Geschiedenis en geschiedenisonderwijs staan in het middelpunt van de belangstelling. Over de wijze waarop het onderwijs didactisch zou moeten worden vormgegeven publiceerde het Instituut voor Geschiedenisdidactiek (IVGD) in december 2004 een nieuw handboek. Bij de presentatie van dat boek vond een colloquium plaats over geschiedenisonderwijs en de rol van ‘de canon’ daarin. Het woord werd onder andere gevoerd door Wijnand Mijnhardt, hoogleraar Cultuurgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht, Maria Grever, hoogleraar Theorie en methoden van de maatschappijgeschiedenis aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam, en Arie Wilschut, een van de auteurs van het nieuwe handboek. Hun bijdragen zijn in deze publicatie gebundeld. Een centraal thema in de bijdragen is het onderscheid tussen een ‘canon’ als nationaal opvoedend en vormend richtsnoer, en een chronologisch referentiekader dat de leerbaarheid van het vak verhoogt. De leerbaarheid van geschiedenis staat centraal in de geschiedenisdidactiek. Het bereiken van allerlei vaak hooggestemde doelen die aan geschiedenis worden toegekend is immers afhankelijk van de vraag of en zo ja hoe het vak geleerd kan worden.
DOCUMENT
Dit artikel benadrukt het belang van historisch redeneren als onderdeel van het geschiedenisonderwijs in Nederland: geschiedenis gaat namelijk niet alleen over jaartallen en gebeurtenissen, maar over het leren nadenken en redeneren aan de hand van historische bronnen.
DOCUMENT
Sinds de publicatie van het advies Ons Onderwijs 2032 is onzekerheid ontstaan over de toekomst vangeschiedenis als schoolvak. Gaat het straks op in een kennisdomein Mens & Maatschappij? Die dreiging leidter om begrijpelijke redenen toe dat geschiedenisleraren van zich laten horen: ons vak moet blijven, zondergeschiedenis gaat het niet. Hoe zinvol zulke geluiden ook mogen zijn, bezinning op de inhoud van ons vak isook geboden. Het advies van de commissie-Schnabel geeft stof tot overdenking: betekenisvoller onderwijs,'meer over minder', samenwerking met andere vakken. Wat zijn de mogelijkheden en kansen?
DOCUMENT
Opbrengsten van een project, waarin samenwerking tussen werkveld en lerarenopleiding rondom de inzet van jeugdliteratuur centraal staat. Het laat zien wat de kracht kan zijn van bekroonde jeugdliteratuur voor het opgroeiende kind, de (aankomende) leraar en de lerarenopleider. In het project participeren drie hogeschooldocenten geschiedenis, vier hogeschooldocenten taal en vier leraren in een professioneel leernetwerk (PLN). Daarnaast participeren 23 leraren en 374 leerlingen uit de midden- en bovenbouw van de vier betrokken scholen. Na uitvoer van het onderzoek kan op basis van de resultaten worden verondersteld dat door het lezen van rijke, schurende en naburige teksten verwondering optreedt, wat leidt tot een cognitief conflict. Dit conflict wordt opgelost door interactie gericht op samenwerkend leren. De opbrengst is een verdieping in de concepten, wat zorgt voor een leesmotivatiestimulans. Het aansturen op het laten ontstaan van een cognitief conflict is een krachtige strategie bij leren. De aanpak is daarom beloftevol voor het lees- en geschiedenisonderwijs. Een voorwaarde hierbij is dat de leraar kan functioneren als leesbevorderaar.
DOCUMENT
Summary of the article on the visit to Ukraine by students and teachers of the Secondary Teacher Training College Sittard (Part of Fontys University of Applied Sciences), by Maurice Heemels. In march 2009 a delegation of students and teachers of the Secondary Teacher Training College Sittard visited Ukraine. Their goal was to learn about the Holocaust in Ukraine between 1941 and 1944 and to experience how Ukrainian teachers deal with this topic in school nowadays. The delegation learned that teaching Ukrainian children about the Holocaust in their country is still in an early stage. But that can be seen a very positive, because for many years the Holocaust was a 'forbidden topic'. During the Soviet years talking and writing about the Holocaust was almost impossible and even after Ukraine had become independent (1991) it was rather unusual to do so. One of the other reasons why the Holocaust was rarely spoken about, was probably the fact that many Ukrainians had supported the German occupants in persecuting their Jewish neighbours. As a matter of fact, the persecution of Jews in Eastern parts of Europe was even more inhumane and violent than in Western Europe. Ukraine is full of places connected with this horrible part of its history. Until recently many Ukrainians, especially younger ones, didn't even seem to know the meaning of the word 'Holocaust' itself. Since a few years however, Ukrainian and foreign historians have begun to write about this almost unknown part of the Ukrainian history. And in schools, teachers have carefully begun to tell their students about it. Ukrainian history teacher Olexandr, 'Sacha' Voytenko travels through his immense country to inspire his colleagues in teaching about the Holocaust. In a quite impressive workshop he showed our delegation several ways 'to do it'. The time spent in Ukrainian classrooms on the topic is still relatively small, but can - regarding the past years of 'absolute silence' - be seen as an important break-through. The article will be published in: Kleio, Tijdschrift van de Vereniging van docenten Geschiedenis en staatsinrichting in Nederland (Dutch association of teachers and students of history), volume 7, november 2009.In maart van dit jaar bezochten studenten geschiedenis en docenten van de Fontys Lerarenopleiding Sittard Oekraïne. Ze deden dat samen met andere Nederlandse en Belgische studenten en docenten om meer te weten te komen over de Holocaust in het land en de omgang met dit pijnlijke thema in het Oekraïense geschiedenisonderwijs. Dit artikel is een verslag van de bevindingen van de Limburgse delegatieleden.
DOCUMENT
Het innemen van andere perspectieven is voor leerlingen een belangrijke vaardigheid om te leren in een democratische en diverse samenleving. Eén van de conceptkerndoelen Burgerschap voor het PO, die in maart 2024 zijn gepresenteerd, gaat over respect in een diverse samenleving en noemt als mogelijke aanpak om dit te bereiken de inzet van 'jeugdliteratuur en teksten… waarin verschillende identiteiten en perspectieven naar voren komen en hier gesprekken over voeren' (SLO, 2024). Zowel de inzet van jeugdliteratuur als het vak geschiedenis bieden kansrijke mogelijkheden om leerlingen over verschillende perspectieven te leren nadenken. In deze bijdrage bespreek ik beide mogelijkheden en de vragen die deze oproepen. Het maakt onderdeel uit van mijn nog lopende promotieonderzoek naar de inzet van historische perspectieven in de basisschool.
DOCUMENT
In september 2019 startte op Instituut Archimedes, de lerarenopleiding van Hogeschool Utrecht, het initiatief Cultural Heritage and Education. Dit project stelt zich ten doel jongeren (elf tot veertien jaar) door middel van educatie bewust te maken van het belang van cultureel erfgoed in hun leefomgeving en het behoud ervan voor toekomstige generaties.
DOCUMENT
Geschiedenisonderwijs draagt bij aan burgerschapsvorming. Dan moeten leerlingen wel uitgedaagd worden om te redeneren en argumenteren in historische en hedendaagse contexten. Hoe doe je dat? Carla van Boxtel en Dick van Straaten* geven tips en voorbeelden van opdrachten.
DOCUMENT
