‘Datagedragen’ fysiotherapie: sluiten de technische mogelijkheden aan bij de wensen van fysiotherapeuten en hun patiënten?

Patiëntdata uit vragenlijsten, fysieke testen en ‘wearables’ hebben veel potentie om fysiotherapie-behandelingen te personaliseren (zogeheten ‘datagedragen’ zorg) en gedeelde besluitvorming tussen fysiotherapeut en patiënt te faciliteren. Hiermee kan fysiotherapie mogelijk doelmatiger en effectiever worden. Veel fysiotherapeuten en hun patiënten zien echter nauwelijks meerwaarde in het verzamelen van patiëntdata, maar vooral toegenomen administratieve last. In de bestaande landelijke databases krijgen fysiotherapeuten en hun patiënten de door hen zelf verzamelde patiëntdata via een online dashboard weliswaar teruggekoppeld, maar op een weinig betekenisvolle manier doordat het dashboard primair gericht is op wensen van externe partijen (zoals zorgverzekeraars). Door gebruik te maken van technologische innovaties zoals gepersonaliseerde datavisualisaties op basis van geavanceerde data science analyses kunnen patiëntdata betekenisvoller teruggekoppeld en ingezet worden. Wij zetten technologie dus in om ‘datagedragen’, gepersonaliseerde zorg, in dit geval binnen de fysiotherapie, een stap dichterbij te brengen. De kennis opgedaan in de project is tevens relevant voor andere zorgberoepen.

In dit KIEM-project worden eerst wensen van eindgebruikers, bestaande succesvolle datavisualisaties en de hiervoor vereiste data science analyses geïnventariseerd (werkpakket 1: inventarisatie). Op basis hiervan worden meerdere prototypes van inzichtelijke datavisualisaties ontwikkeld (bijvoorbeeld visualisatie van patiëntscores in vergelijking met (beoogde) normscores, of van voorspelling van verwacht herstel op basis van data van vergelijkbare eerdere patiënten). Middels focusgroepinterviews met fysiotherapeuten en patiënten worden hieruit de meest kansrijke (maximaal 5) prototypes geselecteerd. Voor deze geselecteerde prototypes worden vervolgens de vereiste data-analyses ontwikkeld die de datavisualisaties op de dashboards van de landelijke databases mogelijk maken (werkpakket 2: prototypes en data-analyses). In kleine pilots worden deze datavisualisaties door eindgebruikers toegepast in de praktijk om te bepalen of ze daadwerkelijk aan hun wensen voldoen (werkpakket 3: pilots). Uit dit 1-jarige project kan een groot vervolgonderzoek ‘ontkiemen’ naar het effect van betekenisvolle datavisualisaties op de uitkomsten van zorg.

Patiëntdata uit vragenlijsten, fysieke testen en ‘wearables’ hebben veel potentie om fysiotherapiebehandelingen te personaliseren (zogeheten ‘datagedragen’, gepersonaliseerde zorg) en gedeelde besluitvorming tussen fysiotherapeut en patiënt te faciliteren. Hiermee wordt fysiotherapie mogelijk doelmatiger en effectiever. Veel fysiotherapeuten en hun patiënten zien echter nauwelijks meerwaarde in het verzamelen en registeren van deze patiëntdata, maar vooral toegenomen administratieve last. Door gebruik te maken van technologische innovaties zoals gepersonaliseerde datavisualisaties (grafieken) op basis van geavanceerde data science analyses kunnen patiëntdata betekenisvol teruggekoppeld en ingezet worden. Daarmee kan ‘datagedragen’, gepersonaliseerde fysiotherapie een stap dichterbij komen.

In dit door SIA gefinancierde KIEM-project is eerst een inventarisatie gedaan van bestaande succesvolle datavisualisaties. Vervolgens zijn focusgroepen met fysiotherapeuten en patiënten uitgevoerd om hun specifieke wensen en behoeften voor betekenisvolle datavisualisaties in kaart te brengen. Op basis van deze input zijn twee prototypes van datavisualisaties ontwikkeld: één vanuit KNGF en één vanuit SKF. Deze datavisualisaties gaven de verandering weer op een relevante maat (zoals pijn of fysiek functioneren) van zowel een individuele patiënt als van een grote vergelijkingsgroep met patiënten met vergelijkbare kenmerken als deze patiënt (op basis van data uit respectievelijk de Landelijke Database Fysiotherapie en de Landelijke Database Keurmerk). Beide prototypes zijn door fysiotherapeuten toegepast bij enkele van hun patiënten, waarna middels interviews met zowel fysiotherapeuten als patiënten is besproken in hoeverre de datavisualisaties aan hun wensen en behoeften voldeden en hoe deze verder verbeterd kunnen worden.

Beide datavisualisaties zijn positief ontvangen door zowel fysiotherapeuten als patiënten. Gedetailleerde feedbackpunten waren gericht op inhoud (zoals specifiekere selectie van de vergelijkingsgroep) en vormgeving (zoals het kunnen uitschakelen van de lijn van de vergelijkingsgroep). Fysiotherapeuten gaven aan de datavisualisaties vooral in te zetten voor evaluatie van behandeleffecten en motivatie van patiënten. Zij gaven aan hier geen aanvullende scholing voor nodig te hebben. Voor het daadwerkelijk gebruik ervan in de dagelijkse praktijk wordt een directe koppeling met het Elektrisch Patiënten Dossier (EPD) als een 'must' gezien.