Poster en begeleidende audio uit de guided tour van het Open Atelier van CoE Groen op 7 december 2023 over de projecten van het lectoraat Klimaatrobuuste landschappen aan HAS green academy. In de afgelopen jaren is het landschap van Nederland homogener en minder biodivers geworden. Hierdoor is de veerkracht uit het systeem verdwenen en is het landschap niet opgewassen tegen de klimaatextremen als droogte en piekbuien waar we mee te maken hebben. Daarom moeten we het landschap weer adaptief maken, zodat de veerkracht terugkomt en biodiversiteit herstelt wordt. Dit is waar het lectoraat Klimaatrobuuste landschappen onderzoek naar doet. Het lectoraat is een samenwerking tussen HAS green academy en Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO KNAW).
MULTIFILE
In het project ‘Landbouw in Klimaatrobuuste Beeklandschappen’ (SIA PVG.DZ21.03.004) zijn het bodem- en watersysteem, het agrarisch perspectief, de verdienmogelijkheden binnen dit landschap en de rol van governance uitgewerkt. De methodieken zijn aan de hand van drie verschillende casusgebieden opgesteld, getest en repliceerbaar gemaakt en hebben verschillende producten en rapportages opgeleverd. De gebruikte casusgebieden zijn het Koningsdiep (FR), de Buulder Aa (NB) en het Vechtdal (OV), drie verschillende maar wel vergelijkbare gebieden op zandgronden waar de aanwezigheid van lokale laagtes en hoogtes voor complexe dynamiek zorgen op het gebied van droogte en wateroverlast. Dit deelbestand is onderdeel van het grotere geheel. Houd er rekening mee dat deze informatie is gepubliceerd op 28-02-2025 en onderhevig kan zijn aan wijzigingen.
MULTIFILE
De gevolgen van extreme hitte en droogte tussen 2018 en 2020, en het bijzonder natte voorjaar in 2024, illustreren de impact van klimaatverandering op Europese en Nederlandse bossen. De Landelijke Bossenstrategie beoogt nieuw bos aan te leggen en bestaande bossen te revitaliseren om hun weerbaarheid tegen klimaatextremen te verhogen. De realisatie van deze doelen loopt echter achter, voornamelijk door gebrek aan beschikbare ruimte voor bosaanleg en door een tekort aan het benodigde autochtone plantmateriaal. Slechts naar schatting 3% van de bomen en struiken in Nederland zijn van vermoedelijk autochtone oorsprong. Dergelijke populaties hebben zich langdurig kunnen aanpassen aan variabele klimaten, en zijn wellicht beter bestand tegen ziektes, plagen en extreme weersomstandigheden dan niet-autochtone herkomsten. Zij leveren daarom potentieel waardevol plantmateriaal voor de aanleg en revitalisering van nieuw en bestaand bos. Autochtone populaties van bomen en struiken komen vooral voor in en rond oude boskernen. Om die reden spelen deze landschapselementen een belangrijke rol in het behoud van de genetische diversiteit in Nederlandse bossen en worden gewaardeerd als “groen erfgoed”. Dit vraagt om beleid en beheerstrategieën om de aanwezige waarden in oude boskernen te behouden en te versterken. Dit project onderzoekt de klimaatbestendigheid van plantmateriaal uit oude boskernen via analyses van genetische diversiteit en klimaat-groeirelaties. De projectresultaten dragen bij aan de bescherming van oude boskernen en herkenning van de daarin aanwezige waarden. De ontwikkeling van concrete beheermaatregelen voor behoud en benutting van boom- en struikpopulaties in oude boskernen als bron voor plantmateriaal draagt bij aan realisatie van de doelen van de Landelijke Bossenstrategie. In het onderwijs is langdurige doorwerking van projectactiviteiten en resultaten gewaarborgd door de ontwikkeling van onderwijsmateriaal, de inrichting van een leerbos en integratie van het onderwerp in cursusmodules via excursies en studentenprojecten waarbij ingezette activiteiten worden gemonitord.
Het klimaat verandert met gevolgen als wateroverlast, droogte en hitte. We moeten ons hiervan bewust zijn en ons op creatieve wijze aanpassen. De jonge (festival)generatie zijn de probleemeigenaren en beslissers van morgen. Met de methodiek ‘WeerBa(a)r’ maken we festivalbezoekers weerbaar voor klimaatextremen door het ervaren en hun ideeën te visualiseren. De ervaring start wanneer een bezoeker, gehuld in regenjas, naar binnen stapt op een zandvlakte. Er valt namelijk eerst geen regen, het blijft droog en bezoekers krijgen niets te drinken. De lichaamstemperatuur loopt (iets) op: hittestress. De voice-over vertelt over stijgende temperatuur in de wereld en gevolgen voor mens en dier. De WeerBar wordt uitgerust met infraroodstraling/licht, geluid en een foto-activatie ter ondersteuning van het verhaal. Plotseling klinkt gedonder, je ziet bliksemschichten en het regent over de bezoekers. De voice-over vertelt over de waterproblematiek door intensievere regenval in de toekomst. De waterstand stijgt in de cabine waardoor je de overstromingsrisico’s in Nederland ervaart (gesimuleerd door licht en blauw doek dat tot de lippen komt). Voor de geduldig wachtende festivalgangers is dit ook buiten te ervaren op schermen aan de ramen: weerstation resultaten en simulatie van zinderende hitte in uitgedroogde woestijn gevolgd door intensieve neerslag en overstroming tot boven de ramen. We zien waterstraaltjes uit de muur van de bar stromen, waar is Hansje Brinker? De barvrouw/man gaat na de ‘overstroming’ in gesprek met een drankje gebaseerd op regenwater. Er wordt een groepsfoto gemaakt van de bezoekers met hun creatieve ideeën en ervaring die mee het festivalterrein op kan voor kennisverspreiding. WeerBa(a)r: op een ludieke en creatieve wijze bewustwording vergroten voor urgente klimaatadaptatie. Output: bewustwording, digitale open source oplossingen, kaart climatescan.nl en creatieve ideeën voor (wetenschappelijke) publicaties en social media van onze partners gemeente Amsterdam (rainproof) en gemeente Rotterdam (weerwoord) en de creatieve Mkb’s: Frank Lee en Waterwegen.
