Circulaire rundermest

Het project “Circulaire Rundermest” had als doel om te onderzoeken hoe mestraffinageprocessen kunnen worden geoptimaliseerd en toegepast op rundermest.
De dikke fractie van gescheiden rundermest kon goed worden geraffineerd tot een fosfaat-arme organische-stof-fractie en een fosfaatzout. Vier maal scheiden, aanzuring met zwavelzuur, en neerslag met kalkmelk levert een organische-stof-product op waarin de concentratie fosfaat is verlaagd tot 3,6 kg per ton droge stof, bijna net zo laag als in gft-compost. Economisch gezien heeft de fosfaatarme organische stof veel potentie. De hoeveelheid fosfaat per kilo effectieve organische stof is zelfs lager dan in compost. Marktonderzoek geeft de indicatie dat bijvoorbeeld bollentelers bereid zouden zijn voor dit product meer te betalen dan voor compost. Wel moeten er nog juridische hordes worden weggenomen en zou meer erkenning voor het nut van organische-stof-producten de prijs kunnen verhogen. Voor de (hoogwaardiger) toepassing in potgrond moet een extra processtap worden toegevoegd.
Het fosfaatzout kan worden toegepast als meststof. Maisgroeiproeven wijzen uit dat het gerecycled calciumfosfaat en struviet een interessant alternatief zijn ten opzichte van een standaard meststof. Er lijkt bovendien een markt te zijn voor calciumfosfaat als bio-ingrediënt in brandvertragers. De lagere zuiverheidsgraad vergeleken met puur calciumfosfaat is hierbij een commercieel nadeel, maar een mogelijke duurzaamheidsclaim (“gerecycled”) zou hier tegenop kunnen wegen.
Een levenscyclusanalyse toegepast op dit proces en de genoemde producten laat zien dat de emissie van broeikasgassen verlaagt (36%) ten opzichte van de situatie van onbewerkte mest mits de drijfmest korter ligt opgeslagen in de mestkelder. De impact op eutrofiering en verzuring veranderde nauwelijks. Het energieverbruik werd daarentegen hoger (factor 28) door het transport van de fracties en de energie die nodig is bij verwerking. In lijn hiermee steeg de emissie van fijnstof (15%). De milieu-impact zou verder verlaagd kunnen worden door onder andere het scheiden van urine en feces in de stal en het reduceren van transport door alleen de dikke fractie (waar het meeste fosfaat in zit) naar een raffinagefabriek te brengen.
De hoofdconclusie uit de economische analyse is dat de economische baten sterk afhangen van de regio en precieze situatie ter plekke (is er lokaal vraag naar de producten? In welke vorm/kwaliteit?).
Langere samenvatting wordt toegestuurd per mail.

Dit voorstel getiteld ?Circulaire Rundermest? staat een integrale aanpak voor ogen van de mestproblematiek in de melkveehouderij. Een consortium van MKB bedrijven wil samen met de Vilentum Hogeschool de eerste stappen zetten om bij te dragen aan een duurzame oplossing voor de Nederlandse mestproblematiek en toekomstige fosfaatschaarste. Het oplossen van het Nederlandse mestoverschot is cruciaal voor de overleving van de veehouderijsector in Nederland. In combinatie daarbij tevens de (toekomstige) schaarste aan fosfaat oplossen is een kans voor de Nederlandse landbouw. Gezien de ervaringen uit het verleden rondom de mestproblematiek wordt de aanpak gericht op marktconforme producten maken uit het mestoverschot, in plaats van de afvalbenadering, waarbij uitgegaan wordt van het circulaire gedachtegoed. Andere unieke aspecten in dit traject zijn i) de applicatie van een nieuwe high-tech scheidingstechnologie en ii) gebruikmaking van nieuwe combinaties van bestaande bioraffinage-technieken. Er wordt gestreefd naar het produceren van minimaal twee eindproducten: i) een anorganische fosfaat rijke fractie en ii) een organische fosfaatarme fractie. Deze fracties voldoen aan alle kwaliteitseisen om in de markt toegepast te worden als fosfor/fosfaatmeststof en bodemverbeteraar.

Om dit te bereiken wordt door middel van praktijkgericht onderzoek antwoord gegeven op de onderzoeksvraag: ?Welke combinaties van bioraffinage-technieken zijn duurzaam en effectief voor het synthetiseren marktconforme fosfor/fosfaatconcentraten en organische stof producten uit rundermest??

Op basis van ervaringen uit de praktijk en opgedane kennis bij de betrokken lectoraten en de projectpartners wordt een conceptueel raffinage proces ontworpen. Dit proces wordt vervolgens in deelstappen experimenteel getoetst zowel bij de deelnemend MKB als bij de aangesloten hogescholen. Het optimale design wordt tenslotte in de praktijk getoetst door samenwerking van de aangesloten MKB projectpartners. Dit totaal wordt gecomplementeerd met economische en ecologische analyses ter vergelijking met bestaande systemen van de gemaakte keuzes. Relevante uitkomsten voor de sector over marktconforme producten en best presterende scheidingstechnieken worden onder andere via (vak)publicaties en een symposia verspreid.