In dit artikel wordt een beeld geschetst van een aantal thema's die in discussies over de ontwikkeling van actieonderzoek regelmatig naar voren komen. Ik beperk me daarbij tot actieonderzoek als strategie waarmee docenten in het onderwijs zelf hun handelen en de situatie waarin dat handelen plaats vindt kunnen leren begrijpen en verbeteren. In dat verband is actieonderzoek te beschrijven als een vorm van reflectief-onderzoeksmatig handelen door professionals. Na de korte beschrijving van een model voor actieonderzoek, wordt actieonderzoek gekoppeld aan opvattingen over professionele kennis. Vervolgens komen de centrale thema's in de debatten over actieonderzoek aan de orde. Het artikel wordt afgesloten met kenmerken van de reflectief-onderzoeksmatig handelende docent. De theoretische achtergronden worden geollustreerd met concrete voorbeelden.
In "Collectief leren in schoolorganisaties" wordt het belang van collectief leren voor schholontwikkeling en professionele ontwikkeling beschreven. De condities voor collectief leren in schoolorganisaties worden uitgebreid en modelmatig weergegeven. Tenslotte wordt collectief leren in de context van professionele leergemeenschappen geplaatst en wordt het ontwerpen en ontwikkelen van colellectief leren getypeerd als participeren in een leergemeenschap.
In professionele leergemeenschappen staan collectieve reflectie op en verbetering van het werk in de klas en in de school centraal. In deze bijdrage wordt het verschijnsel professionele leergemeenschappen nader verkend. Er wordt stilgestaan bij de belangrijkste kenmerken van professionele leergemeenschappen en bij de vraag hoe deze te realiseren.
