Goede voeding, goede zorg

Goede voeding speelt een belangrijke rol bij het ouder worden: behoud van vitaliteit, voorkomen van complicaties. Bovendien draagt goede voeding bij aan een betere kwaliteit van leven. Juist voor de meest kwetsbare groep ouderen, verpleeghuisbewoners, is goede voedingszorg daarom belangrijk. Diëtisten, management en facilitaire dienstverlening vragen zich af hoe zij optimale (onder)voedingszorg kunnen leveren.

Van september 2020 tot februari 2023 is in het RAAK-publiek project “Goede voeding, goede zorg” door de HAN, diëtistennetwerk Geriatrie en Ouderen, diverse verzorgings- en verpleeghuizen, Universiteit Maastricht, AmsterdamUMC en Stuurgroep (--> Kenniscentrum) Ondervoeding in 6 werkpakketten zowel het aspect van ondervoeding(szorg) als goede voedingszorg voor alle bewoners in verpleeghuizen belicht. Op basis van kwantitatieve analyses van twee grote databases kan geconcludeerd worden dat ondervoeding bij ongeveer 10% tot 17% van de bewoners voorkomt en dat nog eens 9 tot 14% ondervoeding tijdens het verblijf ontwikkelt. Vrouwen, bewoners van psychogeriatrische afdelingen en bewoners met decubitus bleken vaker ondervoeding te hebben dan andere verpleeghuisbewoners. Bij gedrags- en cognitieve problemen komt het risico op ondervoeding vooral voor bij bewoners met gecombineerde problemen.
Op basis van voedingsinnameobservaties bij 189 bewoners in 5 verpleeghuizen kan vastgesteld worden dat de voedingsinname, zowel op macronutriënten- als op micronutriëntenniveau, te laag is bij vrijwel alle bewoners.
In een kwalitatief onderzoek zijn interviews gehouden met 8 diverse disciplines die werkzaam zijn in de voedingszorg van verpleeghuizen. De geïnterviewden geven aan dat optimale voedingszorg een complexe vraag is, vele disciplines zijn betrokken en noemen thema's en aandachtspunten op het gebied van organisatie, bewoner en personeel. De genoemde verbeterpunten zijn heel algemeen, nl. het verbeteren van de kennis en vaardigheden van de medewerkers, het samenwerken tussen disciplines en het organiseren van eten en drinken op een goede manier. De toepassing is afhankelijk van de specifieke context (afdeling, verpleeghuis) en tot verbeteringen komen in de voedingszorg vraagt een goede communicatie en samenwerking tussen de disciplines, met als uitgangspunt persoonsgerichte zorg voor de bewoner.

Diëtisten signaleren dat het belang van goede voeding en voorkomen van ondervoeding in verpleeg- en verzorgingshuizen onvoldoende op het netvlies staat bij verschillende disciplines. Er is onvoldoende bekend over de omvang van het probleem en de wijze waarop goede voedingszorg georganiseerd kan worden.
Goede voeding speelt een belangrijke rol bij het ouder worden: behoud van vitaliteit, voorkomen van complicaties. Bovendien draagt goede voeding bij aan een betere kwaliteit van leven. Juist voor de meest kwetsbare groep ouderen, verpleeghuisbewoners, is goede voedingszorg daarom belangrijk.
Betrokken professionals, zoals diëtisten, management, facilitaire dienstverlening, vragen zich echter af hoe zij optimale voedingszorg kunnen leveren. Vragen die zij hebben betreffen enerzijds ondervoedingszorg: hoe ziet optimale ondervoedingszorg eruit, ter behoud van kwaliteit van leven en ter preventie van complicaties, wie zijn daarbij betrokken en wie heeft welke verantwoordelijkheid? Anderzijds zijn er vragen over goede voedingszorg voor alle bewoners: hoe kunnen we de voedingszorg voor onze bewoners optimaal inrichten, wie en wat hebben we daarvoor nodig, welke barrières moeten we nemen om voedingszorg te optimaliseren, en bij wie (en hoe) moeten we die voedingszorg dan beleggen?
In deze RAAK subsidieaanvraag zal een consortium bestaande uit de HAN, diëtistennetwerk DGO, vijf verzorgings- en verpleeghuizen, Universiteit Maastricht, AmsterdamUMC en Stuurgroep Ondervoeding zowel ondervoedingszorg als goede voedingszorg belichten. Door middel van kwantitatief onderzoek willen wij een beeld krijgen van de grootte van het probleem van ondervoeding en determinanten die bijdragen aan incidente ondervoeding. Door middel van kwalitatief onderzoek willen we onderzoeken wie betrokken zou moeten zijn bij optimale voedingszorg, wie daarin welke verantwoordelijkheden heeft en waar optimale voedingszorg belegd zou moeten zijn.
Door barrières en good practices in kaart te brengen hopen we concrete aanbevelingen te kunnen doen voor het optimaliseren van goede voedingszorg in verpleeghuizen; dit betreft zowel ondervoedingszorg als goede voedingszorg in het algemeen.