In dit artikel worden ontwikkelingen rond pesten in het Nederlandse onderwijs beschreven. Vanuit een systemisch perspectief op pesten, worden pesten en sociale veiligheid gedefinieerd. Het model Pesten op een continuüm tussen leren leven en overleven met kwetsbaarheid als gegeven, maakt duidelijk dat pesten en sociale veiligheid niet simpel elkaars tegenovergestelde zijn. Beide hebben kwetsbaarheid als bron. Die kwetsbaarheid vraagt om erkenning en beheer. Er wordt beschreven welke keuzes er in dat kader voor een school te maken zijn op micro-, meso- en macroniveau. In een conclusie wordt gesteld dat werken aan sociale veiligheid vooral werken aan vertrouwen is; een gezamenlijk leerproces waarin bijdragen mogelijk worden gemaakt van betrokkenen op verschillende niveaus. Sociale veiligheid is een van de mogelijke uitkomsten van parallelle processen die op ieder niveau geïnitieerd kunnen worden.
DOCUMENT
Eén op de zes basisschoolkinderen wordt wel eens gepest. Dat zijn gemiddeld vier leerlingen per klas. Pesten kan, zeker als het langer duurt, niet alleen negatieve gevolgen hebben voor het leven van het kind dat gepest wordt, maar ook voor het kind dat pest en de andere kinderen in de klas. Om pesten te voorkomen is elke school verplicht beleid op sociale veiligheid te voeren. Veel scholen maken daartoe gebruik van een programma voor het versterken van de sociale veiligheid (zoals KiVa en PRIMA). Hoewel in veel programma's er aandacht is voor het informeren en betrekken van ouders bij het voorkomen van pesten, is het opvallend dat in de meeste programma's samenwerking met ouders niet of nauwelijks aan bod komt als er sprake is van een pestsituatie. Terwijl onderzoek uit het buitenland laat zien dat de aanpak van pesten effectiever is als leerkrachten en ouders samenwerken en dat programma's voor het versterken van sociale veiligheid met oudercomponenten effectiever zijn in het terugdringen van pesten dan programma's zonder samenwerking met ouders.Deze handreiking biedt leerkrachten praktische handvatten om samen met ouders pesten te voorkomen, te herkennen en aan te pakken. De handreiking is daarmee een aanvulling op de programma's om pesten samen met leerlingen in de klas te stoppen.
DOCUMENT
Week tegen PestenVan 26 tot en met 30 september is het de Week tegen Pesten, met als thema: Grapje! Moet toch kunnen?! Wanneer iets nog ‘grappig’ is, en wanneer het ‘pesten’ wordt, daar denkt iedereen verschillend over. Dat maakt het oplossen van pesten moeilijk, zeker als je dat samen met anderen wilt doen. Voor een goede samenwerking is het daarom belangrijk dat je op één lijn komt met de ander. Dat doe je door met elkaar te praten, maar vooral ook door goed naar elkaar te luisteren. Dat bleek uit recent onderzoek van Rosanne Spruijt (e.r.spruijt@pl.hanze.nl), promovenda aan de Hanzehogeschool Groningen en Rijksuniversiteit Groningen. Bespreek bijvoorbeeld met elkaar: •Wat weten jullie over de situatie en hoe denken jullie erover?•Wat zou kunnen helpen, en welke rol is daarbij voor jezelf en de ander weggelegd?•Wanneer en hoe houden jullie elkaar op de hoogte van de aanpak en de uitkomst?Over de aanpak van pesten lees je meer in de informatiekrant ‘Samen tegen Pesten’!
DOCUMENT
Research team ‘Parents and teachers: partners in the fight against bullying’ – de BuitenburchtIn dit document wordt op toegankelijke wijze uitgelegd wat de school verstaat onder pesten en welke stappen de leerlingen van de Buitenburcht kunnen nemen wanneer zij worden gepest of zien dat iemand anders wordt gepest. De school richt zich allereerst op het uitpraten van pestsituaties tussen betrokken kinderen. Wanneer het pesten niet stopt, wordt kinderen aangeraden aan de leerkracht, of iemand anders die zij vertrouwen, te vertellen wat er is gebeurd. De leerkracht gaat dan met alle betrokken kinderen in gesprek om te zorgen dat het pesten stopt. Soms wordt de antipestcoördinator daarbij betrokken.
DOCUMENT
Week tegen PestenVan 26 tot en met 30 september is het de Week tegen Pesten, met als thema: Grapje! Moet toch kunnen?! Wanneer iets nog ‘grappig’ is, en wanneer het ‘pesten’ wordt, daar denkt iedereen verschillend over. Dat maakt het oplossen van pesten moeilijk, zeker als je dat samen met anderen wilt doen. Voor een goede samenwerking is het daarom belangrijk dat je op één lijn komt met de ander. Dat doe je door met elkaar te praten, maar vooral ook door goed naar elkaar te luisteren. Dat bleek uit recent onderzoek van Rosanne Spruijt (e.r.spruijt@pl.hanze.nl), promovenda aan de Hanzehogeschool Groningen en Rijksuniversiteit Groningen. Bespreek bijvoorbeeld met elkaar: •Wat weten jullie over de situatie en hoe denken jullie erover?•Wat zou kunnen helpen, en welke rol is daarbij voor jezelf en de ander weggelegd?•Wanneer en hoe houden jullie elkaar op de hoogte van de aanpak en de uitkomst?Over de aanpak van pesten lees je meer in de informatiekrant ‘Samen tegen Pesten’!
DOCUMENT
In september 2019 is de Hildegaertschool van start gegaan met een onderzoeksteam bestaande uit ouders, onderwijspersoneel, studenten en onderzoekers van de Hanzehogeschool. Dit onderzoeksteam had als doel: samen succesfactoren en knelpunten blootleggen in de samenwerking -tussen de Hildegaertschool en ouders- in gevallen van pesten, om uiteindelijk een handreiking op te leveren voor de school. In dit document wordt uiteengezet welke stappen er tot nu toe zijn gezet, en welke concrete ontwerp- en ontwikkelplannen het projectteam voor de toekomst heeft.
DOCUMENT
Pesten op school is een beladen onderwerp dat de relatie tussen leerkracht en ouders flink op de proef stelt. Een gesprek over pesten ligt gevoelig omdat het raakt aan de opvoeding thuis. Bovendien zien leerkrachten en ouders een kind vanuit een verschillend perspectief en proberen zij vanuit verschillende invloedssferen het pesten te beteugelen. Er zijn de afgelopen jaren verschillende maatregelen genomen om het pesten op basisscholen tegen te gaan. Voor basisscholen zijn er verschillende sociale veiligheidsprogramma’s ontwikkeld. Daarnaast bestaat er een breed scala aan werkwijzen, trainingen en tools om leerkrachten te helpen in de samenwerking met ouders om de schoolse ontwikkeling van hun kind te versterken. In de meeste programma's voor sociale veiligheid ontbreekt het echter aan handvatten voor de leerkracht om met ouders samen te werken als er daadwerkelijk sprake is van een pestsituatie. Dit onderzoek heeft laten zien dat een doeltreffende aanpak voor de samenwerking tussen leerkrachten en ouders rond pesten niet kan bestaan uit een enkel instrument of protocol, maar een samenhangend geheel moet vormen van gedeelde definities, heldere communicatie, een vertrouwensband en constante afstemming. Literatuurstudie heeft laten zien dat samenwerking een cyclisch proces is dat beïnvloed wordt door persoonlijke, interpersoonlijke, organisatorische en maatschappelijke factoren. Een sociale netwerkstudie liet zien dat ouders over het algemeen redelijk goed zicht hebben op de positieve relaties en vriendschappen van hun kind, maar dat ze een minder scherp beeld hebben van subtiele of negatieve interacties. De kwalitatieve studie maakte duidelijk welke knelpunten en succesfactoren ouders, leerkrachten en kinderen ervaren, en onderstreept het belang van context, nuance en relationele aspecten.In een ontwerpstudie is op basis van deze inzichten, in co-creatie met ouders en leerkrachten, een strategie ontwikkeld die resulteerde in een handreiking. Deze handreiking biedt scholen en leerkrachten praktische handvatten om doelgerichter en met meer vertrouwen met ouders samen te werken rond pesten. Voor het vervolg zou het waardevol zijn bewijs te zoeken (evidence based) dat deze aanpak voor de samenwerking met ouders rond pesten effectief is.
DOCUMENT
Op de Buitenburcht heeft het onderzoeksteam zich gericht op het expliciteren van de preventieve en curatieve aanpak tegen pesten op de school. In dit document wordt deze aanpak uiteengezet. In het kader van preventie zet de school in op het versterken van de sociale, emotionele en burgerschapscompetenties van de leerlingen. Daarnaast hanteren zij een curatieve aanpak. Daarin is vastgelegd wat de school verstaat onder persten, en welke stappen er worden ondernomen bij een pestsituatie.
DOCUMENT
Kwalitatieve studie naar werkzame factoren en knelpunten in de samenwerking tussen ouders en leraren bij de aanpak van pesten.
DOCUMENT
Pesten is een serieus probleem waarvan betrokken kinderen tot ver in hun volwassenheid nog last kunnen houden. Ingrijpen is dus heel belangrijk. Maar in de praktijk verloopt de antipest-samenwerking tussen leerkrachten en ouders lang niet altijd vlekkeloos. Samenwerking tussen leerkrachten en ouders draagt bij aan de ontwikkeling van kinderen. Dit is onder gewone omstandigheden soms al een uitdaging en des te meer als er sprake is van een lastige situatie, zoals pesten. Op 3 Nederlandse basisscholen hebben leerkrachten, ouders en onderzoekers in een participatief actieonderzoek de werkzame factoren voor ‘family-school partnership’ bij pesten in kaart gebracht. Ze verzamelden ervaringskennis van kinderen, ouders en leerkrachten op hun eigen school, spoorden verbeterpunten op en ontwikkelden oplossingen voor de praktijk.In deze lezing doen we op basis van de onderzoeksbevindingen concrete suggesties voor het versterken van antipest-samenwerking tussen ouders en leerkrachten.
DOCUMENT
