Meer Waarde met Mosselen

Het samenwerkingsverband van HZ University of Applied Sciences (HZ), mosselkwekers, Rijkswaterstaat, natuurorganisaties en kennisinstellingen onderzoekt de mogelijkheden om litorale mosselbanken in de Oosterschelde aan te leggen en middels een vorm van actief beheer langdurig in stand te houden. De werkveldpartijen wensen deze innovatie, zodat:
- nieuwe, rendabele productielocaties voor de schelpdiersector ontstaan;
- er (alternatieve) methodes beschikbaar komen om (randen van) intergetijdengebieden (het litoraal) te stabiliseren;
- de natuurwaarde van intertidale gebieden wordt verhoogd en wordt bijgedragen aan het voldoen aan Natura-2000 doelstellingen.

Het RAAK PRO project Meerwaarde met Mosselen (MMM) heeft onderzocht hoe droogvallende mosselbanken het beste kunnen worden aangelegd. Door grote veldexperimenten en vergelijkend onderzoek is nieuwe praktijk kennis opgedaan over factoren die een rol spelen bij de aanleg van litorale mosselbanken en over de waarde van een aangelegde mosselbank; (potentiële) economische waarde, de natuurwaarde en bijdrage aan plaatstabiliteit. Ook zijn de (on)mogelijkheden onderzocht om deze verschillende doelstellingen/functies middels een vorm van actief langdurig beheer te verenigen. Het project is uitgevoerd met studenten die ervaring opdoen in het werkveld via (afstudeer-)stages. Daarnaast wordt het project, ook na de einddatum, als levende casestudie ingezet in praktijkgericht onderwijs aan de HZ.

De belangrijkste resultaten zijn een beproefde methode voor de aanleg van een litorale mosselbank, factsheets over sediment dynamiek en biodiversiteit, een uitgewerkt businessmodel en vier wetenschappelijke publicaties (alle beschikbaar via de Delta Expertise Site). In samenwerking met de partners wordt momenteel verkend in welke kwetsbare gebieden de ontwikkelde methodiek kan worden ingezet voor het aanleggen van droogvallende mosselbanken – een goede illustratie van de duurzame borging van de project resultaten in de beroepspraktijk.

Aanleiding
In de Oosterschelde hebben de intergetijdengebieden (de stukken die bij laag water droogvallen, ook wel: litoraal) last van een proces dat bekendstaat als zandhonger. De afkalving is groter dan de aangroei en zonder ingrijpen zal deze erosie ervoor zorgen dat het gebied uiteindelijk onder water verdwijnt. Zandhonger bedreigt de landschappelijke kwaliteit, belangrijke habitattypen en natuurwaarden. Tegelijkertijd willen schelpdierkwekers de productie van mossels en oesterbroed in het gebied verhogen. Litorale mosselbanken kunnen een oplossing bieden omdat ze mogelijk erosieremmend werken.

Doelstelling
De centrale vraagstelling waarop dit onderzoek antwoorden zoekt, valt in drie deelvragen uiteen:
" Hoe kunnen litorale mosselbanken in de Oosterschelde worden aangelegd?
" Welke waarde levert dit op?
" Zijn de verschillende functies - economie, plaatstabiliteit en natuur - te verenigen, en zo ja, hoe?
De projectleden onderzoeken wat de methoden en (rand)voorwaarden zijn voor het construeren van een litorale mosselbank. Ze onderzoeken factoren in aanleg en actief langdurig beheer die meerwaarde voor commerciële productie, plaatstabiliteit en natuur van de schelpdierbank leveren. Ze kijken bovendien naar mogelijkheden om deze meerwaarde te balanceren en te optimaliseren.

Beoogde resultaten
Het belangrijkste concrete resultaat van het project is een beproefde methode, met guidelines en protocollen, voor de aanleg van litorale mosselbanken.
Een waardenmodel zal inzicht geven in duurzaam beheer. De nieuwe kennis, inzichten en producten worden online in het bestaande kennismanagementsysteem van de Delta Academy, de Delta Expertise Site (wiki), geïncorporeerd en zo breed ontsloten. Het projectteam publiceert over de nieuwe kennis, en de kennis en producten gaan deel uitmaken van het onderwijs en de nascholing van de hogeschool.