In het boek ‘Wat ik nou toch heb meegemaakt!’ Verslag van een jaar dakloosheid neemt Wim de lezer mee in de wereld van dakloosheid in Utrecht. Op zich is dat verhaal niet uniek: Utrecht telt gemiddeld ongeveer 100 dak- en thuislozen, waarvan Wim er dus één was. De voornaamste reden dat iemand dakloos raakt is een conflict in de relationele sfeer. Maar ook huisuitzettingen, bijvoorbeeld als gevolg van schulden, lijken toe te nemen. Tot zo ver past Wim in het plaatje, maar daar houdt het dan ook wel mee op.
De Nederlandse overheid stelt zich als doel om dakloosheid volledig uit te bannen vóór 2030 (Ministerie van BZK, Ministerie van SZW & Ministerie van VWS, 2022). Om dit doel te bereiken, zijn gegevens over de aard en omvang van dak- en thuisloosheid in Nederland van cruciaal belang. Hoeveel mensen er dak- en thuisloos zijn in Nederland is echter niet duidelijk. Ook is niet bekend wat hun kenmerken en leefsituaties zijn. In het recent verschenen Nationaal Actieplan Dakloosheid: Eerst een Thuis (2023-2030) wordt gewezen op het belang van betere monitoring van dakloosheid, zodat er gericht kan worden gestuurd aan de hand van kwantitatieve gegevens. De huidige monitoring van dakloosheid in Nederland biedt hiertoe onvoldoende mogelijkheden (Ministerie van BZK, Ministerie van SZW & Ministerie van VWS, 2022). Om beter zicht te krijgen op de werkelijke aard en omvang van dak- en thuisloosheid voerde Hogeschool Utrecht in samenwerking met Kansfonds een telonderzoek uit in twee regio’s in Noordoost-Brabant: regio Meierij en Bommelerwaard met centrumgemeente ’s-Hertogenbosch en regio Brabant Noordoost-Oost met centrumgemeente Oss. Hierbij werd gebruik gemaakt van een voor Nederland nieuwe definitie van dakloosheid, de ETHOS-Light classificatie, en van een nieuwe telmethode. Dit rapport bevat de resultaten van de telling die plaatsvond op 16 mei 2023 in regio Meierij en Bommelerwaard. De telling is uitgevoerd in nauwe samenwerking met de gemeenten die onderdeel uitmaken van deze regio: ’s-Hertogenbosch, Zaltbommel, Sint-Michielsgestel, Maasdriel, Vught, Meierijstad en Boxtel. Het onderzoeksteam van Hogeschool Utrecht werd ondersteund door het onderzoeksteam van de Katholieke Universiteit Leuven dat de toegepaste telmethode ontwikkelde. Dit onderzoeksteam, onder leiding van prof. dr. Koen Hermans, past de telmethode inmiddels al een aantal jaar met succes toe in een groot aantal Belgische regio’s. Met hun toestemming passen wij deze methode nu voor het eerst in Nederland toe. Met het uitvoeren van de telling geven de gemeenten in regio Meierij en Bommelerwaard, Hogeschool Utrecht en Kansfonds een impuls aan het in kaart brengen van dak- en thuisloosheid in Nederland. De betrokken gemeenten hebben de ambitie om dak- en thuisloosheid in hun regio gedegen aan te pakken. Zij willen hun beleid gericht op preventie en aanpak van dakloosheid baseren op concrete cijfers en profielkenmerken van dak- en thuisloze mensen in hun regio. De resultaten van deze telling worden gebruikt voor de ontwikkeling van een regionaal actieplan om dakloosheid te voorkomen en te beëindigen in 2030.
De Nederlandse overheid stelt zich als doel om dakloosheid volledig uit te bannen vóór 2030 (Ministerie van BZK, Ministerie van SZW & Ministerie van VWS, 2022). Om dit doel te bereiken zijn gegevens over de aard en omvang van dak- en thuisloosheid in Nederland van cruciaal belang. Hoeveel mensen er dak- en thuisloos zijn in Nederland is echter niet duidelijk. Ook is niet bekend wat hun kenmerken en leefsituaties zijn. In het recent verschenen Nationaal Actieplan Dakloosheid: Eerst een Thuis (2023-2030) wordt gewezen op het belang van betere monitoring van dakloosheid, zodat er gericht kan worden gestuurd aan de hand van kwantitatieve gegevens. De huidige monitoring van dakloosheid in Nederland biedt hiertoe onvoldoende mogelijkheden (Ministerie van BZK, Ministerie van SZW & Ministerie van VWS, 2022). Om beter zicht te krijgen op de werkelijke aard en omvang van dak- en thuisloosheid voerde Hogeschool Utrecht in samenwerking met Kansfonds een telonderzoek uit in twee regio’s in Noordoost-Brabant: regio Meierij en Bommelerwaard met centrumgemeente ’s-Hertogenbosch en regio Brabant Noordoost-Oost met centrumgemeente Oss. Hierbij werd gebruik gemaakt van een voor Nederland nieuwe definitie van dakloosheid, de ETHOS-Light classificatie, en van een nieuwe telmethode. Dit rapport bevat de resultaten van de telling die plaatsvond op 16 mei 2023 in regio Brabant Noordoost-Oost. De telling is uitgevoerd in nauwe samenwerking met de gemeenten die onderdeel uitmaken van deze regio: Bernheze, Boekel, Land van Cuijk, Maashorst en Oss. Het onderzoeksteam van Hogeschool Utrecht werd ondersteund door het onderzoeksteam van de Katholieke Universiteit Leuven dat de toegepaste telmethode ontwikkelde. Dit onderzoeksteam, onder leiding van prof. dr. Koen Hermans, past de telmethode inmiddels een aantal jaar met succes toe in een groot aantal Belgische regio’s. Met hun toestemming pasten wij deze methode nu voor het eerst in Nederland toe. Met het uitvoeren van de telling geven de gemeenten in regio Brabant Noordoost-Oost, Hogeschool Utrecht en Kansfonds een impuls aan het in kaart brengen van dak- en thuisloosheid in Nederland. De betrokken gemeenten hebben de ambitie om dak- en thuisloosheid in hun regio’s gedegen aan te pakken. Zij willen hun beleid gericht op preventie en aanpak van dakloosheid baseren op concrete cijfers en profielkenmerken van dak- en thuisloze mensen in hun regio.
Het ‘Living Lab, Eerst een Thuis’ van gemeente Utrecht en regiogemeenten geeft dakloze mensen directe toegang tot stabiele huisvesting met ambulante begeleiding. De Hogeschool Utrecht voert actieonderzoek uit. We achterhalen kritische succes- en faalfactoren bij huisvesting, begeleiding en landen in de wijk en zorgen ervoor dat we tussentijds samen kunnen leren en experimenteren. Doel Door dit project krijgen we inzicht in wat werkt bij het huisvesten, begeleiden en helpen landen in de wijk van dakloze mensen. Daarmee willen we de kans op duurzaam herstel van de bewoners vergroten. Leergang Housing First Housing First is bekend als model en systeemaanpak voor het beëindigen van dakloosheid. Wil je weten waar dit precies over gaat? Ben je benieuwd naar wat er bij de implementatie en doorontwikkeling komt kijken? Wil jij met Housing First een effectieve bijdrage leveren aan het beëindigen van dakloosheid? Meld je dan aan voor onze nieuwe Leergang Housing First die in januari '23 van start gaat en wordt verzorgd door Housing First Nederland en Hogeschool Utrecht. Resultaten Inzicht in de kritische succes- en faalfactoren op de thema’s begeleiding, huisvesting en landen in de wijk; Het vergroten van de kans op duurzaam herstel van mensen die na een periode van dakloosheid weer zelfstandig gaan wonen. Looptijd 01 april 2021 - 31 augustus 2023 Aanpak We organiseren groepssessies met bewoners, begeleiders en ketenpartners bij de verschillende projecten die onder het Living Lab vallen. Daarbij kijken wat goed gaat en wat beter kan en vertalen we de opgehaalde informatie naar interventies of actiepunten.
Bij de telling van het CBS blijven veel dakloze mensen buiten beeld. Met een bredere definitie van dakloosheid krijgen we zicht op de werkelijke situatie. We starten een pilot in Den Bosch en in Oss om met het ETHOS-light classificatiesysteem aantallen en profielkenmerken van dakloze mensen in kaart te brengen. Doel We dragen bij aan de ontwikkeling van een brede definitie en daarop gebaseerde telling van dak- en thuisloosheid. Daarmee kan dakloosheid beter gemonitord worden en kan adequate beleidsinformatie worden aangereikt, waarmee de toestroom van dak- en thuisloze mensen kan worden teruggedrongen. Resultaten Zicht op de werkelijke aantallen en profielkenmerken van dak- en thuisloze mensen Ontwikkeling van een brede definitie en daarop gebaseerde telling van dak- en thuisloosheid Adequate beleidsinformatie voor lokale én landelijke beleidsmakers Looptijd 01 september 2022 - 01 september 2023 Aanpak We organiseren een eendaagse telling in Den Bosch en in Oss, een zogenoemde point-in-time-meting. Alle organisaties die in aanraking komen met dak- en thuisloze mensen vullen op de dag van de telling vragenlijsten in over mensen die vallen in de ETHOS-light categorieën.
Steeds meer (ex-)dakloze mensen wonen in de wijk met ambulante ondersteuning. Wijkbewoners ervaren hier vaak weerstand tegen. Onderzoek laat zien dat (ex-)dakloze mensen te maken krijgen met stigma en sociale uitsluiting. Een belemmering bij het herstel van dakloosheid. Met de ontwikkelwerkplaats ‘Zachte landing in de wijk’ gaan we op zoek naar wat er nodig is om prettig samen te leven in de wijk en hoe we stigma's kunnen tegengaan. Dit doen we samen met lokale partners uit ’s-Hertogenbosch.Doel Binnen de ontwikkelwerkplaats onderzoeken we hoe we prettig samenleven in de wijk kunnen bevorderen. De landelijke organisatie Samen Sterk Zonder Stigma heeft het concept 'bewustwordingsbijeenkomsten' ontwikkeld voor mensen met psychische kwetsbaarheid. Binnen onze ontwikkelwerkplaats bekijken we hoe we dit concept kunnen richten op mensen met een achtergrond van dakloosheid. Gezamenlijk kijken we hoe we deze bijeenkomsten kunnen organiseren in de wijk. We proberen deze uit in twee wijken, onderzoeken wat de succes- en faalfactoren zijn en passen de bijeenkomsten zo nodig aan. Resultaten Draaiboek met beschrijving van de inhoud van de bijeenkomsten dat bruikbaar is voor de borging en verspreiding; Informatieblad met beschrijving van de resultaten en werkzame elementen van de bijeenkomsten; Plan voor implementatie en borging van de bijeenkomsten binnen de regio. Looptijd 01 mei 2021 - 28 februari 2022 Aanpak Tijdens de ontwikkelwerkplaatsbijeenkomsten wordt de (ervarings)kennis van alle deelnemers benut en ontwikkeld. De leefwereld van (ex-) dakloze mensen en andere wijkbewoners vormt de leidraad voor het gesprek dat we met elkaar voeren. De uitgangspunten van de ontwikkelwerkplaats zijn: Ontmoeting; Uitwisseling van (ervarings)kennis; Leren van elkaar; Contact en duurzame verbinding tussen de deelnemers aan de ontwikkelwerkplaats.
