Hoe kun je de impact van een ontwerpende aanpak op maatschappelijke opgaven versterken? Hoe kan een Programma Ontwerpende Aanpak daaraan bijdragen en wat is daarvoor nodig? Vanuit de ambitie van staatssecretaris Gunay Uslu om de inzet van ontwerp te versterken, is een pilot opgezet onder het penvoerderschap van CLICKNL om tot een meerjarig programmavoorstel te komen. Een team van ontwerpers en onderzoekers ging begin 2023 aan de slag met deze ontwerpopgave. Onze rol als onderzoekers is daarbij ook om te kijken naar wat er al is en scherper te krijgen wat we eigenlijk bedoelen als we het hebben over een ontwerpende aanpak in het kader van maatschappelijke opgaven. Maatschappelijke vraagstukken zijn complex en vaak gekoppeld aan grotere missies en transities op het gebied van o.a. klimaat, energie, landbouw en wonen. Het belang en de impact van deze transities reiken verder dan Nederland. Het zijn multinationale of zelfs mondiale vraagstukken. Wij nemen daarom een kijkje over de grens en gaan op zoek naar andere perspectieven op een ontwerpende aanpak. Hoe doen ze dat eigenlijk in andere landen? En wat kunnen we daarvan leren? Een eerste verkenning binnen ons netwerk leverde verrassende reacties op. In andere landen wordt vaak jaloers naar Nederland gekeken als het erom gaat hoe een ontwerpende aanpak en vooral ontwerpend onderzoek wordt gewaardeerd en gestimuleerd. Op onze beurt refereren wij in Nederland graag naar publicaties van de Design Council in Engeland en zijn we onder de indruk van het werk van het Danish Design Center. Is het gras dan echt altijd groener aan de overkant? Moeten we ons niet juist concentreren op hoe we elkaar aanvullen als het gaat om het samen aanpakken van maatschappelijke opgaven? We gingen in gesprek met een twaalftal onderzoekers, ontwerpers en andere changemakers die werkzaam zijn in Denemarken, Zweden, Engeland (UK) en voor de Europese Unie (EU). En we vroegen naar hun perspectieven op de waarde en rol van een ontwerpende aanpak ten aanzien van maatschappelijke opgaven. In dit stuk brengen we de gesprekken en reflecties samen om een beeld te schetsen van hoe het eraan toegaat in de landen die in onze ogen vooroplopen als het gaat om de toepassing van zo’n ontwerpende aanpak. Ter inspiratie.
MULTIFILE
Vastgoedmonitor Midden-Brabant geeft een overzicht van het vastgoed in deze regio (16 gemeenten). Naast kantorenmarkt, winkelmarkt, woningmarkt, bedrijvenmarkt is ook de infrastructuur en economische situatie beschreven.
MULTIFILE
BrabantAdvies roept op om het leegstandsvraagstuk te koppelen aan de verduurzaming van de gebouwenvoorraad. Met de energietransitie staan overheden voor de opgave om op grote voet te verduurzamen en energie te besparen. Door de voorraad aan leegstaande gebouwen grondig langs te lopen, kan een afweging gemaakt worden welke panden zich lenen voor de verduurzaming. Daarbij zal ook dienen te worden afgewogen bij welke panden verduurzaming een overbodige ingreep is, aangezien ze geen toekomstperspectief hebben en voor sloop in aanmerking komen. Om dat mogelijk te maken zijn nieuwe instrumenten nodig. BrabantAdvies richt zich met haar boodschap niet enkel tot de provincie, maar juist ook tot gemeenten. Het onderstreept de uitgangspunten van de provinciale aanpak: het herbestemmen en transformeren van panden geldt als het ‘nieuwe bouwen’ en eigenaren en gemeenten zijn als eerste aan zet om de leegstand aan te pakken.
MULTIFILE
Inleiding en praktijkvraag De groeiende wereldbevolking gecombineerd met de klimaatverandering zorgt voor een de noodzaak tot een duurzame voedselvoorziening (KIA missie Landbouw, voedsel & water). Een significante reductie van gewasbestrijdingsmiddelen is daarbinnen een belangrijke doelstelling. Robotica maakt als technologie motor van de precisielandbouw plant specifieke precisie-bestrijding mogelijk. Het projectconsortium onderzoekt een semiautonoom samenwerkend grond-luchtrobot platform voor de precisielandbouw. Projectdoelstelling De doelstelling van het project AGRobot Platform is dan ook: “Onderzoek de mogelijkheden van een semi-autonoom samenwerkend grond-lucht robotplatform voor de precisielandbouw”. De hoofddoelstelling wordt binnen dit project beantwoordt door de deliverables uit de volgende subdoelstellingen: 1. Case studie onderzoek naar de mogelijke voordelen van het grond-luchtrobotplatform 2. Onderzoek naar de benodigde technologieën voor een grond-luchtrobotplatform 3. Ontwikkelen van een eerste (mogelijk case-specifieke) demonstrator 4. Ontwikkelen van (nieuwe) samenwerkingsvormen. Vraagsturing & Netwerkvorming Riwo Engineering is een industriële automatiseeerder die met zijn grondrobots en control-besturingssytemen actief is in de veeteelt. DRONEXpert gebruikt hyperspectrale camera’s onder drones voor het bemeten van gewassen. Saxion mechatronica onderzoekt met de onderzoekslijn unmanned robotic systems hoe de nieuwste robotica technologieën systemen mogelijk maakt voor ongestructureerde omgevingen. De partners bezitten gezamenlijk een enorm netwerk (TValley, Space53, euRobotics) en klanten om via de case studies de kansen te achterhalen en te realiseren. Innovatie Nergens ter wereld is een samenwerkend grond-luchtrobot platform actief in de precisielandbouw. Voor OostNederland, met naast veel robotica kennis ook veel Agro-kennis, zal het project letterlijk de KIEM zijn voor nieuwe projecten waaruit de valorisatie kansen richting heel Europa gaan. Activiteitenplan & Projectorganisatie Het project wordt geleid door de lector Dr. Ir. D.A.Bekke en uitgevoerd door Abeje Mersha en Mark Reiling samen met het deelnemend MKB. Het project bestaat uit 4 werkpakketten die achtereenvolgens antwoordt geven op de gestelde subdoelstellingen. Aan elk werkpakket zijn deliverables gekoppeld.
De afgelopen jaren is duidelijk geworden dat er in toenemende mate verzilting en/ of dreiging van verzilting is in 14% van de landbouwgronden in Nederland. Het zoute water kan de wortelzone van gewassen bereiken waardoor de gewasgroei verminderd of helemaal stopt. Op dit moment is bodemverzilting dynamisch in Nederland. Kennis omtrent waar, wanneer en in welke mate er verzilting in de wortelzone plaatsvindt is beperkt. De huidige bemonsteringsmethodes zijn gelimiteerd in tijd en ruimte vanwege de arbeidsintensiviteit. In dit project voeren we een verkennende studie uit voor het vaststellen van bodemverzilting door gebruik te maken van de gevoeligheid van gewassen voor zout in hun wortelzone, we zetten ze in als (bio-) sensoren. De plantreacties worden nauwkeurig gemeten door middel van bladreflecties in het zichtbare deel van het electromagnetisch spectrum, het verrode en het infrarode deel. Onder invloed van zout veranderen deze reflecties en kan er een verziltingssignatuur opgesteld worden. Deze verziltingssignatuur gaat vervolgens toegepast worden voor het herkennen van verzilting met de biosensoren in een proefveld van SPNA waar gecontroleerd zoutwater ingebracht wordt. De lokale bladsignatuur wordt in het veld gecalibreerd met een innovatieve bodemsensor van het bedrijf Fixeau gebaseerd op electrochemische impedante spectroscopie (EIS). Deze sensor is onafhankelijker van de grondsoort en heeft de potentie verzilting accurater vast te stellen dan de huidige saliniteitssensoren. De haalbaarheid om vanuit deze puntcalibratie met de plantsignatuur en de bodemsensor drones in te zetten voor opschaling naar perceelsniveau zal onderzocht worden in samenwerking met ABdrone. De kennis uit dit project kan bijdragen aan verdere opschaling, maar ook versnelling van saliniteitsmetingen voor een beter handelingsperspectief voor agarisch ondernemers en voor het maken van beleid voor landbouw. Sleuteltechnologiën als imaging technologie, sensortechnologie en biosensoren dragen bij een toekomstbestendige agrarische productiesysteem.
Inleiding en praktijkvraag De klimaatverandering zorgt voor dramatische verschuivingen van de huidige klimaatregio’s, waarbij met name Oost-Nederland verdroogt (KIA thema Landbouw, voedsel & water). Het projectconsortium wil met de robotica sleuteltechnologie onderzoeken hoe slimme adaptieve bewateringssystemen kunnen zorgen voor duurzamere lokale groenteteelt in Nederland dat schaalbaar is richting NW-Europa. De initiële focus ligt daarbij op het gebruik voor privé- moestuinen en ecologische precisielandbouw (missie A). Projectdoelstelling De doelstelling van het project Klimaatbestendige RobotMoestuin is dan ook: “Onderzoek de mogelijkheden naar slimme klimaat adaptieve systemen voor groenteteelt in verdrogende gebieden”. De hoofddoelstelling wordt binnen dit project beantwoordt door de deliverables uit de volgende subdoelstellingen: 1. Onderzoek naar de klimaateffecten op het tuinier proces in moestuinen 2. Onderzoek naar de mogelijkheden van klimaat adaptieve en gerobotiseerde moestuinen 3. Ontwikkelen van een slim klimaat adaptief systeem voor moestuinen 4. Ontwikkelen van (nieuwe) samenwerkingsvormen. Vraagsturing & Netwerkvorming MakkelijkeMoestuin heeft een grote eigen gemeenschap van eco-professionals, waarmee ‘grootvaders’ moestuinkennis digitaal is gemaakt om onderling te delen. Met de MakkelijkeMoestuin-app en grond wordt lokale groenteteelt weer aantrekkelijk. Echter de klimaatverandering verdroogt deze moestuinen en de vraag komt daarmee ook rechtstreeks van de eco-professionals. Hoefman Engineering heeft gerecyclede bakken ontwikkelt voor de MakkelijkeMoestuin. Maatschap Groot Leferink is ecologische landbouwer. Beurzen als de AgriTech beurs onderschrijven de techniek integratie met landbouw. Het lectoraat Mechtronica is als robotica kennisleverancier betrokken en lid van euRobotics, HollandRobotics en oprichter van TValley voor kennisontwikkeling en -deling daarvan. Innovatie Dit project is een antwoord op de klimaat-uitdagingen voor de lokale groenteteelt en kan als voorbeeld dienen voor ecologische klimaatbestendige precisielandbouw en zal door een paradigma verschuiving zorgen voor meer innovatieve projecten bij zowel bedrijfsleven als burgers zelf. Activiteitenplan & Projectorganisatie Het project wordt geleid door Dr. Ir. D.A.Bekke en uitgevoerd door René Meijering en Karin Voortman samen met het MKB.
