Gemengd wonen: lessen uit de praktijk

Wat leren we uit onderzoek naar gemengde-woonprojecten? Hoe kijken bewoners, medewerkers van woningcorporaties, zorg- en opvangorganisaties en gemeenten naar deze vormen van huisvesting? Onderzoekers en studenten van de Hogeschool Utrecht onderzoeken in de regio Utrecht en daarbuiten wat er nodig is om goede buren van elkaar te worden in dit soort woonprojecten. De Ontwikkelwerkplaats Gemengd Wonen (2016-2019) vormde de start daarvan, inmiddels gevolgd door meerdere evaluaties en actie-onderzoeken in de regio Utrecht en daarbuiten. De Hogeschool deelt haar kennis met de praktijk ook via de landelijke Leergang Gemengd Wonen en door middel van presentaties en publicaties.

Er is steeds meer belangstelling voor gemengd wonen. Gemengd wonen gaat over woonprojecten waarbinnen verschillende groepen mensen doelbewust en in een georganiseerd verband samen wonen, contact onderhouden en soms ook gezamenlijk activiteiten ondernemen. In gemengde-woonprojecten wonen reguliere huurders samen met bewoners die (tijdelijk) ondersteuning nodig hebben, bijvoorbeeld mensen die eerder dak- of thuisloos waren, jongeren met een licht verstandelijke beperking, mensen die psychisch kwetsbaar zijn of statushouders. In onze onderzoeken kijken we naar de positieve en negatieve ervaringen van bewoners, medewerkers en bestuurders van deze bijzondere wooncomplexen. En trekken we lessen voor bestaande en toekomstige projecten.

Wat hebben we tot nu toe geleerd uit ons onderzoek? In de publicaties hieronder (onderzoeksrapporten en mediapublicaties) worden veel lessen getrokken. Enkele belangrijke zijn:

• Gemengd wonen biedt passende huisvesting voor een brede groep mensen, waaronder huurders die (tijdelijk) ondersteuning nodig hebben.


• Om de woonprojecten te laten slagen moeten huisvestingsorganisaties (vaak maar niet alleen woningcorporaties), zorg- of opvangorganisaties en gemeenten al vanaf de eerste voorbereiding samen optrekken en dat ook blijven doen.


• Bewoners van gemengd wonen zijn over het algemeen tevreden. Ze ervaren een positieve sociale controle, hebben het gevoel erbij te horen en te kunnen bijdragen aan een prettige woonomgeving.


• ‘Goede buur’ van elkaar proberen te zijn is het belangrijkste dat de bewoners kunnen doen. Voor de rest moeten de verwachtingen niet te hoog gesteld worden.


• Een gemeenschap ontstaat niet vanzelf. Verschillen in belevingswereld zorgen soms voor ongemak en onbegrip. Bewoners zijn gebaat bij goede raad voor de onderlinge omgang.


• De eigen inzet van bewoners voor hun woon-community is belangrijk en waardevol. Ze is gebaat bij sterk sociaal beheer en een goede begeleiding van individuele bewoners én de community.

• Bewonersonderzoek Gemengd Wonen Schipper en Generaal ('25)


• Welkom in onze woonkamer. Gemeenten willen door met gemengd wonen. ('23)


• Eerst een thuis Utrecht. ('24)


• Psychische zorg voor statushouders toegankelijker ('23)


• Een goede woonstart ('23)


• Wat we kunnen leren van eerdere projecten waarin jongeren en statushouders samenwonen ('22) 


• Verslag webinar maart '22: Gemengd wonen: weinig nodig voor een landelijk succes. 


• Goed wonen! Evaluatie van het gemengd-wonenproject De Molen in Houten (feb '22).  


• Trouw.nl: wie een goede buur wil zijn is welkom in de woonvereniging ('22).


• Als je wijkbewoners mixt, worden ze dan aardiger voor elkaar? ('20).


• Gemengd wonen met statushouders: een onderzoek naar de stek-projecten in Amsterdam ('20)


• Goede buren. Lessen uit gemengde woonprojecten in Utrecht ('18).

Samen met collega’s van de Universiteit van Amsterdam hebben onderzoekers van de Hogeschool Utrecht lectoraat Wonen & Welzijn de afgelopen jaren het Living Lab Eerst een Thuis gevolgd. In dat project zorgden 11 gemeenten, 6 zorgorganisaties en 8 woningcorporaties in de regio Utrecht ervoor dat ruim 250 mensen versneld weer een (t)huis kregen. Voorjaar 2024 verscheen de onderzoeksrapportage hier. De Hogeschool Utrecht en de Leergang Gemengd Wonen (zie hieronder) zijn daarnaast begonnen met het aanleggen en bijhouden van een landelijk overzicht van gemengde woonprojecten in Nederland. Er zijn de laatste jaren veel nieuwe woonprojecten bijgekomen en die willen we graag goed in kaart brengen.