SAMEN BETER Samenwerken om de circulaire potentie van bedrijventerreinen te benutten

Al meer dan honderd jaar zijn bedrijventerreinen dé aangewezen locatie om te ondernemen en te produceren. In Nederland zorgen zo’n 3.500 terreinen (> 80.000 hectare) voor meer dan 30% van de werkgelegenheid. Bedrijventerreinen zijn voor de Nederlandse economie van groot belang en vertegenwoordigen een ongekend, maar zwaar onderschat circulair potentieel. Grote effecten zijn te bewerkstellingen op het gebied van de circulaire economie, o.a. door het sluiten van materiaalstromen1. Dit potentieel krijgt echter vanuit overheidswege nauwelijks aandacht. Zo wordt in het Klimaatakkoord (2019) met geen woord gerept over circulariteit op bedrijventerreinen en in de dertig Regionale-Energie-Strategieën, die hieraan uitvoering geven, komen circulaire bedrijventerreinen amper terug.

Het organiseren van publiek-private krachtenbundeling op bedrijventerreinen is essentieel voor het aanboren van de circulaire potentie. De rolinvulling van de lokale beleidsmedewerker werklocaties (zoals de EZ/RO-ambtenaar, accountmanager bedrijventerreinen en projectleider duurzaamheid) is echter weerbarstig. Enerzijds is het een zoektocht naar operationalisering van het concept circulaire bedrijventerreinen. Anderzijds moet het oorspronkelijk vooral inhoudelijke profiel worden verbreed naar een rol als innovatieve aanjager/procesmanager. Betrokken beleidsmedewerkers missen echter de juiste vaardigheden en tools voor een praktische aanpak om samen met ondernemers tot resultaten te komen. Dit geldt ook voor de hbo-opleidingen, als kraamkamer voor deze professionals. De circulaire potentie van bedrijventerreinen wordt daardoor onderbenut.

De volgende vraagstelling staat in RAAK-project SAMEN BETER centraal: “Hoe kan de lokale beleidsmedewerker een effectieve katalysator worden om de circulaire potentie van bedrijventerreinen te benutten in co-creatie met relevante stakeholders?”

Fontys Hogescholen en de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) willen met 9 gemeenten, 3 provincies, ondernemersorganisaties en bedrijventerreinenexperts de rol van de publieke professional versterken. Het consortium beoogt ontwikkeling van kennis en kunde, integrale besliskaders en op maat gemaakte procesvormen om realisatie van circulaire bedrijventerreinen een stap dichterbij te brengen. Het project wordt gesteund door lokale werkgeversorganisaties, parkmanagementorganisaties en bedrijventerreinverenigingen.

Circulaire bedrijventerreinen: sleutel tot een duurzame toekomst
Bedrijventerreinen spelen een cruciale rol voor het versnellen van de circulaire transitie. De potentie van de 3.600
bedrijventerreinen wordt nauwelijks benut. Er is een gebrek aan kennis van business cases en wat bedrijven beweegt,
voorbeelden en concrete resultaten zijn schaars en organisatorisch vermogen om deze terreinen circulair in te richten is
gering. Zonder gerichte actie en opschaling loopt de circulaire transitie – net als de energietransitie – vast. Dit heeft
gevolgen voor het groene industriebeleid en het vestigingsklimaat, terwijl Nederland, in lijn met het Draghi rapport, veel
minder afhankelijk moet worden van grondstoffen buiten de EU en meer moet inzetten op diverse R-strategieën voor
kwetsbare materialen, grondstoffen en producten.
In dit praktijkgerichte onderzoek, uitgevoerd in Gelderland, Brabant en Limburg, is onderzocht hoe bedrijventerreinen
kunnen bijdragen aan de circulaire economie. Publieke professionals – aanjagers bij gemeenten, regio's en provincies -
spelen een cruciale rol om duidelijk te maken wat een circulair bedrijventerrein is en wat nodig is concrete resultaten te
boeken. De focus lag op het ontwikkelen van circulaire businesscases, het versterken van organisatiekracht in een gebied
en het in kaart brengen van de benodigde competenties van publieke professionals om een bestaand terrein circulair te
ontwikkelen. Er is speciale aandacht besteed aan de onontgonnen ruimtelijke impact van de circulaire transitie gelet op de
toenemende druk op de ruimte door onder andere woningbouw en druk op de milieuruimte.
Een belangrijke uitkomst is dat publieke professionals als team moeten functioneren, die in staat zijn publieke en private
belangen te verbinden en in staat zijn intern circulair beleid te ontwikkelen en implementeren. Dit onderzoek heeft ervoor
gezorgd dat circulaire bedrijventerreinen op de beleids- en politieke agenda staan. De resultaten dragen bij aan de
ruimtelijke beleidsvorming. Met bedrijventerreinen kun je oprecht ‘duurzaam scoren'