© 2024 SURF
Sociale ondernemingen staan voor de continue uitdaging om hun commerciële en sociale doelen in balans te houden. Door het organiseren en behouden van deze balans kunnen sociale ondernemingen blijven bijdragen aan een betere arbeidsmarktpositie voor kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt en verder groeien en professionaliseren. In het onderzoek stond de vraag centraal: hoe kan die balans tussen sociale en commerciële doelen worden georganiseerd en behouden?
We concluderen dat sociaal ondernemen op veel vlakken hetzelfde is als gewoon ondernemen: er is een kwalitatief goed product nodig met voldoende afzet en marge en dat aansluit bij de behoefte van klanten, er zijn mensen nodig om op te kunnen bouwen en om voldoende productie te kunnen draaien én om te groeien heb je mensen en middelen nodig en moet je als ondernemer taken loslaten. Specifiek voor sociaal ondernemingen is dat de sociale doelstellingen de commerciële keuzes beïnvloeden, zoals de te benaderen klanten, aan te nemen opdrachten en de boodschap naar buiten toe. Ook blijkt uit de uitdagingen dat het nastreven van meerdere doelstellingen leidt tot ‘meer’ op allerlei andere aspecten: meer begeleiding, meer variatie in personeel en meer regelingen waarmee men te maken heeft, meer variatie in financieringsbronnen en meerdere boodschappen om naar buiten te brengen.
Hoewel uit alle gesprekken ook blijkt dat het sociaal ondernemerschap de ondernemers veel voldoening brengt, vergt het ook veel tijd en aandacht. Ondernemers die het samen doen, staan hierbij sterker dan ondernemers die dit alleen oppakken. Eigenlijk moet er al bij de start van de onderneming een sparringpartner zijn – in of buiten de organisatie – om vanaf de start van de onderneming de sociale en commerciële doelen vorm te geven. Hierdoor zijn deze doelen al vanaf de start meer in balans en wordt gelijk aan verschillende van de succesfactoren voor toekomstbestendigheid gewerkt.
Sociaal ondernemingen onderscheiden zich van traditionele ondernemingen doordat ze missie-gedreven zijn, waarbij winst geen doel op zichzelf is, maar een middel om maatschappelijke meerwaarde te creëren. Het combineren van de maatschappelijke doelstelling en financieel economische duurzaamheid is één van de grootste uitdagingen voor veel sociaal ondernemers. Dit projectvoorstel richt zich op sociale ondernemingen die als primaire doelstelling verhoogde arbeidsparticipatie ofwel werk voor kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt nastreven. Het aantal sociaal ondernemingen groeit. Echter, veel sociaal ondernemingen hebben moeite om vanuit de startfase een volgende fase te bereiken.
Dit project richt zich op sociaal ondernemers in de start-up fase die hun onderneming toekomstbestendig willen maken. Deze ondernemers worstelen met het in balans houden van hun sociale en commerciële waardepropositie. Ze zijn gestart vanuit een primaire, sociale, doelstelling. Maar om te verduurzamen moeten ze voldoende aandacht besteden aan de secundaire, commerciële, doelstelling. Deze draagt immers zorg dat de onderneming kan blijven bestaan en sociale impact kan realiseren.
De centrale onderzoeksvraag luidt: “Hoe kunnen sociale ondernemingen na de start-up fase hun onderneming organiseren opdat bij de volgende fase de balans tussen commerciële als sociale doelstelling wordt behouden?”.
Dit project heeft als doel nieuwe kennis te ontwikkelen over de balans tussen de commerciële en maatschappelijke waardepropositie en over wat in de organisatie nodig is om deze balans te behouden: Hoe kunnen sociaal ondernemers in de start-up fase hun dubbele waardepropositie verduurzamen en welke product-markt-doelgroep combinaties sluiten hierop aan? Hoe kunnen werkprocessen en inzet van personeel worden georganiseerd die hieraan bijdragen? Welke leiderschapsrol past bij de fase van verduurzaming van de sociale onderneming?
Kennis over de wijze waarop deze ondernemers een fundament kunnen leggen als basis voor verduurzaming, kan bijdragen aan de duurzaamheid van sociaal ondernemingen en daarmee aan duurzaam werk voor mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie.