Het Sportfolio: een instrument voor formatief evalueren bij Lichamelijke Opvoeding.

In het project, vormgegeven volgens de principes van Participatory Design Research, zijn samen met de partners ontwerpprincipes en gebruiksrichtlijnen ontwikkeld van een digitaal portfolio, waarmee effectief en gebruiksvriendelijk leervorderingen van leerlingen bij het vak Lichamelijke Opvoeding (LO) inzichtelijk gemaakt kunnen worden. Deze principes en richtlijnen zijn binnen het project toegepast op een voorbeeld-uitwerking van een digitaal portfolio, door scholen aanpasbaar aan de eigen mogelijkheden en wensen.
De betrokken scholen hebben delen van het portfolio getest in hun onderwijs, om de bruikbaarheid in de praktijk te testen. Dit heeft nog tot enkele aanpassingen geleid in het uiteindelijke ontwerp.
Om de resultaten te verspreiden, zijn de volgende acties ondernomen:

Keynote en workshop op het door een van de partners georganiseerde sportfolio congres met 100 leraren LO (zie aftermovie);

Opname van een uitlegvideo voor gebruik van het ontworpen voorbeeldportfolio;

Presentatie op het internationale AIESEP-congres voor LO-onderzoek in Jyväskylä, Finland (abstract book p. 313);

In het in 2025 te verschijnen boek over evalueren bij LO, geschreven door de betrokken Fontys-medewerkers, is naar aanleiding van dit project een hoofdstuk opgenomen waarin het voorbeeldportfolio wordt toegelicht;

Een publicatie in het vakblad Lichamelijke Opvoeding is in voorbereiding. Gekoppeld hieraan zullen ook alle ontwikkelde materialen (opzet portfolio, formats, evaluatieformulieren, etc.) digitaal beschikbaar gesteld worden.

Doel van het vak Lichamelijke Opvoeding (LO) is dat leerlingen niet alleen beter leren bewegen, maar dat er ook aandacht is voor omgangs- en regelbekwaamheden (bijvoorbeeld fair play, het zelfstandig kunnen spelen van een spel, het organiseren van een activiteit, etc.). Ook het verwerven van (zelf)kennis en inzicht is een doel en daarmee het ontwikkelen van een eigen beweegidentiteit. De huidige praktijk van leerlingevaluatie sluit hier onvoldoende op aan en is soms zelfs demotiverend voor leerlingen. De focus van evalueren ligt daarbij vooral op de (eind)prestatie. Om leerlingen te motiveren en te ondersteunen, zou het leerproces van leerlingen richting de te bereiken doelen meer centraal moeten staan. Leraren LO vinden het echter een uitdaging om leerprocessen te monitoren en formatief te evalueren. Het ontbreekt binnen de LO aan een gebruiksvriendelijk en effectief instrument om dit te doen, passend bij de uiteenlopende doelen van het vak. Onderzoeksliteratuur en beperkte praktijkervaringen stellen een digitaal portfolio voor als mogelijk geschikt instrument. De Sportfolio App is een voorbeeld van zo’n digitaal portfolio, recent ontwikkeld voor LO. Deze app biedt nu nog onvoldoende aansluiting bij de gevarieerde doelen van het vak en is niet gericht op formatieve evaluatie. In het voorgestelde project, vormgegeven volgens de principes van Participatory Design Research, worden ontwerpprincipes en gebruiksrichtlijnen opgeleverd van een digitaal portfolio, waarmee effectief en gebruiksvriendelijk leervorderingen van leerlingen bij het vak LO inzichtelijk gemaakt kunnen worden. Deze principes en richtlijnen zullen toepasbaar zijn op verschillende vormen van (digitale) portfolio’s, waardoor scholen deze kunnen aanpassen aan de eigen mogelijkheden en wensen. Om dit te bereiken wordt er samengewerkt in een netwerk van hbo-onderzoekers, lerarenopleiders, leraren LO uit het voortgezet onderwijs, en ontwikkelaars van de Sportfolio App. De projectopbrengsten worden breed gedissemineerd binnen het werkveld van de LO.