Cyberweerbaarheid. Een gemeentelijk offensief ter preventie van slachtofferschap van cybercrime.

Op basis van een vooronderzoek aan de hand van
wetenschappelijke publicaties, beschikbare cijfers en
interviews met professionals zijn allereerst de doelgroepen
en delicten vastgesteld waarop dit onderzoek zich zou
moeten richten (WP1&2).
Vervolgens is onder deze doelgroepen voor deze delicten
op basis van het ontwikkelde cyberweerbaarheidsmodel
onder representatieve steekproeven onder jongeren,
ouderen en mkb-ers onderzocht hoe het is gesteld met het
zelfbeschermende gedrag en bewustzijn van de doelgroep
ten aanzien van de delicten. Dit vragenlijstonderzoek is
met interviews aangevuld (WP3). Op basis van deze
kennisbasis is - door de praktijkpartners en de
onderzoekers - op maatgemaakte risicocommunicatie
ontwikkeld, om de doelgroepen weerbaarder te maken
tegen de delicten. Daarbij zijn de volgende interventies
ontwikkeld:
1. Jongeren, Misbruik van seksueel beeldmateriaal:
Doorsturen doe je niet!;
2. Jongeren, Geldezelen:
Instagram campagne;
3. Ouderen, Digitale oplichting:
Laat je geen h@ck zetten!;
4. Mkb’ers, ransomware:
MKB Cyber Buddy’s.
Na de ontwikkeling en implementatie van de interventies zijn
deze op proces en effect geëvalueerd (WP4).
In het afsluitende werkpakket (WP5) zijn de deelrapporten
tot eindpublicatie verwerkt en zijn de afrondende
praktijkgerichte en wetenschappelijke publicaties
geschreven en ingediend. Ook is er een afsluitende
conferentie georganiseerd die op 16-02-2023 plaatsvindt.

Ambtenaren openbare orde en veiligheid spelen een centrale rol in de zorg voor maatschappelijke veiligheid. Hun focus ligt van oudsher op de preventie van slachtofferschap van veelvoorkomende criminaliteit (zoals diefstal, vernielingen en vandalisme) en high impact crime (zoals woninginbraak, overvallen en straatroven) binnen hun verzorgingsgebied. Intussen heeft de digitalisering van de samenleving een ongeëvenaarde gelegenheid voor criminaliteit gecreëerd. De totale maatschappelijke schade van cybercrime werd voor 2018 op 10 miljard euro geschat (1% van BNP). Uit cijfers van het CBS blijkt dat tussen 2012 en 2018 het slachtofferschap van hacken zelfs hoger lag dan dat van fietsendiefstal.

Nederlandse gemeenten hebben cybercrime in de afgelopen twee jaar dan ook breed als beleidsprioriteit omarmd. Maar in de vertaling van deze beleidsprioriteit naar concrete acties gaat het mis. Duidelijk is dat de ambtenaren openbare orde en veiligheid een taak voor zichzelf zien in de preventie van cybercrime, maar waar te beginnen? In dit project bundelen professionals uit twaalf gemeenten en vier regionale veiligheidsnetwerken hun slagkracht met onderzoekers van twee hogescholen en het NSCR voor de cyberweerbaarheid van de samenleving. De hoofdvraag van dit project luidt: Met welke interventies kunnen ambtenaren openbare orde en veiligheid de cyberweerbaarheid van burgers en bedrijven binnen hun gemeente vergroten?

Middels actieonderzoek werken professionals van gemeenten en regio’s samen met onderzoekers aan het verbeteren van bestaande en het ontwikkelen van nieuwe interventies. Daarbij verscherpen zij hun beeld van de omvang en achtergronden van slachtofferschap van cybercrime. Ook onderzoeken zij achtergronden en verklaringen voor het risicobewustzijn en preventief gedrag onder doelgroepen. Deze inzichten worden in verschillende iteraties aangevuld met effectstudies, om tot een set beproefde interventies te komen waarmee de cyberweerbaarheid van burgers en bedrijven zal toenemen.