© 2024 SURF
Voor cliënten met arm-hand problemen ten gevolge van een CVA bestaan reeds effectieve
behandelmogelijkheden in de revalidatie. Echter, door de korte duur van de revalidatie kan slechts een
beperkt aantal arm-handvaardigheden (AHV) getraind worden, wat tot een suboptimale uitkomt leidt. Een
passend immersief VR-protocol voor arm-hand vaardigheidstraining zou hiervoor een oplossing kunnen
bieden. In dit project stond de volgende onderzoeksvraag centraal: ‘’Hoe dient een immersieve VR-applicatie
vormgegeven te worden om revalidanten met een CVA zo optimaal mogelijk te ondersteunen bij het trainen
van AHV? Middels een aanpak gebaseerd op de 5 fases van design thinking werd in co-creatie met
verschillende stakeholders (cliënten, zorgprofessionals, onderzoekers en VR-specialisten) een prototype van
een VR omgeving ontwikkeld. In de eerste fase, empathize, vonden interviews met cliënten en een
focusgroep met zorgprofessionals plaats om hun behoeften in kaart te brengen. Hieruit kwam naar voren dat
VR met name zinvol zou kunnen zijn voor cliënten met mild aangedane arm- en handvaardigheden. Dit heeft
vervolgens geleid tot drie use cases en bijbehorende persona. Één van de uses cases is vervolgens
geselecteerd om mee aan de slag te gaan in dit project: Functionele oefeningen die in VR worden gekoppeld
aan een relevante/persoonlijke context (vertaling naar activiteitenniveau).
Op basis van deze use case is in de tweede en derde fase, define en ideate, met genoemde stakeholders
een functioneel programma van eisen opgesteld. In fase 4, prototype, is een prototype gecreëerd van een
VR-omgeving met passende oefeningen die hieraan voldeed. Deze omgeving bestaat uit een virtuele
moestuin waarin cliënten groente en fruit kunnen plukken met twee handen. In de laatste fase, de test- en
iteratiefase, hebben 6 cliënten en therapeuten middels de ‘think aloud methode’ feedback gegeven op het
ontwerp van de VR-omgeving. Deze feedback is verwerkt in het definitieve prototype.
Op basis van het onderzoek uitgevoerd in dit project concluderen we dat VR een meerwaarde heeft in de
revalidatie voor mensen met problemen in AHV na een CVA en dat het haalbaar is om een hanteerbare
oplossingen te ontwikkelen die gebruikt kan worden in het revalidatieproces. Zo’n VR-oplossing is eenvoudig
toepasbaar en kan cliënten uitlokken tot bewegen. Uitgebreider onderzoek is nodig om het precieze effect
van de inzet van zulke VR-toepassingen te meten en de implementatie te borgen.
Cliënten met een CVA (cerebrovascular accident of beroerte) hebben verschillende voorkeuren m.b.t. de training van arm-hand vaardigheden (AHV). Adelante heeft de laatste jaren effectieve behandelconcepten voor deze training ontwikkeld die op de laatste inzichten omtrent neurorevalidatie en motorisch leren zijn gebaseerd. Door de korte revalidatieduur blijft de training vaak beperkt tot een gering aantal AHV, wat tot een suboptimale uitkomst leidt. Ergo- en fysiotherapeuten van Adelante willen cliënten vaker, intensiever en in meer realistische omgevingen laten trainen. Belangrijk is dat cliënten veilig zelfstandig kunnen oefenen en van feedback voorzien worden en dat de inhoud van de training t.o.v. huidige programma’s verrijkt wordt.
Een nieuw revalidatieprotocol voor immersive Virtual Reality (VR)-ondersteunde AHV training zou hiervoor een oplossingsrichting kunnen zijn, maar er bestaan nog geen commercieel verkrijgbare producten die aan de eisen van professionals en cliënten voldoen. De ergo- en fysiotherapeuten verwachten dat de toepassing van VR binnen een AHV training efficiënter is, tot snellere en betere resultaten (o.a. door betere generaliseerbaarheid/ een betere transfer), en tot lagere behandelkosten leidt.
De toevoeging van immersieve virtuele omgevingen die zo (gepersonaliseerd) aanpasbaar zijn dat de cliënt zoveel mogelijk en zelfstandig in de eigen leefomgeving kan oefenen en feedback krijgt, is innovatief voor de revalidatie. Om deze innovatie te kunnen realiseren, wordt in het beoogde project de volgende onderzoeksvraag beantwoord:
“Hoe dient een immersieve VR-applicatie vormgegeven te worden om revalidanten met een CVA zo optimaal mogelijk te ondersteunen bij het trainen van AHV?”
Het uitgangspunt hierbij is Design Thinking. In vijf fases (Empathising, Defining, Ideating, Prototyping en Testing, met diverse iteraties) worden in co-creatie met alle stakeholders immersieve virtuele omgevingen en geschikte hardware/ interfaces voor toepassing in AHV training ontwikkeld en inzicht verkregen in de meerwaarde, hanteerbaarheid en implementatie van VR bij revalidanten met problemen op het gebied van AHV als gevolg van een CVA.