Ruimte voor de levensbeschouwelijke ontwikkeling van iedere leerling

Het project Ruimte voor levensbeschouwelijke ontwikkeling van iedere leerling beoogde leraren in het basisonderwijs handvatten te bieden om hun levensbeschouwelijk onderwijs voor elke leerling in hun soms zo diverse groep betekenisvol te maken. Daarvoor is gewerkt met het Hermeneutisch Communicatief Model (hierna HC model), ontwikkeld in het eerdere RAAK project Het kind en de grote verhalen. Leraren in het project hebben zich het model eigen gemaakt en leerlijnen en lessenseries ontworpen vanuit deze theorie. Het project heeft de volgende inhoudelijke ontdekkingen opgeleverd:
- Leraren op zowel openbare, katholieke als protestantse scholen hebben baat bij deze werkwijze, zoals uitgebreid beschreven in de publicatie Leren van Betekenis, Marnix Academie Utrecht, 2017, hoofdstuk 4, meegezonden met deze eindrapportage en te vinden via https://drive.google.com/drive/folders/0BwWbc1uvKnhhVUd3RzVubDlpNzQ
- Leerlingen geven vaker dan bij traditionele lessen levensbeschouwing aan ‘echt’ iets geleerd te hebben en koppelen meer eigen levenservaringen aan de lesstof
- Werken met het HC model vraagt ruimte in de overtuigingen van individuele leraren en lerarenteams om dialogisch met levensbeschouwelijke bronnen om te gaan
- Leraren hebben vanuit het HC model rollen leren kennen die zij kunnen vervullen in het levensbeschouwelijk onderwijs en deze rollen bewuster leren inzetten (gids, begeleider, stimulator)

Het project heeft naast inhoudelijke ook andere resultaten opgeleverd, zoals een landelijk netwerk van belangstellenden; een website waar projectresultaten en het verdere denken hierover gedeeld kan worden; een laagdrempelige publicatie, die de projectresultaten voor een breed publiek ontsluit. Omdat de projectdeelnemers het project vooral zien als een eerste stap in de verdere ontwikkeling van het denken over betekenisvol levensbeschouwelijk onderwijs is een diversiteitscontext, nodigen ze belangstellenden van harte uit zich bij het netwerk te voegen, zie www.marnixacademie.nl/levo

Aanleiding
Leerkrachten van openbare én bijzondere basisscholen willen dat leerlingen zich levensbeschouwelijk ontwikkelen, ieder op een eigen wijze. Leerkrachten geven aan het lastig te vinden om de begeleiding van de levensbeschouwelijke ontwikkeling van leerlingen goed vorm te geven. Gebruikelijke modellen voor levensbeschouwelijke communicatie en beschikbare methoden gaan uit van bestaande tradities (liberaal/verkondiging) en veelal vaste leermomenten op de dag. Voor een brede begeleiding van de levensbeschouwelijke ontwikkeling en het inspelen op momenten dat vragen van levensbeschouwelijke aard zich aandienen, schieten de gebruikelijke modellen tekort.

Doelstelling
De centrale vraag die de onderzoekers van dit project willen beantwoorden is: Hoe kunnen leerkrachten op de basisschool op hermeneutisch-communicatieve wijze leerlingen van 4-12 jaar begeleiden in hun levensbeschouwelijke ontwikkeling?
Het onderzoek vindt plaats in professionele leerwerkgemeenschappen (PLG's). Een PLG bestaat uit een team van leerkrachten en leerkrachten in opleiding (lio's) samen met twee onderzoekers van iedere deelnemende hogeschool. De PLG stuurt het onderzoek naar het begeleiden van de levensbeschouwelijke ontwikkeling van leerlingen, ontwikkelt interventies en voert deze uit. Ook ontwikkelen de PLG's een doorlopende leerlijn voor levensbeschouwelijk onderwijs.

Beoogde resultaten
Het onderzoek leidt tot nieuwe kennis over de begeleiding van leerkrachten in het herkennen, bespreekbaar maken van en communiceren over de levensbeschouwelijke ontwikkeling van leerlingen op de basisschool.
Het project levert de volgende producten op voor de beroepspraktijk:
" een beschrijving van kenmerken van het hermeneutisch-communicatief begeleiden van de levensbeschouwelijke ontwikkeling van een pluriforme basisschoolpopulatie;
" een stappenplan voor het ontwikkelen van de begeleiding naar een hermeneutisch-communicatieve begeleiding;
" voorbeelden van doorlopende leerlijnen in levensbeschouwelijke ontwikkeling;
" lesmateriaal voor het hermeneutisch-communicatief begeleiden van levensbeschouwelijke ontwikkeling;
" de ontwikkeling van een Netwerk Levo in de 21e eeuw, dat zorgt voor de verduurzaming van de samenwerking;
" de ontwikkeling van een website voor het Netwerk Levo in de 21e eeuw.