Kennislijn Innovatielabs 2023

Het programma Innovatielabs geeft een impuls aan nieuwe veerkracht in de culturele en creatieve sector. Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, namens alle rijkscultuurfondsen, en ¬CLICKNL voeren het programma uit in opdracht van het ministerie van OCW. Dit flankerende onderzoekstraject richt zich op kennisontwikkeling voor de bredere culturele en creatieve sector. Doel van dit traject is een brede inbedding van de binnen het programma opgedane kennis en inzichten. Een team van lectoren, bestaande uit Walter van Andel (HKU), Sabine Niederer (Hogeschool van Amsterdam), Paul Rutten (Hogeschool Rotterdam), en Daniëlle Arets (Fontys) volgt de activiteiten binnen Innovatielabs en draagt actief bij aan kennisdeling, zowel tussen de Innovatielabs-projecten onderling als tussen deze projecten en de culturele en creatieve sector. Naast het delen van bestaande kennis over innovatieprocessen en -modellen, genereren de lectoren nieuwe kennis en inzichten die kunnen bijdragen aan het oplossen van complexe vraagstukken binnen én buiten de culturele en creatieve sector.

Het doel van het Innovatielabs programma was om de culturele en creatieve sector weerbaarder en
wendbaarder te maken door middel van innovatie. Hiervoor werden 33 projecten geselecteerd, die
varieerden van nieuwe samenwerkingsvormen en technologische toepassingen tot artistiek onderzoek en
innovatieve publieksbenaderingen.
Het flankerende onderzoek had vier doelen: (1) ondersteuning bieden bij de specifieke kennisbehoeften van
de Innovatielabs, (2) de onderlinge samenwerking inhoudelijk en methodisch bevorderen, (3) kennisdeling
met de bredere sector faciliteren, en (4) lessen trekken voor toekomstige programma’s. De onderzoekers
volgden de projecten als ‘kritische vrienden’ en verzamelden inzichten via logboeken, interviews,
thematische bijeenkomsten en community events. Op basis hiervan werden patronen en lessen in kaart
gebracht waaruit een aantal kerninzichten volgden:
• Binnen de culturele en creatieve sector is een breed innovatiebegrip gericht op meervoudige
waardecreatie passend. Schaalbaarheid heeft daarbinnen vooral de betekenis van het delen van
kennis over methoden en situaties om via betekenisvolle interactie verandering tot stand te
brengen.
• Het versterken van vaardigheden is van belang voor innovatie. Het gaat met name om een set aan
vaardigheden voor artistiek en ontwerpend onderzoek, transdisciplinaire samenwerking en open
innovatie.
• Kennisontwikkeling, -borging en -deling is ook in de culturele en creatieve sector cruciaal voor
innovatie. Bottom-up samenwerking in clusters van verwante innovatieprojecten is daarbij relevant.
• Het vastleggen en doorontwikkelen van sectorspecifieke werkwijzen, processen en methodes is
een belangrijk onderdeel van deze kennisborging. Daarvoor kan worden samengewerkt met
kennisinstellingen.
• Het duiden en sturen op impact kan bijdragen aan het succes van de culturele en creatieve sector.
Meer inzicht helpt bij het evalueren van programma’s en projecten en kan de resultaten van
toekomstige initiatieven vergroten.
Het onderzoek toont aan dat de kracht van Innovatielabs niet alleen zit in de afzonderlijke innovaties, maar
juist ook in de wijze waarop collectieve kennisontwikkeling, gedeeld leiderschap en alternatieve vormen van
waardecreatie zijn vormgegeven. Deze inzichten bieden concrete handvatten voor de sector én voor
beleidsmakers die toekomstige innovatieprogramma’s willen opzetten