© 2024 SURF
Onder de noemer stadslab, fieldlab of living lab ontstaan in
wijken allerlei samenwerkingsverbanden waarin
wijkprofessionals samen met burgers, onderzoekers en
ondernemers werken aan innovatieve oplossingen voor
weerbarstige, grootstedelijke problemen.
De centrale onderzoeksvraag van dit onderzoeksproject is:
Op welke manier kunnen stadslabwerkwijzen worden
vormgegeven en ingezet zodat ze bijdragen aan een betere
omgang met complexe stedelijke opgaven?
Een eerste, inventariserende studie naar een groot aantal
stadslabs laat zien dat ‘het’ stadslab niet bestaat. Stadslabs
verschillen in allerlei opzichten van elkaar. Tegelijk zijn er
ook overeenkomsten. De onderzochte labs hebben met
elkaar gemeen dat ze werken aan leren, experimenten en
co-creëren, rondom grootstedelijke vraagstukken dan wel
complexe opgaven, in een bepaald geografisch gebied.
Verdiepend participatief onderzoek gedurende anderhalf
jaar laat zien dat er sprake is van een aantal terugkerende
worstelingen in de omgang met weerbarstigheid. Deze
worstelingen komen in de acht onderzochte stadslabs in
verschillende fasen en op uiteenlopende manieren naar
voren. De resultaten laten zien dat de stadslabwerkwijzen,
de omgang met weerbarstige kwesties, uiteenlopen en tot
heel verschillende uitkomsten leiden.
Drie veranderkrachten, te weten puzzling, powering en
participation (Hoppe, 2011), zijn gebruikt voor de analyse
van de omgang in deze stadslabs met weerbarstigheid. De
analyse aan de hand van deze veranderkrachten geeft
inzicht in de dynamiek in stadslabs, en naar de strategieën,
stadslabwerkwijzen, die labs ontwikkelen om beweging te
creëren.
Het onderscheiden van deze veranderkrachten is niet alleen
bruikbaar voor de analyse, maar biedt professionals in de
praktijk handvatten voor het doordenken van manieren van
handelen op momenten dat er onvoldoende voortgang wordt
geboekt in een stadslab.
Om professionals, burgers, onderzoekers en ondernemers
in stadslabs te helpen om stadslabwerkwijzen te
ontwikkelen die bijdragen aan een betere omgang met
complexe stedelijke opgaven, zijn de inzichten uit dit
onderzoek verwoord in een acht miniaturen, korte verhalen,
met daaraan gekoppeld een aantal activerende vragen.
Wanneer de samenwerking tussen deelnemers in een
stadslab vastloopt bieden de miniaturen en de vijf
terugkerende worstelingen die hieruit naar voren zijn
gekomen herkenning. De activerende vragen bij elk van de
miniaturen vormen een leidraad om hierover in een stadslab
het gesprek aan te gaan.
In steden ontstaan steeds vaker coalities waarin wijkprofessionals samen met burgers, onderzoekers en lokale ondernemers werken aan innovatieve lokale oplossingen. Onder wijkprofessionals worden professionals verstaan die op strategisch (beleid) en/ of operationeel (frontlijnwerkers) niveau vanuit de gemeente of maatschappelijke organisaties aan de stad werken.
Stadslabs zijn hierbij een veel gebruikte werkvorm die tot mooie resultaten leiden en waarvan veel wordt verwacht. Maar ervaringen in de praktijk leren dat het samenwerken aan innovaties binnen een stadslab gepaard gaat met prangende vragen en lastige dilemma's. Er bestaat onvoldoende duidelijkheid over de precieze uitwerking, er is onzekerheid over de meerwaarde voor betrokken wijkprofessionals en hun organisaties en er zijn vragen over de (door)werking van gehanteerde lab-werkwijzen in de praktijk.
Over deze vragen gaat dit tweejarige onderzoeksproject dat wordt uitgevoerd door de HHS, HvA, HU en InHolland. De centrale onderzoeksvraag is: Op welke manier kunnen stadslabwerkwijzen worden vormgegeven en ingezet zodat ze bijdragen aan een betere omgang met complexe stedelijke opgaven? Vragen die aan de orde komen zijn: op welke wijze en voor welke problemen worden stadslabs opgezet als oplossing? Hoe werken wijkprofessionals samen in stadslabs en wat is daarvan de doorwerking? Welke ontwerpprincipes voor stadslabs zijn uit bestaande ervaringen te destilleren? Daarbij wordt gekeken hoe samenwerking tussen verschillende partijen gestalte krijgt en hoe wordt omgegaan met de spanning tussen gelijkwaardige samenwerkings-relaties in de stad tegen de achtergrond van meer traditionele vormen van bestuur en beleid.
Doel van dit onderzoek is professionals te voorzien van inzichten, ervaringen en vaardigheden die nodig zijn voor het succesvol opzetten, meewerken aan en uitvoeren van stadslabs.
De uitkomsten van dit onderzoek bieden wijkprofessionals praktische tools bij het opzetten van stadslabs en levert de volgende producten op:
● Staalkaart Stadslabs
● Adviesrapport: Problemen en dilemma’s in het stadslab
● Handreiking Waardevol Samenwerken in een Stadslab
● OMOOC Stadslabs