Sommige kinderen groeien op in gezinnen waar armoede, psychische problemen of andere ingrijpende omstandigheden spelen. Zulke risicofactoren kunnen hun ontwikkeling belemmeren. Toch laten veel kinderen zien dat ze ondanks deze uitdagingen positief kunnen doorgroeien – dát noemen we veerkracht.
Leraren spelen hierin een cruciale rol. Niet alleen met planmatige programma’s, maar juist ook in de talloze alledaagse, vaak ongeplande momenten in de klas. Denk aan een leerling die angstig reageert, of een kind dat steun zoekt bij een leraar om iets persoonlijks te delen. Hoe een leraar dan reageert, kan bepalend zijn voor het versterken van de veerkracht van het kind.
Theo van den Bogaart, Mascha Enthoven en Robin Regelink analyseerden 14 casussen op een basisschool met veel leerlingen met complexe achtergronden. Daarbij is gekeken of het door de leerkracht gekozen en onderbouwde handelen te begrijpen is vanuit drie verklarende modellen. Deze modellen laten zien waarom bepaald handelen kan bijdragen aan veerkracht:
Compenseren – iets bieden wat thuis ontbreekt
Beschermen – de negatieve invloed van risicofactoren dempen
Uitdagen – leerlingen in een veilige setting nieuwe stappen laten zetten
Vooral bescherming bleek vaak voor te komen. De onderzoekers benadrukken dat het waardevol is als leraren zich bewuster worden van de invloed van hun dagelijkse handelen, juist voor leerlingen die door hun uitdagende leefomstandigheden meer afhankelijk zijn van de school als voedende context voor hun ontwikkeling.
Door risicofactoren te benoemen, te reflecteren op hun keuzes en deze te verbinden aan wetenschappelijke inzichten over veerkracht, kunnen ze hun pedagogisch handelen versterken én bijdragen aan kansengelijkheid.
Document
OpenAccess
