© 2024 SURF
Hoe zorg je ervoor dat de rijke historie van erfgoedobjecten meer zichtbaar relevant wordt voor een brede doelgroep? Hoe vertel je de grote verhalen van kleine objecten, zoals de zegelafdrukken waarop Cleopatra afgebeeld is, afkomstig uit de Hellenistische periode? In de museale sector is steeds meer aandacht voor het creëren van een tentoonstelling die de bezoeker raakt, inspireert en iets leert. Tentoonstellingsmakers hebben echter weinig concrete handvatten om op terug te vallen als het gaat om het sturen op een bezoekersbeleving: het bewijs is veelal anekdotisch en gericht op deelaspecten, zoals bezoekersaantallen en -tevredenheid. Hoe kunnen tentoonstellingsmakers dan reflecteren op de middelen waar zij met veel zorg en aandacht aan werken? Voortbouwend op eerder onderzoek van het lectoraat, is in De Tentoonstellingsmaker van de 21ste Eeuw een evaluatie- en sturingsmodel ontwikkeld waarmee tentoonstellingsmakers meer onderbouwde afwegingen kunnen maken in het bieden van een bezoekersbeleving die bezoekers raakt, inspireert en waardevolle informatie geeft. Vier sturingsmiddelen staan hierbij centraal, te weten participatie, narrativiteit, digitale media en sfeer. Partners waren Studio Louter, Het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, Rijksmuseum Boerhaave, Joods Historisch Museum, Allard Pierson Museum, Zuiderzee Museum, Amsterdam Museum, Drents Museum, Museum Catharijneconvent, Van Gogh Museum, BRUNS B.V., Familiemusea, No More Mondays, Reinwardt Academie en Waag Society. Na twee jaar intensief onderzoek bij bovenstaande musea is 1) het onderzoek naar bezoekersbeleving stevig neergezet wat relevant is voor de praktijk én wetenschap, 2) een prototype toolkit ontwikkeld waarmee musea hun eigen verwachtingen t.a.v. de bezoekersbeleving kunnen onderzoeken en toetsen tijdens het ontwerpproces en 3) zijn de uitkomsten middels diverse publicaties beschikbaar gemaakt voor de (toekomstige) tentoonstellingsmakers en het wetenschappelijke veld. Zie hiervoor www.designingexperiencescapes.com.
In De tentoonstellingsmaker van de 21ste eeuw richten we ons op een aspect dat de laatste jaren steeds dominanter is geworden in het werk van tentoonstellingsmakers in musea: het bieden van een bezoekersbeleving oftewel het inspireren en raken van bezoekers. Dit als aanvulling op de taakstelling van musea om een inhoudelijke boodschap over te brengen (informeel leren). Tentoonstellingsmakers geven aan meer gevalideerde kennis nodig te hebben om goede afwegingen te kunnen maken in het creëren van de bezoekersbeleving en om de feitelijke bezoekersbeleving te kunnen evalueren. Vragen die ook bij betrokken bureaus voor ontwerp en realisatie leven, omdat reflectie op ontwerpkeuzes en hoe deze uitpakken er vaak bij inschiet tijdens de realisatie van museale projecten. Uit gesprekken met al deze partijen is een overkoepelende vraag geformuleerd: Hoe kan ik als tentoonstellingsmaker meer onderbouwde afwegingen maken in het bieden van een bezoekersbeleving zodat bezoekers meer leren over de inhoud van de tentoonstelling én geïnspireerd en geraakt worden?
De vraag is natuurlijk hoe een beoogde bezoekersbeleving te realiseren is in een tentoonstelling. In De tentoonstellingsmaker van de 21ste eeuw bouwen we voort op drie eerdere projecten die we met musea en tentoonstellingsmakers hebben gedaan: het RAAK-project Museumkompas, het project Designing ExperienceScapes en een studie naar de regeling Digitale Innovatie in Musea. Met de opgedane inzichten en ervaring in die projecten worden experimenten gedaan bij vier deelnemende musea naar aspecten die tentoonstellingsmakers, vanuit zowel musea als ontwerp- en designbureaus, aangeven als belangrijke sturingsmogelijkheden van de bezoekersbeleving: publieksparticipatie, verhalen vertellen, inzet van digitale media, en sfeer. Een kring van andere deelnemende musea zal de opgedane kennis verder toepassen en valideren. De tentoonstellingsmaker van de 21ste eeuw levert zo reproduceerbare kennis waarmee tentoonstellingsmakers van de 21ste eeuw onderbouwde keuzes kunnen maken in het sturen op het inspireren en raken van bezoekers oftewel de bezoekersbeleving.