Zoekresultaten

Meer impact door samenwerking: sociale en reguliere ondernemingen gericht op een inclusieve arbeidsmarkt

Een belangrijke doelstelling van de Participatiewet (2015) is om het overzichtelijker en makkelijker te maken voor werkgevers om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in dienst te nemen. Uit een recente evaluatie van de Participatiewet door het Sociaal en Cultureel Planbureau (2019) blijkt echter dat veel mensen nog steeds niet naar vermogen meedoen aan het arbeidsproces. Ondanks de ambities van overheid en bedrijfsleven om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk te helpen slaagt minder dan een kwart van alle werkgevers hier daadwerkelijk in (SCP, 2019). De inzet van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt vraagt meestal meer inspanning en begeleiding, hetgeen door veel ondernemingen als (te) ingewikkeld en kostbaar beschouwd wordt. Ondertussen is de situatie op de arbeidsmarkt drastisch gewijzigd door de gevolgen van het coronavirus. De werkloosheid loopt snel op en de verwachting is dat met name lageropgeleiden, mensen met een niet-westerse migratieachtergrond, mensen met een arbeidsbeperking en ouderen hierdoor het zwaarst getroffen zullen worden. Zonder extra inspanningen om de perspectieven op het vinden en behouden van werk te verbeteren dreigen deze mensen lang werkloos te blijven (Josten, 2020). Sociale ondernemingen gericht op arbeidsparticipatie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt slagen er vaak wel in om middels een financieel gezonde onderneming maatschappelijke impact op dit gebied te creëren. Veel sociale ondernemingen ervaren daarentegen aanzienlijke uitdagingen om hun maatschappelijke impact verder op te schalen (De Bell et al., 2019). Dit onderzoek heeft tot doel om nieuwe kennis te ontwikkelen ten aanzien van samenwerking tussen sociale ondernemingen gericht op arbeidsparticipatie en reguliere ondernemingen die (meer) impact willen maken op het gebied van inclusief werkgeverschap. Op welke wijzen kunnen sociale ondernemingen en reguliere ondernemingen elkaar versterken om de maatschappelijke uitdaging voor mensen met een (grote) afstand tot de arbeidsmarkt effectiever te adresseren?

MKB@Work

Participatiewet, social return, baanafspraakbanen, quotumheffing – van MKB’ers wordt gevraagd werkplekken te creëren voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. De Quotumwet kan zelfs een boeteheffing opleggen als er onvoldoende werkplekken voor arbeidsbeperkten komen. De overheid dwingt MKB’ers hiermee over te gaan tot inclusief werkgeverschap. MKB’ers uit o.a. de bouw, afvalverwerking en schoonmaak kunnen geschikte werkplekken bieden en zijn bereid om hun bedrijf te richten op deze sociale innovatie. In de praktijk blijkt echter dat het MKB geen invulling kan geven aan deze innovatie, omdat kandidaten niet worden aangeleverd en/of niet over de juiste capaciteiten beschikken en omdat wet- en regelgeving belemmerend werkt. MKB’ers willen dit verbeteren samen met gemeenten. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de Participatiewet. MKB’ers ervaren dat gemeenten zich wel willen opstellen als partner van het bedrijfsleven, maar dat dat in de praktijk niet lukt. MKB’ers willen een structurele samenwerking met gemeenten tot stand brengen, waarbij ze zelf meer sturing geven aan de selectie en plaatsing van kandidaten, met minder regels. Omdat ze niet weten hoe ze dit van de grond kunnen krijgen vragen ze de Hanzehogeschool Groningen hiervoor handvatten te bieden. Gemeenten willen hier graag aan meewerken, omdat zij een beter beeld willen krijgen van de concrete behoeften van MKB’ers waardoor de door hen ingezette werkgeversbenadering beter aansluit op individuele MKB’ers. Door de nieuwe kennis van het project over een effectieve werkgeversbenadering zijn studenten beter voorbereid op de praktijk van de uitvoering van de Participatiewet en social return. De Hanzehogeschool Groningen zal samen met 26 MKB-bedrijven, MKB-Nederland Noord, De Normaalste Zaak, de gemeente Groningen en de Rijksuniversiteit Groningen, een werkplan met spelregels ontwikkelen voor structurele samenwerking van MKB met gemeenten, waardoor MKB’ers kunnen voldoen aan de verplichtingen in het kader van social return en de Participatiewet en daadwerkelijk uitvoering kunnen geven aan inclusief werkgeverschap.

MKB@Work Doelgroepen snel op hun plek door structurele samenwerking met een regelluwe aanpak en zelfregie door MKB

Participatiewet, social return, baanafspraakbanen, quotumheffing – van MKB’ers wordt gevraagd werkplekken te creëren voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. De Quotumwet kan zelfs een boeteheffing opleggen als er onvoldoende werkplekken voor arbeidsbeperkten komen. De overheid dwingt MKB’ers hiermee over te gaan tot inclusief werkgeverschap. MKB’ers uit o.a. de bouw, afvalverwerking en schoonmaak kunnen geschikte werkplekken bieden en zijn bereid om hun bedrijf te richten op deze sociale innovatie. In de praktijk blijkt echter dat het MKB geen invulling kan geven aan deze innovatie, omdat kandidaten niet worden aangeleverd en/of niet over de juiste capaciteiten beschikken en omdat wet- en regelgeving belemmerend werkt. MKB’ers willen dit verbeteren samen met gemeenten.Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de Participatiewet. MKB’ers ervaren dat gemeenten zich wel willen opstellen als partner van het bedrijfsleven, maar dat dat in de praktijk niet lukt. MKB’ers willen een structurele samenwerking met gemeenten tot stand brengen, waarbij ze zelf meer sturing geven aan de selectie en plaatsing van kandidaten, met minder regels. Omdat ze niet weten hoe ze dit van de grond kunnen krijgen vragen ze de Hanzehogeschool Groningen hiervoor handvatten te bieden. Gemeenten willen hier graag aan meewerken, omdat zij een beter beeld willen krijgen van de concrete behoeften van MKB’ers waardoor de door hen ingezette werkgeversbenadering beter aansluit op individuele MKB’ers. Door de nieuwe kennis van het project over een effectieve werkgeversbenadering zijn studenten beter voorbereid op de praktijk van de uitvoering van de Participatiewet en social return.De Hanzehogeschool Groningen zal samen met 26 MKB-bedrijven, MKB-Nederland Noord, De Normaalste Zaak, de gemeente Groningen en de Rijksuniversiteit Groningen, een werkplan met spelregels ontwikkelen voor structurele samenwerking van MKB met gemeenten, waardoor MKB’ers kunnen voldoen aan de verplichtingen in het kader van social return en de Participatiewet en daadwerkelijk uitvoering kunnen geven aan inclusief werkgeverschap.

Opschalen van sociale ondernemingen: groei in impact

Een van de hoofddoelen van het RAAK-mkb onderzoek ‘Opschalen van sociale ondernemingen’ was om beter inzicht te krijgen in de wijze waarop de impact van sociale ondernemingen, in het bijzonder gericht op arbeidsparticipatie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, verder vergroot zou kunnen worden. De twintig sociale ondernemingen die hebben deelgenomen aan het onderzoek hanteren hiervoor verschillende methoden. De meest directe vorm is het rechtstreeks in dienst nemen van mensen of overname van gemeentelijke werkbedrijven. Een veel voorkomende vorm is echter indirect, via leer-werk trajecten, waarbij de doelgroep na een bepaalde periode doorstroomt naar ander werk. Het proces van instroom en uitstroom van de doelgroep loopt hierbij niet altijd even soepel. Voor de instroom van de doelgroep zijn veel sociale ondernemingen met leer-werk trajecten afhankelijk van gemeenten en UWV. De wijze waarop de instroom van de doelgroep naar (sociale) ondernemingen georganiseerd is verschilt echter sterk per gemeente, en deze lokale instanties hebben lang niet altijd goed inzicht in de doelgroep binnen hun gemeente. Dit bemoeilijkt ook het repliceren van een business model van één locatie naar een andere locatie (gemeente). Als gevolg hiervan hebben veel deelnemende sociale ondernemingen hun oorspronkelijke ambitie om meerdere vestigingen in Nederland te openen inmiddels laten varen, en proberen nu vanuit hun bestaande locatie op andere manieren op te schalen om zo hun sociale impact op te vergroten. Een belangrijk middel hierbij is het goed organiseren van de uitstroom naar andere, vooral reguliere, bedrijven na afloop van het leer-werk traject. Op de vraag (gesteld vóór afloop van het RAAK-mkb onderzoek) wat we nog meer konden betekenen voor de deelnemende sociale ondernemingen werd veelvuldig gerefereerd naar de rol van reguliere ondernemingen binnen het ecosysteem, enerzijds als potentiële klanten (met structurele en grote opdrachten kunnen sociale ondernemingen meer mensen uit de doelgroep in dienst nemen), en anderzijds als samenwerkingspartner om de uitstroom mogelijkheden voor de doelgroep op weg naar een vaste, betaalde baan te faciliteren. Er is inmiddels een groeiend aantal (grotere) reguliere ondernemingen die hun verantwoordelijkheden op dit gebied nemen en structureel een percentage arbeidsplaatsen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt reserveren, maar er lijkt tegelijkertijd nog veel onbegrip over en weer over de doelstellingen en werkwijzen ten aanzien van de doelgroep. Voor de Top-up willen we daarom graag kijken naar manieren waarop de samenwerking tussen sociale ondernemingen en reguliere ondernemingen versterkt en verbeterd kan worden. In de eerste plaats, voortbouwend op de uitkomsten van het RAAK-mkb onderzoek, staat de uitwisseling van kennis en ervaringen centraal tussen de sociale ondernemingen die deelnamen aan het onderzoek en niet eerder betrokken reguliere ondernemingen die open staan voor arbeidsparticipatie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Dit zal gebeuren middels een tweetal interactieve bijeenkomsten waarin de standpunten vanuit beide kanten belicht worden. De tweede doelstelling is het genereren van input voor een vervolgonderzoek over inclusief werkgeverschap waarbij zowel sociale als reguliere ondernemingen een belangrijke rol hebben in het realiseren van een systeemverandering waarin het ‘de normaalste zaak’ wordt.

Sociaal Ondernemerschap

Sterker met feedback

De arbeidsmarktspanning in Midden-Brabant blijft onverminderd hoog en de aanhoudende personeelstekorten belemmeren de bedrijfsgroei. Midpoint Brabant, de economische ontwikkelingsmaatschappij van Midden-Brabant, heeft in het actieprogramma 2023-2027 dan ook het thema 'talent ontwikkelen' omarmd, met als doel een permanente leercultuur te creëren die aansluit op bedrijfsbehoeften. Een bedrijf dat deze leercultuur nastreeft, is VPT Versteeg, een MKB-bedrijf gespecialiseerd in metalen gevelbekleding en dat zich sterk maakt voor de omslag in de bedrijfsvoering: van een technisch en bedrijfsmatige aanpak naar een aanpak waarin de kracht van human capital de basis vormt. Geïnspireerd door eerder onderzoek en literatuur beschouwen zij het informeel leren als spil van een leercultuur die cruciaal is voor aantrekkelijk werkgeverschap en het behoud van talent. Met name feedbackzoekend gedrag is daarbij belangrijk, maar het ontbreekt aan kennis en handvatten om daar verbetering in te brengen. Er is behoefte aan een ondersteunend programma om een feedbackcultuur in de organisatie te implementeren. Dit project, uitgevoerd door de Fontys lectoraten Dynamische Talentinterventies en Industrial Engineering & Entrepreneurship, in samenwerking met Midpoint/Leerwerkloket Midden-Brabant en VPT Versteeg, heeft als doel het ontwikkelen, piloten en evalueren van een ondersteuningsprogramma. De centrale vraag is: "Hoe kan feedbackzoekend gedrag op de werkvloer gestimuleerd worden?". Op basis van ontwerpgericht onderzoek wordt een zelfevaluatietool ontwikkeld, professionaliseringsworkshops en een train-de-trainerbijeenkomst waarmee mkb-organisaties ondersteund kunnen worden in het stimuleren van feedbackzoekend gedrag als onderdeel van een permanente leercultuur. Het onderzoek richt zich daarmee op een urgent thema voor de beroepspraktijk: Leven Lang Ontwikkelen en de rol van leercultuur daarbij. Dit project pas daarmee naadloos in de ambities in het ontwikkelprogramma van Midpoint.