Professioneel samenwerken in de wijk

Eerste lijnsprofessionals in de wijk werken steeds meer samen. Met collega’s van andere disciplines en andere organisaties, maar ook met mantelzorgers en vrijwilligers. Maar hoe doe je dat eigenlijk, samenwerken? En hoe weet je of je samenwerkingspartners de samenwerking ook goed vinden? Deze vragen van eerste lijnsprofessionals zoals wijkverpleegkundigen, praktijkondersteuners, maatschappelijk werkers en welzijnswerkers vormden de aanleiding om te starten met het project Professioneel samenwerken in de wijk. In dit project ontwikkelden twee lectoraten van Hogeschool Windesheim samen met professionals, mantelzorgers en vrijwilligers twee samenwerkingsthermometers met een bijpassende toolbox. Met de thermometers kunnen de professionals zelfstandig de kwaliteit van hun samenwerking beoordelen en met de tools kunnen zij de samenwerking vervolgens verbeteren.
In de eerste fase van het project is onderzocht welke factoren interprofessionele samenwerking tot een succes maken. Deze factoren vormen de basis voor de thermometers, waarvan de ene kan worden ingezet om de kwaliteit van de samenwerking met verschillende professionals inzichtelijk te maken en de tweede inzicht geeft in de kwaliteit van de samenwerking met het informele netwerk rond cliënten. Vijf teams hebben vervolgens met de samenwerkingsthermometers gewerkt aan het versterken van hun samenwerking. Hierbij werden ze ondersteund door studenten Verpleegkunde, Toegepaste Gerontologie en Social Work en docentonderzoekers. Daarbij is onderzocht of de samenwerkingsthermometers van toegevoegde waarde is geweest en hoe de thermometers verbeterd konden worden. De professionals reageerden enthousiast. Zij waarderen de thermometers omdat het instrumenten zijn die makkelijk zijn in te vullen en direct resultaten laten zien. Daarbij wordt niet alleen de individuele beoordeling zichtbaar maar de thermometers laten ook zien waar teamleden wel en niet hetzelfde oordelen. Dit helpt de teams bij hun gesprek over de samenwerking en bij het beslissen over welke aspecten van de samenwerking ze willen verbeteren. Ook vonden de professionals het prettig dat ze meteen konden beschikken over een toolbox met concrete tools en interventies die ze kunnen inzetten bij het verbeteren van de samenwerking.

Aanleiding
Eerstelijnsprofessionals zoals wijkverpleegkundigen, praktijkondersteuners, maatschappelijk werkers en welzijnswerkers hebben te maken met grote veranderingen in hun beroepspraktijk. De zorg concentreert zich meer in de wijk en professionals werken in multidisciplinaire teams met professionals van verschillende organisaties. Daarnaast moeten zij samenwerken met mantelzorgers en vrijwilligers. En omdat het overheidsbeleid erop gericht is mensen langer thuis te laten wonen, wordt de zorgvraag steeds complexer. Goed samenwerken is essentieel. Er bestaan methodieken, maar de zorgverleners hebben het gevoel dat ze niet kunnen voldoen aan de veranderende eisen. Er is behoefte aan aanvullende kennis en ondersteuning bij het regisseren en monitoren van de kwaliteit van de samenwerking.

Doelstelling
Dit RAAK-project gaat op zoek naar oplossingen. De onderzoekers gaan vaststellen welke factoren de samenwerking tussen professionals onderling en van professionals met het informele netwerk in de wijk bevorderen dan wel belemmeren. Daarna worden instrumenten ontwikkeld waarmee professionals zelf hun samenwerking duurzaam kunnen monitoren en verbeteren, zonder tussenkomst van managers, adviseurs of anderen. Hiermee versterken zij hun professionaliteit en autonomie. Vijf zorgteams gaan de samenwerkingsinstrumenten (zogeheten thermometers) in de praktijk gebruiken. De teams evalueren de methoden en leveren input voor verbetering.
Beoogde resultaten
Het project levert de volgende concrete resultaten op:
" indicatorenset voor de kwaliteit van samenwerking in de eerstelijnsberoepspraktijk, waarvan een deel voor professionals onderling en een deel voor professionals met informele netwerkleden;
" twee samenwerkingsthermometers waarmee professionals zelf hun samenwerking kunnen monitoren en verbeteren, zonder tussenkomst van managers en adviseurs;
" beslismatrix met samenwerkingsacties die aansluiten bij de thermometers;
" beschrijving van vereisten (inhoudelijk en technisch) voor een bijpassende digitale applicatie;
" beschrijving van factoren die de kwaliteit van samenwerking bevorderen;
" implementatieplannen voor praktijk en onderwijs (inclusief opzet voor minor en leerwerkplaats);
" publicaties in vakbladen en wetenschappelijke tijdschriften.