat. In dit verkennende onderzoek keken wij hoe de participatie van personen met een LVB in de sociale basis verloopt, in het bijzonder bij ontmoetingsactiviteiten. We interviewden eerst professionals en vrijwilligers die in verbinding staat met of werken in de sociale basis en vervolgens bewoners met een (vermoedelijke) LVB over hun ervaringen. Daarnaast hielden we met beide groepen een interactieve bijeenkomst. Het onderzoek laat ten eerste het dilemma zien waarvoor professionals en vrijwilligers zich gesteld zien: het beleid dat geen doelgroepenbeleid voorschrijft en het ongemak rond het label LVB, maar tegelijkertijd de behoefte aan specifieke kennis over de doelgroep. Specifieke deskundigheid zit vervangen in schijnbaar alledaagse, maar cruciale handelingen om de doelgroep goed te kunnen ondersteunen in de sociale basis. Geïnterviewden geven aan dat in de sociale basis een gebrek is aan de benodigde deskundigheid om bewoners met een LVB goed te kunnen begeleiden. Daarbij is ook een tekort aan professionele inzet.
Een burgerberaad is een relatief nieuwe, populaire participatievorm. Verschillende overheidsorganisatie, waaronder veel gemeenten, experimenteren ermee of gaan dat de komende jaren doen. Een burgerberaad is een participatievorm waarbij een representatieve (gelote) groep burgers een overheidsorganisatie adviseert over een urgent, complex en veelal omstreden vraagstuk. De adviezen komen tot stand in een aantal bijeenkomsten waarin deelnemers zich met behulp van experts verdiepen in het vraagstuk en er diepgaand over met elkaar in gesprek gaan. Het burgerberaad wordt gezien als kansrijke participatievorm voor vraagstukken over klimaat en duurzaamheid. Het organiseren van een burgerberaad is niet eenvoudig. Participatieprofessionals, de groeiende groep ambtenaren die verantwoordelijk is voor burgerparticipatie, vragen zich af: hoe ontwerp en organiseer je een burgerberaad op een goede manier? Zij willen het goed doen, omdat een niet goed georganiseerd burgerberaad averechts kan werken en de bereidheid tot participatie en het vertrouwen van burgers in de overheid schaadt. In dit participatieve onderzoek staan vier kenmerkende eigenschappen van burgerberaden centraal. Het gaat hier om representativiteit van de deelnemersgroep, de rol van experts tijdens het burgerberaad, de doorwerking van adviezen in beleid en de maatschappelijke inbedding ervan. In leernetwerkbijeenkomsten met participatieprofessionals die betrokken zijn bij de organisatie van een burgerberaad, merendeel over klimaat of duurzaamheid,) worden ervaringen uit de praktijk en inzichten uit het onderzoek met elkaar verbonden. Met de inzichten uit dit onderzoek worden participatieprofessionals bij het maken van onderbouwde keuzes bij de organisatie van een burgerberaad. De inzichten worden o.a. ontsloten door middel van een ontwerp-toolkit waarin participatieprofessionals vooraf, tijdens en na afloop ven een burgerberaad worden geholpen bij het maken van keuzes. Ten tweede beoogt dit onderzoek meer inzicht te geven in de waarde van burgerberaden als participatievorm bij vraagstukken over klimaat en duurzaamheid.
Langs verschillende kanalen halen participatieprofessionals inbreng op bij bewoners, maar door tal van redenen blijkt deze vaak moeilijk te verbinden aan interne processen van plan- en besluitvorming. Dat leidt tot teleurstelling bij zowel professionals als bewoners. Dit onderzoek zal helpen het handelingsrepertoire van participatie- en backofficeprofessionals te versterken, met als doel om deze verbinding te verbeteren.
De omslag naar het gebruik van duurzame bronnen in de gebouwde omgeving van onze huizen en wijken is een enorme maatschappelijke uitdaging voor de komende decennia. Professionals worstelen met de vraag hoe burgers hierbij kunnen worden betrokken. De noodzaak hiervan is evident, aangezien er veel achter de voordeur en in de directe leefomgeving moet gebeuren. Tot nu toe zijn bewoners vaak sceptisch, bijvoorbeeld over de kosten. En als ze participeren lopen hun verlangens en wensen regelmatig vast binnen grote instituties als gemeenten, woningcorporaties en energiebedrijven die de warmtetransitie uitvoeren. Dit is uiteindelijk fataal voor het draagvlak en de uitvoering. In dit project analyseert een cross-disciplinair consortium van twee hogescholen en twee universiteiten de participatie van bewoners bij de wijkgerichte warmtetransitie, en realiseert het mechanismen om deze te verbeteren. Het consortium richt zich specifiek op de vraag hoe participatieprofessionals van gemeenten, woningcorporaties en energiebedrijven deze bewonersparticipatie binnen hun eigen complexe organisaties kunnen verknopen aan besluitvorming en uitvoering. Hier botsten wensen van bewoners vaak met allerlei andere technische, financiële en bestuurlijke uitgangspunten waardoor ondoorzichtige interne afwegingen ontstaan. Het is noodzakelijk dat verschillende soorten professionals, bijvoorbeeld met een meer technische, sociale of financiële achtergrond, beter met burgers en met elkaar tot besluiten komen. Het onderzoek gaat in de Verdiepingslijn via een rijke etnografische analyse uitgebreid in op twee ‘kerncasussen’ waar professionals worstelen met burgerparticipatie. Een parallelle Ontwikkelingslijn met consortiumpartners uit de brede praktijk van de lokale warmtetransitie realiseert juist verbreding. In een Community of Practice met een diversiteit aan praktijkpartners worden de (tussen)resultaten uit de verdiepingslijn ingebracht ook andere cases en ervaringen gedeeld. Met partners wordt een toolkit voor wijkparticipatie ontwikkeld, terwijl ook een interdisciplinair onderwijsprogramma zorgt voor voeding en doorwerking richting betrokken hogescholen.
