© 2024 SURF
Biobased Economy (BBE) is één van de oplossingen voor de klimaatproblematiek en uitputting van de fossiele reserves. Het heeft een belangrijke positie gekregen in Nederlandse en internationale transitieagenda’s. BBE omvat technologieontwikkeling, economische aanpassingen en sociale processen. Er is de laatste jaren al veel bereikt, maar om de doelstellingen van 2030 - en zeker die van 2050 - te halen zullen de ingezette ontwikkelingen versterkt moeten worden voortgezet en nieuwe technologieën moeten worden ontwikkeld. Hogescholen hebben zich met technologisch onderzoek de afgelopen jaren bewezen op hogere TRLs, zo ook op biobased gebied. Het Lectorenplatform Biobased Economy heeft hierbij een belangrijke rol gespeeld.
Onderzoeksagenda met vier lijnen
Het Lectorenplatform Biobased Economy heeft in zijn eerste twee jaren een onderzoeksagenda vormgegeven met vier onderzoekslijnen:
1. Ingrediënten en inhoudstoffen,
2. Materialen,
3. Energie en nutriënten
4. Maatschappij.
Op basis van deze lijnen zijn verschillende samenwerkingen geïnitieerd en gerealiseerd, zoals GoChem, enkele NWA projecten en de Learning Community Biofuels.
TS Chemie en GoChem
De samenwerking met de topsector Chemie, Innovatielink, TKI en SIA heeft geleid tot een nieuwe PPS genaamd GoChem. GoChem slaat de brug tussen chemisch MKB enerzijds en HBO, universiteiten, en TO2 anderzijds. Lectorenplatform BBE participeert samen met DAS in de GoChem programmaraad. GoChem wordt gefinancierd door een onderzoeks- en programmabudget van SIA en NWO. Onderzoek in de vorm van KIEM GoChem projecten, specifiek voor de duurzame chemie. Er wordt gestreefd naar uitbreiding van het onderzoeksbudget naar M€ 5 per jaar.
Hiernaast participeren lectoren van het Platform BBE in andere programmaraden van de TS Chemie.
TS Energie en de Uitdaging
Het Landelijk Biobased Kennisnetwerk (LBKN) is een overkoepelend samenwerkingsverband tussen hogescholen, WUR en topsectoren. Daarbinnen geeft het Lectorenplatform Biobased Economie de pijler Onderzoek vorm. Vanuit LBKN is samenwerking ontstaan met de topsector Energie en andere partijen in “de Uitdaging” (HCA programma ondersteunen aan de Energietransitie) en in een Learning Community Biofuels.
Internationale samenwerking
Het Living Lab Biobased Brazil (LLBB) is een samenwerking van een vijftal Nederlandse hogescholen en zes Braziliaans onderzoeksuniversiteiten (deelstaat Minas Gerais). Binnen LLBB vindt al enkele jaren studentenuitwisseling plaats.
Het Lectorenplatform BBE is door SIA gevraagd om binnen hetzelfde verband een nieuwe gecombineerde Braziliaans/Nederlandse onderzoekscall te ondersteunen. Er is in voorjaar 2017 een missie naar Brazilië georganiseerd om een projectvoorstel voor de eerste ronde uit te werken en om ideeën op te halen voor de volgende ronde. Er zijn toen 73 projectideeën opgehaald, waarvan 5 ideeën uiteindelijk gematcht zijn met een Nederlands consortium.
De eerste ronde is gerealiseerd: er is een project in uitvoering bij NHL Stenden. De volgende ronde is alleen nog niet tot stand gekomen, met name doordat financiering aan Braziliaanse zijde problematisch bleek. Niettemin zijn enkele projectideeën voor de tweede ronde in uitvoering genomen met een KIEM project.
Juist eind 2019 is vanuit de Nederlandse ambassade weer een initiatief gestart om de tweede call alsnog in te zetten.
Samenwerking andere platforms
Samenwerking met andere Lectorenplatforms is randvoorwaarde om de ‘eigen’ agenda te ontwikkelen en de doelen te realiseren. Steeds worden andere allianties aangegaan voor een effectieve impact. De samenwerking blijkt steeds op de inhoud, en dus per onderzoekslijn gerealiseerd te worden.
Voorbeeld: Na een NWA call over “Circulaire economie in de bouw” heeft Lectorenplatform Biobased Economy initiatief genomen om met platforms Urban Energy en Circulaire Economie een gezamenlijk onderzoeksprogramma te schrijven en gezamenlijk in te schrijven.
Voorbeeld: Op de onderzoekslijn Maatschappij heeft het Lectorenplatform BBE een vraagstelling uitgewerkt. Gezien de veelal technische achtergrond van de lectoren in het platform is samenwerking gezocht met WUR-onderzoeker Hans Dagevos, en met het Platform Circulaire Economie. Gezamenlijk is er nu een maatschappelijke onderzoeksagenda uitgewerkt.
Over de Platformregeling
Het Lectorenplatform is door de actieve houding van secretariaat en leidende lectoren, een drijvende kracht achter veel van deze samenwerkingen. Doorontwikkeling en uitbreiding van deze en nieuwe samenwerkingen is een verklaard doel van het Lectorenplatform. Voor individuele lectoren zijn dit soort samenwerkingen en participaties buitengewoon belangrijk, maar individueel lastig te realiseren. Juist door de samenwerking binnen het Lectorenplatform kan een vertegenwoordiging in diverse overleggen gedeeld of gedelegeerd worden. Door dit actief te zoeken heeft het Lectorenplatform de effectiviteit van de individuele lectoren en onderzoeksgroepen substantieel versterkt.
Open karakter
Het Lectorenplatform BBE staat open voor alle geïnteresseerde lectoren. Geïnteresseerde lectoren kunnen zich aanmelden als lid. Nieuwe lectoren met een biobased onderwerp worden actief uitgenodigd. Het platform omvat meer dan 30 lectoren, waarvan zeker 20 met een grote focus op biobased onderwerpen, en anderen met biobased als interessegebied. Per deelnemende hogeschool treedt één lector als contactpersoon op.
Terwijl het platform zich in het begin alleen openstelde voor lectoren en enkele hoofdonderzoekers worden sinds kort ook andere onderzoekers betrokken. In december 2019 heeft het Lectorenplatform voor het eerst een seminar georganiseerd waarin alle biobased onderzoekers uit de betreffende lectoraten en deelnemende bedrijven elkaar op de inhoud kunnen ontmoeten. Dit wordt een halfjaarlijks terugkerende activiteit.
Voortzetting van de samenwerking
Hoewel al veel is gerealiseerd in samenwerking en programmering staan er nog ambities uit de eerste twee jaar overeind: het blijvend toetsen van de onderzoeksagenda in meetings met bedrijven; het ontwikkelen van gezamenlijke onderzoeksprojecten; het ontwikkelen en bestendigen van een meerjarig omvattend (NWO-achtig) programma.
Dit laatste is met de hulp van SIA voor een deel al in GoChem gerealiseerd, in de vorm van kleine haalbaarheidsstudies. We willen dit in 2021 bestendigen met één of meer SPRONG programma-aanvragen.
Herkenbaarheid, vindbaarheid en invloed op de politieke agenda’s blijven aandachtspunten. De vindbaarheid van biobased experts is al gekoppeld aan een handig overzicht, dat meteen de scope van het biobased HBO onderzoek duidelijk maakt. We breiden de ambities de komende jaren uit naar publieke bekendheid met biobased economy in het algemeen, en naar een eigen publicatiereeks.
Op weg naar de Biobased Economy zijn er nationaal en internationaal belangrijke vraagstukken die om oplossing vragen. Het HBO levert met praktijkgericht onderzoek een relevante bijdrage aan de realisatie van innovaties op weg naar een biobased economy. Hogescholen staan met hun onderzoek relatief dicht bij de afzetmarkten, die voor de Biobased Economy nog sterk in ontwikkeling zijn.
Wil het biobased HBO onderzoek, met zijn eigen thematiek en aanpak een goede positie in de kennisinfrastructuur krijgen en houden, dan is het noodzakelijk de krachten te bundelen. De oprichtende lectoren van het Platform Biobased Economy willen via het kennisplatform biobased economy hier graag actief aan bijdragen.
Het hoofddoel van het Lectorenplatform Biobased Economy is gericht op agenderen. Vanuit het Platform willen de lectoren de komende twee jaar mede vormgeven aan de onderzoeksagenda’s van SIA, de Nationale Wetenschapsagenda, de kennisagenda van het Ministerie van Economische Zaken om het thema Biobased Economy sterker te verankeren en de transitie naar een Biobased Economy te versnellen. Onder andere door het leveren van informatie en inzichten, door signalen op te halen uit het kennis- en het beroepenveld (met name MKB).
Afgeleide doelen:
1. Het Platform zal een aanspreekpunt zijn voor HBO-onderzoek voor de topsectoren (TKI BBE, TS Chemie, Energie en Agro&Food) en haar intermediairs (Chemielink, Innovatielink) en op die manier de onderzoekspijler binnen het Landelijk Kennisnetwerk vormgeven.
2. Het nationale platform zal een rol spelen in de afstemming tussen diverse thematische en regionale agenda’s binnen de Biobased Economy, en de onderlinge samenhang verwoorden, bewaken en uitdragen.
3. Het Platform zal een rol spelen in het verwoorden van de HBO aanpak en het HBO belang in diverse beleids-, onderzoeks- en innovatiegremia.
4. Het Platform zal een rol spelen in het belang van de Biobased Economy binnen de circulaire economie