© 2024 SURF
Chronische pijn is een groot, complex en duur probleem en heeft een forse impact op kwaliteit van leven, dagelijks functioneren, stemming en ziekteverzuim van de patiënt. Een deel van de patiënten komt uiteindelijk terecht in een chronische pijnrevalidatie programma, waarbij het leren omgaan met de chronische pijn voorop staat. Het probleem is dat bij een deel van deze patiënten na verloop van tijd sprake is van terugval van de behandelresultaten en terugkeer van de ervaren klachten. Bij een aantal revalidatiecentra in Nederland bestonden vragen over de effectiviteit van de gegeven chronisch pijn programma’s op de lange termijn. Dit vormde de aanleiding voor het onderzoeksproject SOLACE. Het doel van het onderzoek was dan ook het ontwikkelen en samenbrengen van kennis en kunde op het gebied van zelfmanagement en chronische pijn revalidatie.
De onderzoeksvraag viel in twee delen uiteen:
1 Wat zijn de lange termijneffecten van chronische pijnrevalidatie en welke klinische kenmerken hebben patiënten die een terugval ervaren?
2 Welke strategieën zijn er te ontwikkelen ter ondersteuning van zelfmanagement na het volbrengen van een chronisch pijnprogramma?
Om de eerste vraag te kunnen beantwoorden is een retrospectieve survey naar de effecten van pijnrevalidatie, mate van zelfmanagement en het percentage terugval op 3 en 12 maanden uitgevoerd. Hieruit kwam als
voorlopige resultaat naar voren dat onder succesvolle revalidanten na 12 maanden bij 40% sprake is van terugval.
Ook is een systematisch literatuuronderzoek uitgevoerd naar de effecten van een zelfmanagement interventie op eigen-effectiviteit, dagelijkse activiteiten en beperkingen bij patiënten met chronische pijnklachten. Uit deze studie kan worden geconcludeerd dat een interventie op maat waarschijnlijk meer effectief is dan een generieke aanpak die voor alle patiënten gelijk is.
Door middel van co-design is een prototype voor een interventie ontwikkeld om mensen met chronische pijn te helpen de resultaten van hun revalidatie vast te houden. Dit is een werkboek waarin waarden en doelen kunnen worden geformuleerd en belangrijke momenten of ervaringen tijdens de revalidatie en daarna kunnen worden bewaard, als herinnering en steun in de rug bij terugval. Het werkboek is in een feasibility studie door 8 patiënten getest. Zij beoordeelden de bruikbaarheid van het werkboek gemiddeld met een 7,8 en motiveerde mensen om hun doelen ook daadwerkelijk uit te voeren: “Het werkboek was een leidraad voor mij tijdens de revalidatie”. Ook de behandelaars van Revalidatiecentrum Adelante in Hoensbroek en Maastricht zijn gevraagd naar hun ervaringen. Zij zijn zeer positief over de mogelijkheden van het werkboek, met name omdat een aantal onderdelen goed aansluit bij hun behandeling. Zij zijn dan ook zeker van plan het gebruik in de toekomst voor te zetten. Op basis van de ervaringen van de patiënten en de professionals is het werkboek aangepast en beschikbaar voor alle revalidatiecentra.
Tevens is in het kader van SOLACE het spel Levenskracht ontwikkeld, een gezelschapsspel dat mensen met chronische pijn kan ondersteunen hun leven met chronische pijn, en alles wat daarmee samenhangt, aan hun omgeving duidelijk te maken.
Zie ook www.solace.hu.nl.
Aanleiding
Hoe effectief zijn de chronische pijnprogramma's, vooral op de lage termijn? Die vraag leeft bij een aantal revalidatiecentra in Nederland. De revalidatiecentra behandelen patiënten met chronische musculoskeletale pijn. Veel van de patiënten hebben of krijgen te maken met persoonlijk en maatschappelijk disfunctioneren. Programma's zijn met name gericht op het beïnvloeden en veranderen van het gedrag van patiënten, zodat ze in hun dagelijks leven beter met de pijn om kunnen gaan. Zelfmanagement speelt daarbij een belangrijke rol. Echter, patiënten met chronische pijnklachten zijn lang niet altijd trouw aan hun therapie en gaan ook niet altijd goed om met een terugval. Hulpverleners in chronische-pijnbehandelteams van revalidatiecentra en ziekenhuizen constateren dat een deel van hun patiënten zelfmanagement niet volledig kunnen bestendigen in het dagelijks leven.
Doelstellingen
Vanuit de beroepspraktijk is de volgende vraag geformuleerd: wat is het langetermijneffect van een chronische-pijnprogramma en zijn er strategieën te ontwikkelen om een eventuele terugval te voorkomen? Deze vraag is leidend in het RAAK-project SOLACE. Het start met een onderzoek naar het langetermijneffect van een revalidatieprogramma en meet de terugval van patiënten die een programma hebben gevolgd. Daarna worden strategieën ontwikkeld die gericht zijn op gedragsbehoud. Professionals, onderzoekers, studenten en docenten werken hierbij nauw samen. Om de effectiviteit van de strategieën in de praktijk te testen, wordt een pilot uitgevoerd.
Boogde resultaten
Het SOLACE-project verbindt het onderwijs- en onderzoeksveld met de beroepspraktijk door het samen ontwikkelen van strategieën die het vermogen tot zelfmanagement van patiënten met chronische pijn vergroten. Verspreiding van de opgedane kennis en ervaring vindt plaats via de verschillende projectpartners en hun netwerken. Denk aan intercollegiaal overleg, stages en fysiotherapeutische en pijngenootschappen. Daarnaast zullen de resultaten geïmplementeerd worden in het onderwijs van het Instituut voor Bewegingsstudies van de Hogeschool Utrecht.