In dit essay richten we ons op de vraag wat de voorwaarden zijn om mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie aan waardig werk te helpen en te houden. Op basis van eerder onderzoek en relevante theoretische inzichten pleiten we voor een integraler benadering ten aanzien van het organiseren van waardig werk voor mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie, waarbij aandacht is voor het perspectief van de individuele werkzoekende, van de (potentiële) werkgever en van andere relevante actoren, inclusief de noodzakelijke randvoorwaarden. Mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie zijn intrinsiek gemotiveerde werknemers die graag willen werken en die – zeker indien ze hierin ondersteund worden door hun werkcontext – een waardevolle bijdrage kunnen leveren aan organisaties en de samenleving.
DOCUMENT
Oekraïense vluchtelingen kunnen bij aankomst in Nederland direct participeren op de arbeidsmarkt. Mede hierdoor ligt hun arbeidsparticipatie een stuk hoger dan onder Oekraïense vluchtelingen in Duitsland. Is dit ‘work first’-model daarmee ook een voorbeeld voor andere landen? Het is aannemelijk dat een work-first aanpak een belangrijke bijdrage levert aan de relatief hoge arbeidsparticipatie van Oekraïners in Nederland. Die vaststelling ondersteunt de lopende politieke en maatschappelijke discussie om asielzoekers meer mogelijkheden te geven om tijdens de asielprocedure te werken. De bevindingen over de arbeidsmarktpositie van Oekraïners laten echter ook zien dat zij vooral aangewezen zijn op het flexibele segment van de arbeidsmarkt waar de meeste onder hun niveau werken. Dit is een groot verschil met de situatie in Duitsland. Een van de lessen zou kunnen zijn om in navolging van Duitsland de inburgering ook open te stellen voor Oekraïense ontheemden (Groenendijk, 2023). Oekraïense ontheemden kwamen naar Nederland met de gedachte dat dit tijdelijk zou zijn, en ook het beleid van de Nederlandse overheid is hierop gestoeld. Deze tijdelijkheidsgedachte brengt met zich mee dat langeretermijnoverwegingen nauwelijks een rol spelen in onder meer de oriëntatie op de arbeidsmarkt en de geneigdheid om de taal te leren. Naarmate de oorlog langer duurt, is de kans groot dat Oekraïners zich hier permanent gaan vestigen. Ook dat is een reden om in beleid het perspectief meer te verschuiven in de richting van een settle first-aanpak, die misschien op korte termijn de arbeidsparticipatie inperkt, maar als het goed is in de naaste toekomst tot een betere arbeidsmarktpositie en grotere zelfredzaamheid leidt.
MULTIFILE
Dit rapport doet verslag van het onderzoek naar de arbeidsmarktpositie van SJD’ers. Anno 2014 staat het werkveld van de SJD’er voor enkele grote wijzigingen. De belangrijkste daarvan zijn de decentralisaties in het sociaal domein, waarbij verschillende taken op landelijk niveau worden overgeheveld naar de gemeenten. Het onderzoek biedt een basis om de ontwikkelingen in het werkveld van de SJD’er te volgen.
DOCUMENT
All4Talent richt zich op alle arbeidsmarktprofessionals, arbeidsorganisaties en samenwerkingsverbanden die er alles aan doen om een inclusieve arbeidsmarkt te realiseren, in het bijzonder voor doelgroepen met een ondersteuningsbehoefte. All4Talent wil eraan bijdragen dat mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie (kunnen blijven) meedoen. In het SPRONG-programma All4Talent wordt een toolbox ontwikkeld die bestaat uit nieuwe kennis, best practices, producten en diensten en manieren om samen te werken richting een inclusieve arbeidsmarkt. De betrokken partners werken in een kennisplatform samen aan kennisuitwisseling en -ontwikkeling. De SPRONG-subsidie biedt de onderzoeksgroep ruimte om kennis en tools te ontwikkelen voor het beter inzetten van werknemers en -zoekenden die aan de zijlijn staan.
Dit project richt zich op het verbeteren van de arbeidsmarktpositie van uitzendkrachten door het creëren van meer inzichten en kennisdeling onder stakeholders over duurzame loopbanen en duurzame inzetbaarheid in de uitzendbranche, om meer positieve beweging te kunnen faciliteren en goede praktijken beter te verankeren in bestaand beleid. De betrokken partijen, waaronder ABU, NBBU en DOORZAAM, willen interventies voor duurzame inzetbaarheid en een leven lang ontwikkelen, effectief implementeren en verankeren binnen de sector. Dit wordt onderzocht binnen zes regionale experimenten binnen fieldlabs per jaar en via het opzetten en actieleren binnen een landelijke Community of Practice (CoP).
De uitdaging om Entree-studenten duurzaam werk te laten vinden én behouden is het centrale vraagstuk van dit PD-traject. Entreeopleidingen zijn praktijkgerichte mbo-niveau 1 opleidingen zonder instroomeisen, bedoeld voor jongeren en volwassenen vanaf 16 jaar zonder diploma van het voortgezet onderwijs. Zij volgen een éénjarige opleiding die voorbereidt op assistent functies in sectoren zoals logistiek, horeca, detailhandel en zorg. Hoewel zij een diploma behalen, bevinden Entree-studenten zich vaak in een kwetsbare arbeidsmarktpositie; ze vinden het minst vaak werk en ontvangen relatief vaak een uitkering. Dit belemmert hun economische zelfstandigheid en verkleint hun perspectief op een duurzame loopbaan. De Inspectie van het Onderwijs wijst op een ‘knip’ tussen onderwijs en arbeidsmarkt, en pleit voor een ketenaanpak waarin onderwijs, werkveld en gemeenten structureel samenwerken. Binnen dit PD-traject wordt in co-creatie ontworpen, beproefd en onderzocht hoe een innovatieve, doorlopende leer- en loopbaanlijn kan bijdragen aan betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt voor Entree-studenten. Bij mboRijnland zet het College Start-Up zich via het Centrum voor Innovatief Vakmanschap Leven Lang Flex (CIV LLF) in voor duurzame arbeidsperspectieven voor Entree-studenten. In samenwerking met regionale bedrijven worden praktijkomgevingen gecreëerd waarin studenten werkervaring opdoen onder begeleiding van docenten en praktijkbegeleiders. De verwachte wet ‘Van school naar duurzaam werk’ (2026) versterkt deze ketenaanpak door nazorg tot een jaar na diplomering verplicht te stellen. Binnen dit PD-traject zal een doorlopende leer- en loopbaanlijn in co-creatie tussen onderwijs, werkveld, gemeenten en met studenten worden ontwikkeld. De focus ligt op begeleiding op maat, ondersteund met praktische tools en kennisdeling binnen een Community of Practice. Deze community brengt de betrokken partijen samen en ontwikkelt handelingskennis om als ‘grenswerkers’ te functioneren. Het einddoel is een stevige leer- en loopbaanroute die leidt tot grotere kansen op duurzaam werk, zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie voor Entree-studenten.
