TAK (Toekomst Als Kompas)

De toekomst als kompas wordt gebruikt om te verbinden met handelen in het heden. De ontwikkelende toolkit faciliteert ontwerpgericht toekomstdenken over de energietransitie in de gebouwde omgeving.

Dit project beoogt de toekomst als kompas te gebruiken en te verbinden met handelen in het heden. Een transmediale toolkit wordt hiervoor ontwikkeld die ontwerpgericht toekomstdenken met stakeholders in een maatschappelijk vraagstuk faciliteert. Een vraagstuk waarop de toolkit wordt toegepast in dit project is de energietransitie in de gebouwde omgeving.  

Doel van dit project is de onderzoeksmethode door te ontwikkelen in een toekomstbestendige, elkaar versterkende online en offline vorm (transmediale toolkit), die stakeholders rondom een maatschappelijk vraagstuk faciliteert om toekomstdenken te gebruiken om tot radicale, breed gedragen innovaties te komen.

De beroepspraktijk vraagt om methoden die participatie bij wijkgerichte energietransitie koppelen aan andere maatschappelijke opgaven. Er wordt gezocht naar manieren om de energietransitie te verbinden met werken aan een duurzame leefomgeving, ook door bewoners zelf. Er is behoefte om los te komen van het korte termijn denken. De uitdaging daarbij is om mogelijke toekomsten te verbinden met handelen in het heden, zodat we tot radicale vernieuwing komen.

De meeste methoden voor visievorming extrapoleren lineair het verleden via het heden naar de toekomst. ‘Probing the future’ breekt met die continuïteit door een sprong in de verre toekomst te nemen. Verbeeldingskracht, reframing en speculatief ontwerpen worden ingezet om een spectrum van mogelijke toekomsten voorstelbaar te maken. 

Een hybride (online/offline) toolkit die te gebruiken is in het onderwijs en in organisaties, en in processen waarbij ook non-professionals betrokken worden. De tool wordt intergenerationeel inzetbaar, zodat studenten samen met (non)professionals uit verschillende leeftijdscategorieën van elkaar kunnen leren.

Instrumenten in de toolkit richten zich op:

• Onderzoeken van vroege signalen van verandering met betrekking tot het vraagstuk: Ontwikkelen alternatieve toekomstscenarios;


• Bouwen van probes: interactieve en ervaarbare visualisaties van toekomstscenario’s die uitnodigen tot dialoog;


• Analyseren van reacties en inzichten uit de dialoog;


• Formuleren van praktische experimenten in de nabije toekomst om te ‘prikken in het systeem’.

01 december 2020 - 30 november 2021

Als strategisch ontwerpdenkers bij de Hogeschool Utrecht (HU) gebruiken we dit toekomstdenken al langer als onderzoeksmethode om complexe vraagstukken samen met overheden, burgers en andere relevante organisaties in beweging te krijgen en in het onderwijs leiden we studenten Communicatie en Multimedia Design erin op.

Het onderzoek wordt gefinancierd door de NWO.

Dossiernummer: KIEM.K20.01.037