Partnerschap in jeugdhulp en speciaal onderwijs

Het is van groot maatschappelijk belang om de ontwikkelingskansen van jeugdigen in kwetsbare gezinnen te optimaliseren. Wanneer thuis, school en hulpverlening goed op elkaar aansluiten heeft dit een positief effect op welbevinden, leerprestaties en gedrag van jeugdigen. Het leidt tot groei in hun psychosociale ontwikkeling en versterkt de eigen regie van ouders op de opvoeding.
Professionals in onderwijs en jeugdhulp zouden jeugdigen en hun ouders als partners moeten zien waarmee ze gezamenlijk werken aan hun ontwikkeling. In de praktijk is het echter complex om een duurzame samenwerking op basis van gelijkwaardigheid met ouders te realiseren en de stem van jongeren daarin een centrale plek te geven. Zeker bij kwetsbare gezinnen. Uit de evaluatie van Passend Onderwijs blijkt dat ouders en jeugdigen zich onvoldoende gehoord voelen en beter betrokken zouden moeten worden bij beslissingen rondom zorg.
Het doel van het project is om partnerschap te verbeteren zodat leraren en jeugdhulpverleners samen met jeugdigen en ouders de meest passende ondersteuning bij opvoeden en opgroeien vinden.
Het onderzoek kent een mixed methods design. Het is erop gericht de kwaliteit (vragenlijstonderzoek) en de aard (interviewstudie) van de samenwerking tussen ouders, jeugdigen en professionals te onderzoeken; tools voor het versterken van de eigen regie van jeugdigen en ouders te ontwikkelen (participatief actieonderzoek) en kennis van professionals uit verschillende domeinen van jeugdhulp en onderwijs te verbinden (learning communities). Het project heeft een kennisplatform (www.educatief-partnerschap.nl) waar doorlopend bevindingen, good practices en tools gedeeld worden.
Het project wordt uitgevoerd bij een jeugdhulporganisatie voor jeugdigen met een licht verstandelijke beperking, een welzijnsorganisatie en een stichting voor speciaal onderwijs. We verbinden onderwijs en jeugdhulp in dit project en betrekken nadrukkelijk ouders en jeugdigen erbij om invulling te geven aan het server user perspective en verbeteringen voor partnerschap te creëren waar alle betrokkenen baat bij hebben.

Het is van groot maatschappelijk belang om de ontwikkelingskansen van jeugdigen in kwetsbare gezinnen te optimaliseren. Het project Partnerschap in Jeugdhulp en Speciaal Onderwijs heeft als doel partnerschap te verbeteren, zodat leraren en jeugdhulpverleners samen met jeugdigen en ouders de meest passende ondersteuning bij opvoeden en opgroeien vinden.
Middels een vragenlijstonderzoek onder jeugdigen, ouders, jeugdhulpverleners en leraren (N=497) is nagegaan hoe alle betrokkenen de kwaliteit van de samenwerking beoordelen, alsmede de aandacht voor de eigen regie van ouders en de eigen stem van jeugdigen. In een aanvullende interviewstudie (N=44) onderzochten we hoe men invulling geeft aan partnerschap, en welke knelpunten en werkzame factoren er zijn.
Het blijkt dat de relatie tussen ouders en professionals goed gaat. Maar het is moeilijk om ouders beter te leren omgaan met hun kinderen of met moeilijke aspecten van het ouderschap. Leraren vinden het hun taak niet en hulpverleners gedragen zich soms te veel als expert. Opvallend genoeg weten ouders heel goed wat zij van hulpverleners en leraren kunnen leren en dat zij andere rollen vervullen. Hulpverleners voorzien in psycho-educatie, inzicht in gedrag, stap voor stap ondersteuning van het systeem. Bij leraren kijken ouders de kunst af in het omgaan met lastig gedrag.
De jeugdigen in ons onderzoek zijn positief over de band die zij met hun leraren en hulpverleners hebben, maar voelen zich minder gehoord en gezien dan professionals denken. Ze willen graag gesprekspartner zijn, maar professionals én jeugdigen zelf denken dat ze dat niet kunnen. Er wordt te veel gepraat en te weinig uitgelegd, jeugdigen kunnen het niet volgen, of ze denken dat ouders en professionals het beter weten.

Het praktijkdeel van ons project laat zien dat leraren en hulpverleners veel aan elkaar kunnen hebben. In multidisciplinaire teams bij vijf praktijkpartners zijn tools ter versterking van partnerschap ontwikkeld voor scholen en hulpverleningsinstellingen (zie https://www.educatief-partnerschap.nl/tips-en-tools2/tools-ten-behoeve-van-partnerschap-met-jeugdigen-en-ouders)