Kwartiermaken is het zorgen voor gastvrije ruimte in de samenleving voor iedereen die anders is. Dit gaat niet zonder slag of stoot. Verschijnselen als stigmatisering, zelfstigmatisering, uitsluiting en discriminatie dienen bestreden te worden. Processen van emancipatie en opschorting van vooral mentale barrières zijn noodzakelijk om verschillen tussen mensen te verwelkomen. Voor een beter begrip van wat kwartiermaken inhoudt en wat ervoor nodig is om te kunnen kwartiermaken, is een onderwijsmodule ontwikkeld.
DOCUMENT
In de uitnodiging voor deze les wordt de vraag opgeworpen wat kwartiermaken betekent voor de opleiding tot sociale professional in tijden van materiële en morele onzekerheid. Zygmunt Bauman (2011) spreekt over vloeibare tijden waarin zowel instituties als het individuele leven vloeibaar, dat wil zeggen onzeker zijn. Dat leidt tot enerzijds desintegratie van het sociale leven en een teloorgang van bestaande instituties van collectief handelen. Van de mens wordt gevraagd flexibel te zijn en zich aan te passen aan de snelheid waarmee het bestaande vervloeit. Daarmee creëren deze vloeibare tijden hun eigen vreemdelingen; hun eigen harde grenzen tussen binnenstaanders en buitenstaanders (Schinkel, 2011). In het slothoofdstuk Utopia in een tijd van onzekerheid geeft Bauman ons als het ware de opdracht mee om te identificeren wie en wat die harde grenzen doen voortbestaan en om ruimte te geven aan tegenkrachten: de vreemdelingen en buitenstaanders en hun bondgenoten. Om hen te helpen om de druk om te aanvaarden zoals het is, te weerstaan. Na een persoonlijke inleiding introduceer ik in het navolgende kwartiermaken als een praktijk waarin wordt geprobeerd maatschappelijke contexten van bedoelde en onbedoelde uitsluiting te beïnvloeden. Voor het werken aan gastvrijheid voor vreemdheid zijn filosofische reflecties behulpzaam gebleken. Dat laat ik zien in het tweede hoofdstuk. Het derde hoofdstuk geeft weer hoe ik aankijk tegen onderzoek en welke thema’s ik bij de kop wil vatten. In het vierde hoofdstuk besluit ik met de opdracht die ik zie voor het onderwijs in deze vloeibare tijden. Tussendoor komt een drietal kwartiermakers aan bod.
DOCUMENT
Die Niederländerin Doortje Kal ist Begründerin des Konzepts "Kwartiermaken" (nicht zu verwechseln mit der deutschen Quartiersarbeit = Stadtteilarbeit!). Ausgehend von philosophischen Grundlagen denkt sie darüber nach, wie die Gesellschaft gastfreundlicher werden kann für Menschen, die "anders" sind oder als anders empfunden werden. Es geht insbesondere um psychiatrie-erfahrene Menschen, kann jedoch auf andere ausgegrenzte Gruppen übertragen werden. Darüber hinaus entwickelte "Kwartiermaken" auch praktische Maßnahmen, um diese Gastfreundschaft zu fördern. Ein aktueller Ansatz also in Zeiten der Inklusionsdebatte. Sibylle Prins befragte Doortje Kal nach ihrem Konzept, das in dem Buch "Gastfreundschaft" (Neumünster, 2. Aufl. 2010) nachgelesen werden kann
DOCUMENT
Terwijl gemeenten zoeken naar de beste manieren om maatschappelijke steun te organiseren, is ook een beweging ‘van onderaf’ gaande: kwartiermaken. Mensen in kwetsbare posities willen meedoen en zoeken bondgenoten om hen daarbij te steunen. Zij vinden die steun bij elkaar, bij mantelzorgers, medeburgers en bevlogen professionals. Werkbare aanpakken ontstaan als deze partijen en gemeenten elkaar vinden en als er ruimte is voor de oplossingen die zo worden ontwikkeld.
DOCUMENT
Samen met Wilma Beltman, Jeroen Knevel, en Jean Pierre Wilken is de tekst gemaakt voor een strip kwartiermaken in de reeks stripcolleges op wmowerkplaatsen.nl Sinds 2011 zijn er door de Wmo-werkplaatsen elf verschillende stripcolleges gemaakt, naar een idee van toenmalig Fontys lector Jan Steyaert. De stripcolleges zijn getekend en geproduceerd door Martijn van Gemert. Elk college duurt niet langer dan 10 minuten. Op beeldende en humoristische wijze geven ze zicht op de veranderingen in het sociaal domein in Nederland en de gevolgen daarvan voor de professional in zorg en welzijn
YOUTUBE
Hoofdstuk 5 in Supportgericht werken in de WMO Wijk en Psychiatrie kan beschouwd worden als een goed voorbeeld hoe support, kwartiermaken en de presentiebenadering leiden tot succesvolle participatie. WeP wordt gekenmerkt door een outreachende werkwijze en buurtgerichte samenwerking tussen gezondheids- en welzijnsorganisaties. Zo worden directe verbindingen gelegd tussen wijkbewoners, zorg- en welzijnsprofessionals, om langs beide zijden de integratie en participatie binnen de wijk te stimuleren. Het project is sinds 2005 gevolgd door Hogeschool Utrecht, sinds 2009 in het kader van de Wmo-werkplaats Utrecht. Vanuit de Wmo-werkplaats is de aanpak systematisch beschreven en geëvalueerd
DOCUMENT
Hoofdstuk 4 in Supportgericht werken in de Wmo In de Wmo-werkplaats Utrecht is de afgelopen jaren een ‘Wmo Kenniskring Presentie, Kwartiermaken en Support’ actief geweest. Deze lerende gemeenschap bestond uit professionals, ervaringsdeskundigen, docenten en onderzoekers. De kenniskring heeft door middel van onderzoek, workshops met experts en werkbezoeken aan praktijken in de regio een tweetal ‘kijkramen’ ontwikkeld. De een gaat over kwartiermaken en de ander over presentie. Beide benaderingen beschouwen we als onmisbare onderdelen van het Supportgericht Werken in de Wmo. Kijkramen zijn bedoeld als hulpmiddelen om naar een bepaalde praktijk te kijken om te kunnen bepalen in welke mate er volgens de principes van presentie of kwartiermaken gewerkt wordt. Het zijn geen ‘meetinstrumenten’ maar ze kunnen wel helpen om een globaal beeld te krijgen van het ‘presentiegehalte’ of ‘kwartiermakersgehalte’. De kijkramen kunnen gebruikt worden als checklist. Door de verschillende ingrediënten langs te lopen kun je als professional of als team nagaan waar je al wel goed bezig bent en waar je nog kunt verbeteren.
DOCUMENT
Der UN-Vertrag stellt eine Verschiebung bezüglich der Sicht auf Menschen mit einem Handicap dar. Die Probleme, denen Menschen mit einem Handicap im täglichen Leben begegnen, sind nicht länger nur ihre eigenen Probleme und nur ihnen selbst zuzuschreiben. Erst die Gestaltung und Haltung der Gesellschaft macht Menschen zu Gehandicapten. Diese Analyse teilt Kwartiermaken vollkommen. Das Ziel des UN-Vertrages ist es, die Rechte und Würde von Menschen mit einem Handicap zu fördern und zu beschützen. Auch dieses Ziel teilen wir. Der UN-Vertrag will dies über ein Menschenrechtemodell erreichen. Auch Kwartiermaken tritt für diese Rechte ein, man könnte jedoch sagen, dass es den Nachdruck mehr und ergänzend auf einen moralisch-ethischen Appel an die Gesellschaft und ihre Institutionen, Bürger und Regierungen legt
DOCUMENT
In juni vorig jaar kreeg Doortje Kal een aanstelling voor twee jaar als bijzonder lector Kwartiermaken aan de Hogeschool Utrecht. Een erkenning van de kwartiermaakbeweging, waar zij al sinds 1991 voor ijvert. Zes instellingen uit de ggz en de maatschappelijke opvang bleken bereid het lectoraat te financieren. Op 16 december gaf Kal de aftrap voor haar lectoraat met een drukbezochte Openbare les, waarvan hier een bekorte versie volgt
DOCUMENT
Verslag van de in de openbare les aangekondigde vijf 'kritische dialogen'. Die dialogen leveren (iets als) een agenda op voor de komende jaren, waarbij het voeren van 'de dialoog' zelf ook als agendapunt genoteerd kan worden! Bij wijze van agenda laat ik zien hoe kunst - voorbij therapie - als breekijzer kan werken in het zichtbaar maken van mensen die te vaak over het hoofd worden gezien. In een tijd dat de overheid tot zorgzaamheid verplicht op straffe van verlies van uitkering, lijkt een pleidooi voor burgervriendschap voor sommigen ongepast. Toch doen we het, als uitnodiging, omdat het kans geeft op vervulling van gewenste, betekenisvolle rollen - aan beide zijden! Bewonersgestuurde initiatieven maken naast sociale ook economische aansluiting mogelijk en daarmee een inclusievere economie. Net als 'de normaalste zaak' en net als bewegingen die de hele economie op een andere leest willen schoeien. Alles om het beste van iemands mogelijkheden waar te laten worden. Er zijn teveel schrijnende voorbeelden van uitsluiting en discriminatie op basis van etniciteit, huidskleur, geloof, aandoening, beperking, armoede, status (het niet hebben van papieren). In alle gevallen is radicale aansluiting (presentie) aan de orde op allerlei niveaus, maar zeker ook op dat van zorg en welzijn. Aansluiting houdt ook in oog hebben voor de maatschappelijke context die uitsluiting bestendigt. Aansluiting betekent ook naast mensen gaan staan, als professional, als burger, als overheid en niet meegaan met de taboeïsering van kwetsbaarheid, omdat dat de kwetsbaarheid van mensen in kwetsbare posities alleen maar verergert. Zonder voorbij te gaan aan de fricties en ongemakkelijkheden vaart Kwartiermaken tussen talent en kwetsbaarheid een eigen koers met een radicale verwelkoming van diversiteit
DOCUMENT
