Inaugurele rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van lector aan Hogeschool van Hall Larenstein, 16 juni 2023. Rivieren en beken zijn een gemeenschappelijk, gedeeld goed (in het Engels: common property). De grote rivieren stonden via transport van sediment aan de oorsprong van ons Deltaland en zijn een manifestatie van een belangrijk gedeeld proces: de waterkringloop (Fig. 1). De biogeochemische processen binnen diehydrologische kringloop zorgen voor ons belangrijkste gemeenschappelijk goed: zoet water. Oppervlaktewater – zoals zeewater – verdampt, en wordt door de wind in de vorm van wolken landinwaarts gebracht. Daar valthet als neerslag en zakt in de aarde, wordt gebruikt door planten, verdampt of stroomt vanuit een groter of kleiner stroomgebied via beken en rivieren terug naar zee. Het is daarbij van levensbelang voor ons allen: mensen, dieren en planten. Wij gebruiken rivieren en beken voor ons drinkwater, omvoedsel te verzamelen, als transportader, als riool, als natuurlijke hulpbron inagrarische en industriële productie, voor energieproductie (zowel waterkracht als koeling), als aantrekkelijke woonplaats en voor recreatie. Maar ook wilde dieren en planten gebruiken het als drinkwater,transportader, om voedsel te verzamelen en als leefomgeving. Daarnaast genieten we van de schoonheid van rivieren en beken en biedt het onsinspiratie. Een goed beheer van (het stroomgebied van) beken en rivieren is daarom een gemeenschappelijk belang, waarbij het cruciaal is om de draagkracht van onze watersystemen te kennen en ze niet te overschrijden. Soms moeten we daarvoor terug of verder kijken: naar hoe het vroegerwas, hoe onze buren het doen, of hoe het zou kunnen. In deze rede wordt geschetst hoe er met natuur-gebaseerd rivierbeheer op zoek wordt gegaan naar grote gemene delers: maatregelen waar velen baat bij hebben en waar de belangen ook samenvallen, terwijl we binnen de systeemgrenzen blijven en de draagkracht niet wordt overschreden.
MULTIFILE
In de toekomst zullen wateroverlast en droogte steeds vaker voorkomen. Hoewel water van grote betekenis is voor ons dagelijks leven - en Nederland een rijke traditie heeft van waterbeheer - maken sociale, culturele en historische waarden slechts sporadisch deel uit van watergerelateerd beleid. Omdat er bij wateropgaven veel verschillende partijen aan tafel zitten, is het belangrijk te snappen welke waarden meespelen bij besluitvormingsprocessen. Een serious game kan helpen bij het formuleren van die waarden om bij te dragen aan een beter ‘waterbewustzijn’ van zowel beleidsmakers als bewoners, en bewoners beter te betrekken bij hun eigen leefomgeving. Six Architecten, actief in bouw- en renovatieprojecten waarin water en erfgoed een rol spelen, lopen aan tegen een beleidsomgeving van tegengestelde belangen. De gameontwikkelaar IJsfontein in Amsterdam ontwikkelt serious games en heeft veel ervaring met het visualiseren van historisch materiaal voor musea en archieven, maar zoekt naar de kennis om deze vaardigheden toepasbaar te maken binnen de hedendaagse klimaatopgave. Met deze twee praktijkpartners werken onderzoekers van de TU Delft, op het gebied van watererfgoed, ontwerpen voor waarden (Delft Design for Values) en games (TPM), samen aan de WaterWaarden-game. Voor dit project gaan we in gesprek met beleidsmakers en bewoners om te achterhalen welke waarden er meespelen bij een selectie van objecten (zoals kades, dijken, gemalen) binnen de casus Amsterdam. Waternet, het waterbedrijf van de gemeente Amsterdam en het waterschap Amstel, Gooi en Vecht, zal bijdragen bij het contacten leggen met betrokken en het toetsen aan de beleidswerkelijkheid. Door de waarden en uitdagingen in specifieke opgaven in Amsterdam te analyseren en in de game te verwerken, werken we toe naar een prototype en een aanvraag om deze serious game te ontwikkelen tot een gameplatform dat in de toekomst ook bij wateropgaven in andere gebieden gebruikt kan worden.
