In deze publicatie beschrijven we onze visie op praktijkonderzoek als professionele leerstrategie, waarmee beginnende en ervaren docenten hun eigen dagelijkse praktijk kunnen verbeteren. Aan de hand van voorbeelden laten we zien wat praktijkonderzoek kan betekenen in scholen en (leraren)opleidingen en op welke wijze dit vorm kan krijgen. Inhoudsopgave publicatie 'Praktijkonderzoek als professionele leerstrategie in onderwijs en opleiding' 1. Inleiding over doel en introductie van de verschillende hoofdstukken (leeswijzer). 2. Praktijkonderzoek als professionele leerstrategie (Sanneke Bolhuis) Het doel van praktijkonderzoek is met meer inzicht en begrip handelen in de specifieke eigen context. Praktijkonderzoek is daarbij zelf een interventie. Docenten als onderzoekers van eigen praktijk zijn onderdeel van wat zij onderzoeken. 3. Toetsing en beoordelen in het onderwijs: een continu onderzoek naar de ontwikkeling van de leerlingen of studenten (Desirée Joosten-ten Brinke) Leraren en opleiders toetsen de leervorderingen van hun leerlingen en studenten voortdurend. Daarmee zijn ze in feite voortdurend onderzoek aan het doen, ook al zijn ze zich daarvan misschien niet zo bewust. 4. Beter onderbouwd handelen door praktijkonderzoek: voorbeelden en voorwaarden (Ilona Mathijsen) Dit hoofdstuk laat zien hoe een docent door praktijkonderzoek zijn handelen beter of anders onderbouwt en daardoor mogelijk ook beter of anders gaat handelen. 5. Praktijkonderzoek doe je samen (Quinta Kools) Samen praktijkonderzoek doen zorgt voor een betere kwaliteit van het praktijkonderzoek, voor continuïteit, verbondenheid tussen docenten en een groter draagvlak voor de uitkomsten. 6. Het betrekken van belanghebbenden bij praktijkonderzoek (Quinta Kools) In dit hoofdstuk gaat het over de mogelijke betrokkenen of belanghebbenden bij praktijkonderzoek: wie maken deel uit van het probleem, wie zouden een bijdrage kunnen leveren aan het beter begrijpen of een betere aanpak, voor wie heeft het onderzoek mogelijk consequenties? 7. Praktijkonderzoek doen moet je leren (Sanneke Bolhuis) Doel van dit hoofdstuk is om een beeld te geven van de persoonlijke kwaliteiten en competenties die nodig zijn voor het doen van praktijkonderzoek. Ook wordt besproken waar scholen op zouden moeten letten als ze scholing voor praktijkonderzoek door leraren de school in halen. 8. Praktijkonderzoek van studenten in de lerarenopleiding begeleiden (Karen Krol) Dit hoofdstuk bespreekt hoe studenten leren om praktijkonderzoek uit te voeren als professionele leerstrategie en wat dat vraagt van de begeleiders (opleiders in het instituut en/of de school). 9. De rol van leidinggevenden bij praktijkonderzoek in onderwijs en opleiding (Sanneke Bolhuis en Quinta Kools). In dit hoofdstuk worden de condities besproken die leidinggevenden moeten creëren om praktijkonderzoek tot de 'normale' onderwijspraktijk te laten behoren. Intermezzo's Tussen de hoofdstukken worden korte voorbeelden van praktijkonderzoek beschreven. Dit zijn voorbeelden van praktijkonderzoek door: o lerarenopleiders, die onderzoek deden in een kenniskring van het lectoraat o studenten van de lerarenopleidingen o leraren in hun school.
DOCUMENT
Algemene informatie In dit symposium laten we zien vanuit welke opvattingen het lectoraat Leerstrategieën van de Fontys lerarenopleiding in Tilburg werkt. Het lectoraat stimuleert dat docenten en studenten via praktijkgericht onderzoek hun professionele handelen kritisch volgen en ontwikkelen door zichzelf vragen te stellen als: Werkt deze werkwijze en waar zie ik dat aan? Wat kan er verbeteren en waaruit leid ik verbeteringen af? Hoe kunnen we als collega's met en van elkaar leren? Praktijkgericht onderzoek helpt om problemen in de beroepspraktijk beter te begrijpen en vooral beter aan te pakken. Het lectoraat beschouwt het doen van praktijkgericht onderzoek als een professionele leerstrategie. Praktijkgericht onderzoek is onderzoek dat relevant en zinvol is voor de beroepspraktijk. Docenten onderzoeken hun beroepspraktijk, gebruiken inzichten uit onderzoek in hun werk en delen deze inzichten met collega's. Praktijkgericht onderzoek kan in het onderwijs worden gedaan door docenten, directieleden, studenten of externe onderzoekers, al of niet in samenwerking. In het symposium laten we vanuit drie invalshoeken voorbeelden zien van de werkwijze van ons lectoraat. Het eerste paper gaat in op de impact die praktijkonderzoek kan hebben voor docenten en scholen. In het tweede paper lichten we toe hoe docenten uit het werkveld (voortgezet onderwijs, middelbaar beroepsonderwijs) leren hoe ze onderzoek in hun eigen school kunnen doen en welke ervaringen ze daarover rapporteren. In het derde paper doet een docent van de lerarenopleiding verslag van haar praktijkonderzoek naar de leeropbrengsten van studenten. Samen geven de papers inzicht in het waarom, het hoe en het wat van praktijkonderzoek door docenten.
DOCUMENT
Praktijkonderzoek wordt beschreven als professionele leerstrategie. Een uitgewerkt voorbeeld toont de betekenis daarvan en laat zien hoe belangrijk de inbedding en facilitering in de school zijn. Aanbevelingen betreffen het stimuleren van betrokkenheid, gelegenheid om te leren onderzoeken, onderzoek als continu proces opvatten en in passen in kwaliteitszorg en integraal personeelsbeleid. Tenslotte wordt de roep om evidence based onderwijs in verband gebracht met praktijkonderzoek in de school. De conclusie: elke school zou een onderzoekende school moeten zijn.
DOCUMENT
Onderzoekend werken kan als professionele leerstrategie bijdragen aan duurzame onderwijsverbetering waar iedereen in de school van profiteert.
LINK
Met storytelling wordt een verhaal verteld, gericht op het teweegbrengen van beleving en betekenis, waarbij persoonlijke en professionele reflectie worden gestimuleerd. De ervaringen van verpleegkundestudenten tijdens hun stages zijn vaak complex. Hierdoor kunnen studenten niet alleen voordeel hebben bij een cognitieve benadering, maar ook bij een creatieve reflectie. Deze literatuurstudie benadrukt de waarde van storytelling als creatieve strategie om de reflectie van studenten tijdens de stage te bevorderen.
MULTIFILE
In "Collectief leren in schoolorganisaties" wordt het belang van collectief leren voor schholontwikkeling en professionele ontwikkeling beschreven. De condities voor collectief leren in schoolorganisaties worden uitgebreid en modelmatig weergegeven. Tenslotte wordt collectief leren in de context van professionele leergemeenschappen geplaatst en wordt het ontwerpen en ontwikkelen van colellectief leren getypeerd als participeren in een leergemeenschap.
DOCUMENT
Onderzoekend werken kan als professionele leerstrategie bijdragen aan duurzame onderwijsverbetering waar iedereen in de school van profiteert. Wat is onderzoekend werken en hoe zet je deze manier van werken in? Onderwijsprofessionals en onderzoekers José Mulder en Niek van den Berg vertellen erover.
LINK
Grote werkdruk, onrealistische verwachtingen, een beperkt ontwikkelperspectief en een toenemende complexiteit van de professie: het zijn allemaal redenen waarom sommige leraren het beroep voortijdig dreigen te verlaten. Aandacht voor ontwikkeling kan mogelijk tegenwicht bieden en zorgen voor hernieuwde energie en inspiratie (Boogaard et al., 2018; Aelterman & Engels, 2003; Van der Aa et al., 2017). Lerarenopleidingen en scholen kunnen bijdragen aan zulke ontwikkel- en groeimogelijkheden door middel van ontwikkeltrajecten en leergangen. In dit artikel doen we verslag van een onderzoek naar het verband tussen ontwikkeltrajecten en het behoud van leraren, uitgevoerd onder deelnemers (N=51) aan leergangen die ontwikkeld werden als onderdeel van een strategie om leraren te behouden voor het beroep. Middels schaal- en open vragen, en via focusgroepgesprekken vroegen we deelnemende leraren naar het verband tussen professionele ontwikkeling en werkplezier. De resultaten zijn veelbelovend: onder bepaalde voorwaarden blijkt professionele ontwikkeling inderdaad bij te dragen aan werkplezier.
DOCUMENT
De Onderwijsraad (2014) geeft aanbevelingen om meer innovatieve professionals op te leiden. Dit advies past bij het beeld van de hoger opgeleide professional met een onderzoekend vermogen, die goede beroepsproducten maakt (Andriessen, 2014). Katholieke Pabo Zwolle (KPZ) heeft, anticiperend op deze aanbevelingen en mede gezien de regionaal te verwachten tekorten van het aantal leraren basisonderwijs op de arbeidsmarkt vanaf 2018, de Stichting Vierslagleren opgericht. Een startende en een ervaren leraar van dezelfde school volgen samen de master Leren en Innoveren en verrichten beiden als teacher leader in een professionele leergemeenschap een collectief praktijkonderzoek ten behoeve van onderwijsontwikkeling. Het onderzoek beschrijft de beoordeling van de bijdrage van Vierslagleren aan het basisonderwijs en het onderwijs op KPZ en op het effect van het duoleren. Op basis van twee bestaande internationale vragenlijsten (Olivier & Hipp, 2010; Teacher Leadership Exploratory Consortium, 2011) zijn twee Nederlandstalige lijsten geconstrueerd en gevalideerd. De vragenlijsten zijn aangevuld met stimulated-recall interviews met startende en ervaren leraren, schoolleiders, besturen en docenten en tutoren van KPZ. Actoren geven aan dat het onderzoekend vermogen van zowel de professional als van de context waarin hij werkt, vergroot is. Persoonlijke ontwikkeling en schoolontwikkeling gaan hand in hand. Duoleren wordt ervaren als praktische oplossing en als krachtig middel in een veranderingsproces. De docenten en tutoren geven aan dat het onderwijs op KPZ profiteert van de kennis van externen (wetenschappers, collega-docenten van andere instituten en adviseurs) en dat ze profiteren van de kennis uit het werkveld. Vierslagleren heeft niet alleen het onderzoekend vermogen van de professional, maar ook van de organisatie vergroot.
DOCUMENT
Hoe reageren professionals en managers in de sector welzijn en maatschappelijke dienstverlening op indringende veranderingen zoals marktwerking, meer verantwoording en risicobeheersing? Marc Hoijtink en Lia van Doorn brachten vier soorten reacties in kaart.
DOCUMENT
