It's a match!

Voor de journalistieke onthullingen rondom de Pandora Papers (oktober 2021), werden bijna 12 miljoen
documenten doorzocht op het oprichten van brievenbusfirma’s en offshore-vennootschappen. In het
onderzoek werkten 600 journalisten van 150 mediaorganisaties een jaar lang samen aan het uitpluizen van
de documenten. Ze werden daarbij ondersteund door Artificiële Intelligentie (AI) waarmee de enorme
hoeveelheid data sneller kon worden geanalyseerd.
Artificiële Intelligentie (AI) heeft veel potentie voor onderzoeksjournalistiek. Het kan redacties faciliteren bij
het opschonen, ordenen en interpreteren van data. Ook kan het bijdragen aan nieuwe invalshoeken voor
verhalen. Toch wordt AI vooralsnog spaarzaam ingezet. Dat heeft te maken met uitdagingen van praktische,
maatschappelijke en ethische aard. Het trainen van een algoritme is een tijdrovende en precaire
aangelegenheid waarbij goede kennis van de werking van AI noodzakelijk is. Vooralsnog ontbreekt het
redacties aan deze kennis. Voor mediaredacties is het daarnaast onduidelijk of investeringen in AI de
gewenste onderzoeksjournalistieke impact hebben. Tot slot ontbreekt het aan kennis over de manier waarop
AI zich verhoudt tot journalistieke waarden en wet- en regelgeving.
In het onderzoek It’s a match werken ethici, juristen, data-en artificiële Intelligentie engineers en
journalistieke onderzoekers samen om de mogelijkheden en randvoorwaarden voor onderzoeksjournalistieke
AI in kaart te brengen. Tijdens het onderzoek zijn verschillende prototypes gemaakt waarbij AI in
onderzoeksjournalistiek toegepast kan worden, in nauwe samenwerking met de werkveldpartners en de
betrokken lectoraten. Er heeft een juridische analyse/literatuurstudie plaatsgevonden waarin de juridische
grenzen en uitdagingen van onderzoeksjournalistieke AI zijn vastgesteld. Vervolgens hebben 25 interviews
plaatsgevonden met professionals op regionale en nationale redacties waar onderzoeksjournalistiek
bedreven wordt waarin de ethische aspecten van onderzoeksjournalistieke AI werden bevraagd. Deze
inzichten zijn omgezet naar een fysiek Moral Lab waarbij 109 bezoekers aan de knoppen van de toekomst
van onderzoeksjournalistiek AI konden draaien. De resultaten zijn op breed gedeeld met het werkveld

Voor de journalistieke onthullingen rondom de Pandora Papers (oktober 2021), werden bijna 12 miljoen documenten doorzocht op het oprichten van brievenbusfirma’s en offshore-vennootschappen. In het onderzoek werkten 600 journalisten van 150 mediaorganisaties een jaar lang samen aan het uitpluizen van de documenten. Ze werden daarbij ondersteund door Artificiële Intelligentie (AI) waarmee de enorme hoeveelheid data sneller kon worden geanalyseerd.
AI werd afgelopen jaar ook succesvol ingezet in het onderzoek door Pointer (KRO-NCRV), NOS en De Groene Amsterdammer naar de invloed van Instagrams algoritme op de posts van politici gedurende campagnetijd. Politici die selfies op Instagram plaatsen, blijken hoog in de tijdlijn van gebruikers te staan. Door het algoritme te leren op welke signalen het moet letten, kon worden aangetoond dat Instagram de voorkeur geeft aan persoonlijk gekleurde campagneberichten.
Artificiële Intelligentie (AI) heeft veel potentie voor onderzoeksjournalistiek. Het kan redacties faciliteren bij het opschonen, ordenen en interpreteren van data. Ook kan het bijdragen aan nieuwe invalshoeken voor verhalen. Toch wordt AI vooralsnog spaarzaam ingezet. Dat heeft te maken met uitdagingen van praktische, maatschappelijke en ethische aard. Het trainen van een algoritme is een tijdrovende en precaire aangelegenheid waarbij goede kennis van de werking van AI noodzakelijk is. Vooralsnog ontbreekt het redacties aan deze kennis. Voor mediaredacties is het daarnaast onduidelijk of investeringen in AI de gewenste onderzoeksjournalistieke impact hebben. Tot slot ontbreekt het aan kennis over de manier waarop AI zich verhoudt tot journalistieke waarden en wet- en regelgeving.
In het onderzoek It’s a match werken ethici, juristen, data-en artificiële Intelligentie engineers en journalistieke onderzoekers samen om de mogelijkheden en randvoorwaarden voor onderzoeksjournalistieke AI in kaart te brengen.